Bài giảng môn Ngữ Văn 7 - Bài 24: Ý nghĩa văn chương

Giới thiệu sách 
Hãy giới thiệu một cuốn sách văn học em đã đọc có ý nghĩa và ảnh hưởng đến suy nghĩ, cuộc sống của em nhiều nhất 
Ý nghĩa văn chương 
_ Hoài Thanh _ 
I. 
Tìm hiểu chung 
1. Tác giả 
 . 
 . 
 . 
Quê: Nghệ An 
Là một nhà phê bình văn học xuất sắc 
Hoài Thanh (1902 – 1982) 
2. Tác phẩm 
a/ Đọc: V ừa phải, giọng nhẹ 
b/ Thể loại: 
Văn nghị luận 
c/ Bố cục 
P1: Từ đầu ... “ muôn loài ”: Nguồn gốc của văn chương 
P 2 : Tiếp ... “sự sống” : Nhiệm vụ của văn chương 
P 3 : Còn lại : Công dụng của văn chương 
II. 
Đọc hiểu văn bản 
1. Nguồn gốc của văn chương 
Tác giả đã vào bài như thế nào? Nhận xét cách vào bài 
Cách 
vào bài 
 B ất ngờ, cuốn hút, xúc động và rất tự nhiên 
Dẫn chứng “Câu chuyện về con chim bị thương và tiếng khóc của Thi Sĩ” 
Làm việc nhóm đôi, nêu cách lập luận của tác giả theo gợi ý sau 
Luận cứ 1 
Dẫn chứng 
Luận cứ 2 
Lí lẽ 
Luận cứ 3 
Lí lẽ 
Luận điểm 
Lập luận theo kiểu .. 
Con chim sắp chết. Thi sĩ thương hại khóc nức lên. 
Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc thi ca. 
Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải không có ý nghĩa 
Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra là thương cả muôn vật, muôn loài. 
Luận cứ 1 
Dẫn chứng 
Luận cứ 2 
Lí lẽ 
Luận cứ 3 
Lí lẽ 
Luận điểm 
Lập luận theo kiểu quy nạp 
Em có nhận xét gì về quan điểm của tác giả 
Quan niệm của tác giả: đúng đắn, 
sâu sắc và đầy 
tính thuyết 
phục 
Em hãy kể một vài câu chuyện về tình thương, lòng nhân ái và hiện thực cuộc sống để thấy rõ nguồn gốc của văn chương? 
Có ý kiến cho rằng: “Q uan niệm của Hoài Thanh về 
nguồn gốc văn chương là chưa đầy đủ ” . Em có đồng ý không? Vì sao? Tìm dẫn chứng. 
Thảo luận 
Cày đồng đang buổi ban trưa 
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày. 
Trâu ơi, ta bảo trâu này. 
Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta 
Cấy cày giữ nghiệp nông gia 
Ta đây trâu đấy ai mà quản công. 
Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền 
Văn chương bắt nguồn từ cuộc sống lao động 
Truyền thuyết Thánh Gióng 
Đêm nay Bác không ngủ _Minh Huệ_ 
Đồng chí 
 _Chính Hữu_ 
Lượm 
 _Tố Hữu_ 
Văn chương bắt nguồn từ cuộc sống lao động 
Văn chương bắt nguồn từ thực tế đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, chống giặc ngoại xâm. 
Văn chương bắt nguồn từ cuộc sống lao động 
Văn chương bắt nguồn từ thực tế đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, chống giặc ngoại xâm. 
Văn chương bắt nguồn từ đời sống văn hoá, lễ hội, trò chơi... 
TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH 
Giáo viên: Ma Thị Phương 
Trường PTDTNT THCS Định Hóa 
Con chim sắp chết. Thi sĩ thương hại khóc nức lên. 
Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc thi ca. 
Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải không có ý nghĩa 
Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra là thương cả muôn vật, muôn loài. 
Luận cứ 1 
Dẫn chứng 
Luận cứ 2 
Lí lẽ 
Luận cứ 3 
Lí lẽ 
Luận điểm 
Lập luận theo kiểu quy nạp 
Ý nghĩa văn chương 
_ Hoài Thanh _ 
2. Nhiệm vụ của văn chương 
 “ Văn chương sẽ là . ..... muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn ..” 
hình dung 
sáng tạo 
của sự sống 
ra sự sống 
Điền từ còn thiếu vào chỗ trống trong câu văn dưới đây 
Làm việc cá nhân 
Giải thích + tìm dẫn 
chứng chứng minh nhiệm 
vụ của văn chương: 
Nhiệm vụ 1: Hình dung của sự sống 
Nhiệm vụ 2: Sáng tạo ra sự sống 
NHIỆM VỤ CỦA VĂN CHƯƠNG 
01 
Hình dung của sự sống 
Phản ánh cuộc sống đa dạng, phong phú muôn màu muôn vẻ. 
01 
Hình dung của sự sống 
Phản ánh cuộc chiến đấu 
Nam quốc sơn hà 
01 
Hình dung của sự sống 
Phản ánh cuộc chiến đấu 
Phản ánh tình yêu quê hương đất nước 
Những câu hát về tình yêu quê hương đất nước 
Sài Gòn tôi yêu 
_Minh Hương_ 
01 
Hình dung của sự sống 
Phản ánh cuộc chiến đấu 
Phản ánh tình yêu quê hương đất nước 
Phản ánh cuộc sống gia đình, quyền trẻ em 
01 
Hình dung của sự sống 
Phản ánh cuộc chiến đấu 
Phản ánh tình yêu quê hương đất nước 
Phản ánh cuộc sống gia đình, quyền trẻ em 
Phản ánh vài trò của giáo dục 
Cổng trường mở ra 
NHIỆM VỤ CỦA VĂN CHƯƠNG 
01 
Hình dung của sự sống 
02 
Sáng tạo ra sự sống 
Phản ánh cuộc sống đa dạng, phong phú muôn màu muôn vẻ. 
Đưa ra ý tưởng mà cuộc sống hiện tại chưa có, nhưng sẽ có nếu con người phấn đấu. 
Nhiều móm đồ thần kì trong Doraemon đã thành sự thật 
Xe tự động lái 
Máy định vị 
Máy tạo môi trường không trọng lực 
Thiết bị giả tập lái xe 
3. Công dụng của văn chương 
01 
Gây những tình cảm không có 
02 
Luyện những tình cảm sẵn có 
Nhen nhóm, khơi gợi, nảy nở những tình cảm mới tốt đẹp. 
Bồi dưỡng, làm phong phú, tinh tế hơn những tình cảm ta đã có. 
Lấy dẫn chứng chứng minh 2 công dụng của văn chương 
Luyện những tình cảm sẵn có 
Tình yêu ông bà, cha, mẹ là những tình cảm sẵn có, văn chương nhắc nhở ta tình cảm đối với ông bà, cha, mẹ Văn chương giáo dục lòng biết ơn đối với con người. 
Văn chương giúp chúng ta thêm yêu cái đẹp, yêu thiên nhiên đất nước giúp ta biết phân biệt phải- trái, xấu- tốt 
Gây những tình cảm không có 
Văn chương làm cho ta biết vui, buồn, hờn, giận vì những chuyện không đâu, những người không quen biết. 
Văn chương làm cho đời sống thêm phong phú. 
Bài “Sông núi nước Nam” khơi dậy trong lòng người nghe, người đọc Lòng tự hào về dân tộc 
Những câu ca dao về tình yêu quê hương đất nước Bồi đắp tình yêu và lòng tự hào về quê hương 
Đọc bài “Cuộc chia tay của những con búp bê” ta Ước cho mọi gia đình hạnh phúc bên nhau mãi mãi 
Nhưng mấy ai có nỗi lo nước thương nhà như Bác Hồ trong bài “Cảnh khuya”. 
Mấy ai có nỗi thương cảm khát vọng cao cả như Đỗ Phủ trong bài “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá” 
Mấy ai có tình cảm sâu sắc và cao cả, tình bạn đậm đà chân thật như Nguyễn Khuyến trong bài thơ: “ Bạn đến chơi nhà’’. . . 
Từ những ý nghĩa và công dụng của văn chương, tác giả đã đặt ra giả định gì? 
“ Nếu xóa các thi nhân, văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào!..” 
Qua đoạn văn trên, Em hãy nhận xét nghệ thuật lập luận và tác dụng của nghệ thuật đó? 
“ Nếu xóa các thi nhân, văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào!..” 
Nghệ thuật lập luận theo lối “suy tưởng” Khẳng định văn chương là món ăn tinh thần không thể thiếu..! 
III. 
Tổng kết 
01 
Nghệ thuật 
Phong cách viết văn nghị luận 
Kết hợp lí lẽ , cảm xúc và hình ảnh. 
- Có luận điểm rõ ràng, luận chứng minh bạch, thuyết phục 
- Cách nêu dẫn chứng đa dạng, khi trước khi sau, khi là một câu chuyện 
- Lời văn giản dị, giàu hình ảnh, cảm xúc 
02 
Nội dung 
Ý nghĩa văn chương 
Nguồn gốc 
Nhiệm vụ 
Công dụng 
 Lòng vị tha 
Tình nhân ái 
Phản ánh sự sống 
Sáng tạo sự sống 
Làm giàu tình cảm con người 
Làm đẹp, giàu cho cuộc sống 
BTVN 
Hãy chứng minh. Văn chương đã làm cho tình yêu quê hương, đất nước sẵn có trong ta thêm phong phú và sâu sắc. 
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC 
Ôn tập bài cũ 
Làm BTVN 
Soạn bài: Chuyển đổi CCĐ thành CBĐ (tiếp)