Bài giảng môn Lịch sử Lớp 7 - Tiết 48, Bài 22: Sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền (Thế kỉ XVI – XVIII)

Chương VĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỈ XVI- XVIIITiết 48 - Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN ( thế kỷ XVI- XVIII) Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIITiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)I. Tình hình chính trị - xã hội:1TRIỀU ĐÌNH NHÀ LÊ2PHONG TRÀO KHỞI NGHĨA CỦA NÔNG DÂN Ở ĐẦU THẾ KỶ XVI1. Triều đình nhà Lê:Em hãy cho biết tình hình thời Lê ở thế kỉ XV?Đến đầu thế kỉ XVI tình hình nhà Lê ra sao?- Đầu thế kỉ XVI, nhà Lê dần suy yếuLê Cung Hoàng(1522- 1527): 5 nămI. Tình hình chính trị - xã hội1. Triều đình nhà Lê- Đầu thế kỉ XVI, nhà Lê dần suy yếu.Nguyên nhân nào dẫn đến việc nhà Lê suy yếu?- Vua quan ăn chơi xa xỉ, xây dựng cung điện, lâu đài tốn kém.Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIITiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)XÂY DỰNG LÂU ĐÀIĐại điện - do vua Tương Dực cho xây dựng vào năm 1512.I. Tình hình chính trị - xã hội1. Triều đình nhà Lê- Đầu thế kỉ XVI, nhà Lê dần suy yếu.- Vua quan ăn chơi xa xỉ, xây dựng cung điện, lâu đài tốn kém.Nội bộ triều đình phân hóa như thế nào?- Nội bộ triều Lê “chia bè kéo cánh”, tranh giành quyền lực.Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIITiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)VUA LÊ UY MỤC(Ảnh phác họa)Qua đoạn văn, em hãy chứng minh Lê Uy Mục là vị vua ăn chơi sa đọa. Vua Lê Uy Mục ở ngôi từ năm 1505 đến năm 1509, đêm nào cũng cùng cung phi vui đùa uống rượu quá độ, khi rượu say thì giết cung phi Sách Đại Việt sử kí toàn thư cũng đã thẳng thắn viết về sự thất đức của Lê Uy Mục như sau: “Vua nghiện rượu, rất hiếu sát, lại thích ra oai và tàn hại tông thất, để mặc cho họ ngoại hoành hành, làm cho trăm họ oán giận, người bấy giờ gọi là Vua quỷ”Dưới triều Lê Tương Dực, mọi quyền hành nằm trong tay Trịnh Duy Sản, các phe phái đánh giết nhau liên miên suốt hơn 10 năm. Lê Tương Dực cũng tỏ ra hung ác không kém Lê Uy Mục. Bấy giờ, nạn đói trầm trọng đang lan tràn nhiều nơi, Tương Dực vẫn huy động dân phu xây dựng nhiều cung điện tốn kém, phá đi phá lại nhiều lần. Quân lính, dân phu khổ sở vì lao dịch và bệnh tật, chết rất nhiều.Nguồn tranh ảnh minh họa lấy từ “Lịch sử Việt Nam bằng tranh” của Trần Bạch Đằng - Nhà xuất bản trẻ.Minh họa cảnh vua quan ăn chơi sa đọaMinh họa cảnh vua quan ăn chơi sa đọaMinh họa cảnh xây dựng đền đài, cung điện tốn kém...Minh họa: nội bộ triều đình “chia bè kéo cánh” Minh họa: giết hại các công thần (dưới triều vua Lê Uy Mục)Ảnh phác họa chân dung Lê Uy MụcẢnh phác họa chân dung Lê Thái TổEm có nhận xét gì về triều đình nhà Lê ở đầu thế kỉ XVI ?Thế kỷ XVI: - Vua quan ăn chơi xa xỉ, lãng phí tiền của, nội bộ giai cấp thống trị tranh giành quyền lực, 	- Vua, quan kém về năng lực và thiếu nhân cách, đẩy chính quyền và đất nước vào thế tự suy vong 2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỉ XVIa. Nguyên nhân:Nhân khi triều đình rối loạn, quan lại ở địa phương đã làm gì?Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIITiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)I. Tình hình chính trị - xã hội1. Triều đình nhà Lê“ Cậy quyền ức hiếp dân, vật dụng trong dân gian cướp lấy đến hết”“Dùng của như bùn đất, .. coi dân như cỏ rác”2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỉ XVIa. Nguyên nhân: Sự suy yếu của triều đình nhà Lê làm đời sống của nhân dân ta như thế nào?- Đời sống nhân dân cực khổ.Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIITiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)I. Tình hình chính trị - xã hội1. Triều đình nhà Lê Năm 1512, đại hạn, trong nước đói to. Năm 1517, dân chết đói, thây nằm chồng chất lên nhau. Nhiều huyện thuộc hai trấn Hải Dương và Kinh Bắc ( Bắc Ninh, Bắc Giang), nạn đói càng dữ dội hơn.Qua đoạn trích trên em có nhận xét gì về đời sống của nhân dân ta TK XVI?Hạn hán, mất mùaNhân dân lâm vào cảnh đói khổ2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỉ XVIa. Nguyên nhân:- Đời sống nhân dân cực khổ. Mâu thuẫn gay gắt: 1. Triều đình nhà LêI. Tình hình chính trị - xã hộiTiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIINhân dân có thái độ như thế nào đối với nhà nước phong kiến ?Nông dân với địa chủNhân dân với nhà nước PK2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỉ XVIa. Nguyên nhân:- Đời sống nhân dân cực khổ.- Mâu thuẫn giai cấp gay gắt.b. Diễn biến1. Triều đình nhà LêI. Tình hình chính trị - xã hộiTiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIILược đồ phong trào nông dân khởi nghĩa thế kỉ XVI Em hãy kể tên các cuộc khởi nghĩa nông dân đầu thế kỉ XVI?Lược đồ phong trào nông dân khởi nghĩa thế kỉ XVI 1511 Trần Tuân – Sơn Tây ( Hà Nội) 1512 Lê Hy, Trịnh Hưng – Nghệ An, Thanh Hóa. 1515 Phùng Chương – Tam Đảo 1516 Trần Cảo – Đông Triều ( Quảng Ninh ) Chỉ trên lược đồ vùng hoạt động của phong trào nông dân thời bấy giờ.Trần Tuân 1511Phùng Chương 1515Lê Hy, Trịnh Hưng 1512Trần Cảo1516 Lược đồ phong trào nông dân khởi nghĩa thế kỉ XVIHỘI Ý : 2 phútHãy chọn tên nhân vật và địa điểm của các cuộc khởi nghĩa tương ứng với các mốc thời gian:Năm khởi nghĩaNgười lãnh đạo Địa điểm151115121515 1516 Trần Tuân Phùng Chương Lê Hy, Trịnh Hưng Trần cảo Tam Đảo Sơn Tây ( Hà Nội) Đông Triều ( Quảng Ninh) Nghệ An, Thanh HóaNăm khởi nghĩaNgười lãnh đạo Địa điểm151115121515 1516 * Bảng thống kê các cuộc khởi nghĩa nông dân đầu thế kỉ XVI: Trần TuânPhùng Chương Lê Hy, Trịnh Hưng Trần cảo Tam Đảo Sơn Tây ( Hà Nội) Đông Triều ( Quảng Ninh) Nghệ An, Thanh Hóab. Diễn biếna. Nguyên nhân:2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỉ XVI1. Triều đình nhà LêI. Tình hình chính trị - xã hộiTiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIILược đồ phong trào nông dân khởi nghĩa thế kỉ XVIChùa Quỳnh Lâm nơi Trần Cảo dấy binh khởi nghĩaEm có nhận xét gì về phạm vi hoạt động, thời gian, lực lượng tham gia các cuộc khởi nghĩa nông dân đầu TK ? Quy mô rộng lớn nhưng nổ ra lẻ tẻ, chưa đồng loạt. 2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỉ XVIa. Nguyên nhânb. Diễn biếnc. Kết quảEm hãy cho biết kết quả của các cuộc khởi nghĩa?- Các cuộc khởi nghĩa đều thất bạiHỘI Ý: 2phútTheo em, vì sao các cuộc khởi nghĩa đều lần lượt thất bại ?- Các cuộc khởi nghĩa nổ ra lẻ tẻ, rời rạc, chưa có sự liên kết với nhau nên quân triều đình dễ dàng đàn áp.Các cuộc khởi nghĩa nổ ra một cách tự phát, chưa có sự chuẩn bị chu đáo.- Lực lượng tham gia chủ yếu là nông dân 2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỉ XVIa. Nguyên nhânb. Diễn biếnc. Kết quảd. Ý nghĩaCác cuộc khởi nghĩa tuy thất bại nhưng đã để lại ý nghĩa gì? Góp phần làm cho triều đình nhà Lê mau chóng sụp đổ.Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIITiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)I. Tình hình chính trị - xã hộiII. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn1. Chiến tranh Nam – Bắc Triềua. Nguyên nhân:Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIITiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)I. Tình hình chính trị - xã hộiII. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn1. Chiến tranh Nam – Bắc Triềua. Nguyên nhân: Nhà Mạc (Bắc triều) được hình thành như thế nào? - Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi vua Lê lập ra nhà Mạc (Bắc triều).Di tích thành nhà Mạc ( Lạng Sơn)Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIITiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)I. Tình hình chính trị - xã hộiII. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn1. Chiến tranh Nam – Bắc Triềua. Nguyên nhân:- Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi vua Lê lập ra nhà Mạc (Bắc triều). Nam triều được hình thành như thế nào? - Năm 1553, Nguyễn Kim – một võ quan triều Lê đã chạy vào Thanh Hóa, lập một người dòng dõi nhà Lê lên làm vua, lấy danh nghĩa “ phù Lê diệt Mạc” ( Nam Triều). Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIITiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)I. Tình hình chính trị - xã hộiII. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn1. Chiến tranh Nam – Bắc Triềua. Nguyên nhân:- Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi vua Lê lập ra nhà Mạc (Bắc triều). Chiến tranh Nam – Bắc triều đã gây tai họa gì cho nhân dân ta? - Năm 1553, Nguyễn Kim – một võ quan triều Lê đã chạy vào Thanh Hóa, lập một người dòng dõi nhà Lê lên làm vua, lấy danh nghĩa “ phù Lê diệt Mạc” ( Nam Triều). b. Hậu quả Nhân dân đói khổ, đất nước bị chia cắt.Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIITiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)I. Tình hình chính trị - xã hộiII. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn1. Chiến tranh Nam – Bắc Triều2. Chiến tranh Trịnh – Nguyễn và sự chia Đàng Trong – Đằng Ngoàia. Nguyên nhân:Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIITiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)I. Tình hình chính trị - xã hộiII. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn1. Chiến tranh Nam – Bắc Triều2. Chiến tranh Trịnh – Nguyễn và sự chia Đàng Trong – Đằng Ngoàia. Nguyên nhân: Trong lúc cuộc chiến tranh Nam - Bắc triều đang diễn ra, tình hình Nam triều có gì thay đổi?- Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rễ là Trịnh Kiểm lên thay, nắm toàn bộ binh quyền, hình thành thế lực họ Trịnh.Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIITiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)I. Tình hình chính trị - xã hộiII. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn1. Chiến tranh Nam – Bắc Triều2. Chiến tranh Trịnh – Nguyễn và sự chia Đàng Trong – Đằng Ngoàia. Nguyên nhân: Sự hình thành thế lực phong kiến họ Nguyễn ở phía Nam như thế nào?- Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rễ là Trịnh Kiểm lên thay, nắm toàn bộ binh quyền => hình thành thế lực họ Trịnh.- Người con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng được đưa vào trấn thủ Thuận Hóa, Quảng Nam => hình thành thế lực họ Nguyễn.38 Cuộc chiến tranh Trịnh-Nguyễn đã dẫn đến hậu quả như thế nào?Chương V: ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỶ XVI - XVIIITiết 48 -Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾNTẬP QUYỀN ( THẾ KỈ XVI - XVIII)I. Tình hình chính trị - xã hộiII. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc Triều và Trịnh – Nguyễn1. Chiến tranh Nam – Bắc Triều2. Chiến tranh Trịnh – Nguyễn và sự chia Đàng Trong – Đằng Ngoàia. Nguyên nhân:- Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rễ là Trịnh Kiểm lên thay, nắm toàn bộ binh quyền => hình thành thế lực họ Trịnh.- Người con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng được đưa vào trấn thủ Thuận Hóa, Quảng Nam => hình thành thế lực họ Nguyễn.b. Hậu quả:- Nhân dân bị đói khổ, li tán.- Đất nước bị chia cắt : + Đàng Ngoài + Đàng TrongH: Cuộc chiến tranh Trịnh-Nguyễn đã dẫn đến hậu quả như thế nào?Lược đồ chiến tranh Trịnh - NguyễnSông Gianh (Quảng Bình)Đàng ngoàiĐàng trongHọ TrịnhHỌ NGUYỄNPHỦ CHÚA TRỊNHQua tiết học, em có nhận xét gì về tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam trong các thế kỉ XVI - XVIII? Không ổn định do chính quyền thay đổi liên miên và chiến tranh liên tiếp xảy ra => Đời sống nhân dân đói khổ. Qua tình hình chính trị, xã hội Việt Nam trong các thế kỉ XVI – XVIII, điều em mong muốn là gì và điều em không muốn là gì ? TRÒ CHƠI Ô CHỮCâu 1Câu 2Câu 3Câu 4Câu 5Câu 6Câu 7+ 1+ 4+ 5+ 6+ 7+ 2+ 3TRỊNHDUYSẢNTRIỀUĐÌNHTRẦNTUÂNNHÂNDÂNĐỊACHỦTAMĐẢOPHONGKIẾNTổ chức cao nhất của nhà nước phong kiến:Ai là người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa nông dân năm 1511?Khi nhà Lê suy thoái, ai là người phải gánh chịu hậu quả cuối cùng?Ngoài việc nông dân mâu thuẫn với quan lại triều đình, họ còn mâu thuẫn với ai?Địa điểm bùng nổ cuộc khởi nghĩa Phùng Chương (1515)?Chế độ có vua là người đứng đầu, có quyền lực tối cao Nhất?Dưới thời của vua Lê Tương Dực, ai là người gây nhiều phe phái, đánh nhau liên miên?TRẦNCẢOCÁC EM HÃY NHỚ - Học bài - bài 22 Đọc trước và soạn phần I (Kinh tế) bài 232. Vì sao nhà nước thời Lê đầu thế kỉ XV rất thịnh trị mà sang thế kỉ XVI lại bị suy thoái nhanh chóng ?A. Vua quan ăn chơi xa xỉ.B. Nội bộ “chia bè kéo cánh”, tranh giành quyền lực.C. Quan lại địa phương “cậy quyền thế ức hiếp dân”, “dùng của như bùn đất”, “coi dân như cỏ rác”. D.Các câu trên đều đúng.	Tháng 11 năm 1511, cuộc khởi nghĩa do Trần Tuân lãnh đạo đã bùng nổ ở Hưng Hóa và lan rộng đến một số địa phương như Sơn Tây, Vĩnh Phúc, Phú Thọ. Trần Tuân có ông và cha đều đậu Tiến sĩ, làm quan cho triều Lê. Nay thấy vua chỉ biết ăn chơi không lo chính sự nên mới nổi dậy. Cuộc khởi nghĩa này đã làm cho cả triều đình náo loạn. Nghĩa quân đã từng tiến về vùng Từ Liêm (Hà Nội), uy hiếp kinh thành Thăng Long. Sau đó bị quân đội của triều đàn áp và tan rã.Khởi nghĩa Trần Cảo là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất. Nghĩa quân cạo trọc đầu, chỉ để ba chỏm tóc, gọi là “quân ba chỏm”. Nghĩa quân ba lần tấn công vào Thăng Long, có lần chiếm được kinh thành, vua quan nhà Lê phải chạy vào Thanh Hóa.Trong các cuộc khởi nghĩa trên, khởi nghĩa nào là tiêu biểu nhất?3. Sự hình thành Nam - Bắc triều.a. Nguyên nhân:b. Hậu quả: Nhân dân bị đối khổ, đất nước bị chia cắt.4. Cuộc chiến tranh Trịnh - Nguyễn.a. Nguyên nhân:- Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rễ là Trịnh Kiểm lên thay, nắm toàn bộ binh quyền, hình thành thế lực họ Trịnh.- Người con thứ của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng được đưa vào trấn thủ Thuận Hóa, Quảng Nam, hình thành thế lực họ Nguyễn.H: Trong lúc cuộc chiến tranh Nam - Bắc triều đang diễn ra, tình hình Nam triều có gì thay đổi?H:.Vậy cuộc chiến tranh Nam - Bắc triều thực chất là cuộc chiến giữa nhà Mạc với họ nào?H: Sự hình thành thế lực phong kiến họ Nguyễn ở phía Nam như thế nào?Tiết 48 – Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN (THẾ KỈ XVI - XVIII) I. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI VIỆT NAM Ở CÁC THẾ KỈ XVI - XVIII (tiếp theo)