Bài giảng môn Ngữ Văn Lớp 7 - Bài 24: Ý nghĩa văn chương

CHÀO CÁC EM ĐẾN TIẾT HỌC 
KIỂM TRA 5 PHÚT 
Câu 1. Tác giả của văn bản; Đức tính giản dị của Bác Hồ là ai ? Giới thiệu xuất xứ văn bản (ngắn gọn) ? (4 đ) 
Câu 2. Nêu nội dung của văn bản; Đức tính giản dị của Bác Hồ ? (6 điểm) 
5 phút bắt đầu 
Hết thời gian làm bài 
NGỮ VĂN 8 
Văn bản; 
Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
 Hoài Thanh 
4 
Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
- HOÀI THANH- 
BÀI 24 – TIẾT 96: Văn bản: 
I. T ìm hiểu chung 
1. Tác giả: 
+ Hoài Thanh (1909-1982) tên khai sinh là Nguyễn Đức Nguyên, sinh ra trong một gia đình nhà nho nghèo . 
 + Nhà phê bình văn học xuất sắc, tác giả của cuốn Thi nhân Việt Nam ( một công trình nghiên cứu về phong trào Thơ mới) 
 Đã từng là hội viên Hội nhà văn Việt Nam, Tổng thư kí Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam. 
+ Năm 1927 gia nhập Tân Việt Cách mạng đảng. Năm 1931 vào Huế đi dạy học, làm báo, viết văn. 
I. T ìm hiểu chung 
1. Tác giả: 
- Ho à i Thanh- Nguyễn Đức Nguyên (1902 – 1982) 
- Quê: Nghệ An 
- L à nh à văn, nh à báo, nh à giáo, nh à phê bình văn học 
- Ông được truy tặng giải thưởng Hôc Chí Minh 
 về văn học nghệ thuật. 
I. T ìm hiểu chung 
1. Tác giả: 
2. Tác phẩm: 
Xuất xứ: Ra đời năm 1936, có lần ra đời đã đổi tên thành 
 “ ý nghĩa và công dụng của văn chương” 
b. Thể loại: 
c. Bố cục: 
Nghị luận 
Vấn đề nghị luận => nghị luận về ý nghĩa của văn chương . 
 2 
 - Phần 1( từ đầu . “muôn vật, muôn loài”) => Nguồn gốc của văn chương. 
 - Phần 2( còn lại): => Công dụng của văn chương . 
Ý nghĩa văn chương 
 Người ta kể chuyện đời xưa , một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nấc lên, quả tim cùng hòa một nhịp với sự run rẩy của con chim s ắp chết. Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc của thi ca. 
 Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài. [ ] 
 Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra cả sự sống.[ ] 
 Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo sự sống, nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lòng vị tha.Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. 
 Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao? 
 Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần. 
 Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì là quá đáng. 
 [...] Nếu trong pho lịch sử loài người xóa các thi nhân,văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào!... 
 (Hoài Thanh* trong Bình luận văn chương, 
NXB Giáo dục, Hà Nội, 1998) 
 Người ta kể chuyện đời xưa, một nh à thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim cùng ho à một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính l à nguồn gốc của thi ca. 
 Câu chuyện có lẽ chỉ l à một câu chuyện hoang đường, song không phải không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương l à lòng thương người v à rộng ra l à thương cả muôn vật, muôn lo à i.[ ] 
 Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo ra sự sống, nguồn gốc của văn chương đều l à tình cảm, l à lòng vị tha. V à vì thế, công dụng của văn chương cũng l à giúp cho tình cảm v à gợi lòng vị tha. 
 Một người hằng ng à y chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế m à khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải l à chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao? 
 Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm v à chật hẹp của cá nhân vì văn chương m à trở nên thâm trầm v à rộng rãi đến trăm nghìn lần. 
 Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy l à m đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì l à quá đáng. 
 [ ] Nếu trong pho lịch sử lo à i người xoá hết các thi nhân, văn nhân v à đồng thời trong tâm linh lo à i người xoá hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo n à n sẽ đến bực n à o!... 
 Văn chương sẽ l à hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thể, văn chương còn sáng tạo ra sự sống.[ ] 
Phần 1: Nguồn gốc cốt yếu của văn chương 
 Nhiệm vụ của văn chương 
 Công dụng của văn chương 
 Phần 2 
13 
Tìm luận điểm, lí lẽ, dẫn chứng? 
 “ Người ta kể chuyện đời xưa, một nh à thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim cùng ho à nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính l à nguồn gốc của thi ca. 
 Câu chuyện có lẽ chỉ l à một câu chuyện hoang đường, song không phải không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương l à lòng thương người v à rộng ra thương cả muôn vật, muôn lo à i. [...]” 
14 
 “ (Dẫn chứng) Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim cùng hoà nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. (Lí lẽ) Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc của thi ca. 
 ( Lí lẽ) Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải không có ý nghĩa. (Luận điểm) Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài. [...]” 
II. Phân tích : 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương 
- Dẫn chứng: “một thi sĩ chân mình.” 
→ Tạo sự hấp dẫn, dẫn dắt người đọc vào tác phẩm. 
- Lí lẽ: “Câu chuyện ý nghĩa” 
→ Khẳng định tính nhân văn của câu chuyện. 
 Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài. 
→ Quan niệm hoàn toàn đúng đắn và sâu sắc. 
Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim hoà cùng một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết . Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc cốt yếu của thi ca. 
 Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường song không phải là không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra là thương cả muôn vật muôn loài ... 
 Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim cùng hoà một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. 
 Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc của thi ca. 
	 Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải không có ý nghĩa. 
 Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài. [...]” 
(Dẫn chứng) 
(Lí lẽ ) 
- Lập luận chặt chẽ. 
(Luận điểm ) 
 Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim hoà cùng một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết . Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc cốt yếu của thi ca. 
 Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường song không phải là không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra là thương cả muôn vật muôn loài ... 
+ Văn chương xuất hiện khi con người có cảm xúc mãnh liệt trước một hiện tượng đời sống. 
+ Văn chương là niềm xót thương của con người trước những điều đáng thương. 
Cuộc chia tay của những con búp bê 
Cổng trường mở ra 
Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim hoà cùng một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết . Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc cốt yếu của thi ca. 
 Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường song không phải là không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra là thương cả muôn vật muôn loài ... 
Tình thương, lòng nhân ái , vị tha 
 - Kể câu chuyện => nêu luận điểm: 
 “ Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài”. 
Dẫn dắt luận điểm theo kiểu quy nạp, tự nhiên, hấp dẫn, xúc động. 
Quan niệm đúng đắn, sâu sắc. 
II. Phân tích 
1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương 
 Trâu ơi, ta bảo trâu này. 
Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta . 
Cày đồng đang buổi ban trưa 
 Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày 
Ai ơi bưng bát cơm đầy 
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần 
 Văn chương bắt nguồn từ cuộc sống lao động . 
24 
Đêm nay Bác không ngủ. 
Bác thương người chiến sĩ đứng gác... 
Bác thương đoàn dân công... 
 Văn chương bắt nguồn từ thực tế đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, chống giặc ngoại xâm. 
25 
 Văn chương bắt nguồn từ đời sống văn hoá, lễ hội, trò chơi... 
25 
Nguồn gốc của 
văn chương 
Tình thương, lòng nhân ái, vị tha 
Cuộc sống lao động 
Cuộc sống chiến đấu 
Lễ hội , trò chơi, phong tục truyền thống... 
26 
II. Phân tích 
2. Nhiệm vụ của văn chương 
 “ Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra sự sống. (...)” 
Cuộc sống của con người, của xã hội vốn muôn hình vạn trạng, văn chương có nhiệm vụ phản ánh cuộc sống đó. 
Hoài Thanh viết: “Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra sự sống ” 
 Em hãy giải thích và tìm các dẫn chứng để làm rõ các ý trên. 
28 
II. Phân tích 
2. Nhiệm vụ của văn chương 
 “ Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra sự sống. (...)” 
- Văn chương phản ánh hiện thực cuộc sống . 
CÂU HỎI THẢO LUẬN 
Em hãy tìm dẫn chứng để chứng minh rằng: văn chương phản ánh cuộc sống qua các văn bản đã học? 
 từ cuộc sống lao động. 
Văn chương 
là hình dung 
của sự sống 
Cuộc sống chiến 
đấu 
Trò chơi 
Lễ hội 
Phong tục 
Đêm nay Bác không ngủ 
Lượm 
Đức tính giản dị của Bác Hồ 
30 
 Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. 
 Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra sự sống. [...] 
 . 
 . 
Hình ảnh, kết quả của sự phản ánh, sự miêu tả cuộc sống trong văn chương. 
Văn chương dựng lên những hình ảnh, đưa ra những ý tưởng mà cuộc sống hiện tại chưa có để mọi người phấn đấu xây dựng. 
Cây bút thần 
Phản ánh cuộc đấu tranh 
 giữa người lao động và 
giai cấp bóc lột trong 
xã hội phong kiến. 
Mã Lương là hình ảnh nhân vật thể hiện ước mơ của nhân dân về tài năng thần kì của con người và tài năng đó được dùng để chống lại cái ác và tạo dựng cuộc sống tốt đẹp cho người lao động. 
32 
 “Vụt qua mặt trận, đạn bay vèo vèo”. 
 ( Lượm - Tố Hữu) 
“Cái cò lặn lội bờ ao...” 
 ( Ca dao ) 
→ Phản ánh cuộc sống chiến đấu. 
→ Phản ánh cuộc sống lao động. 
33 
 “ Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra sự sống .(...)” 
Văn chương dựng lên những hình ảnh, đưa ra những ý tưởng mà cuộc sống hiện tại chưa có để mọi người phấn đấu xây dựng, biến chúng thành hiện thực tương lai tốt đep. 
II. Phân tích 
2. Nhiệm vụ của văn chương 
 “ Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra sự sống. (...)” 
- Văn chương phản ánh hiện thực cuộc sống . 
CÂU HỎI THẢO LUẬN 
Em hãy tìm dẫn chứng để chứng minh rằng: văn chương sáng tạo cuộc sống qua các văn bản đã học? 
- Văn chương sáng tạo ra sự sống . 
35 
Truyện “Thạch Sanh” 
Truyện “ Cây bút thần” 
 Phản ánh ước mơ công lý, cải tạo hiện thực xã hội, sự công bằng cho người lao động của người xưa. 
II. Phân tích 
3. Công dụng của văn chương 
37 
 Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo ra sự sống, nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lòng vị tha. Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. 
 Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là các chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao? 
 Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở lên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần. 
 Có kẻ nói từ khi các ca sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề tài ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối ấy nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì quá đáng. 
[ ] Nếu trong pho lịch sử loài người xóa các thi nhân, văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn đến bực nào!... 
38 
 Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo ra sự sống, nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lòng vị tha. ( Luận điểm) Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. 
 (Dẫn chứng) Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là các chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao? 
 ( Lí lẽ) Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở lên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần. 
 (Dẫn chứng) Có kẻ nói từ khi các ca sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề tài ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối ấy nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì quá đáng. 
 (Lí lẽ )[ ] Nếu trong pho lịch sử loài người xóa các thi nhân, văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn đến bực nào!... 
 Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần. 
 Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì là quá đáng. 
[...] Nếu trong pho lịch sử loài người xóa các thi nhân,văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào!... 
 Văn chương làm đẹp và làm hay những thứ bình thường. 
-> Văn chương làm giàu đẹp thêm cho cuộc sống. 
II. Phân tích 
3. Công dụng của văn chương 
(Dẫn chứng) Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là các chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao? 
→ Khơi dậy trạng thái cảm xúc cao thượng cho con người. 
( Lí lẽ) Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở lên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần. 
- Khơi dậy trạng thái cảm xúc cao thượng cho con người. 
→ Rèn luyện thế giới cảm xúc của con người. 
- Rèn luyện thế giới cảm xúc của con người. 
(Dẫn chứng) Có kẻ nói từ khi các ca sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề tài ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối ấy nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì quá đáng. 
→ Văn chương làm đẹp, làm hay những thứ bình thường. 
- Văn chương làm đẹp, làm hay những thứ bình thường. 
(Lí lẽ )[ ] Nếu trong pho lịch sử loài người xóa các thi nhân, văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn đến bực nào!... 
→ Các thi nhân, văn nhân làm giàu sang cho lịch sử nhân loại. 
- Các thi nhân, văn nhân làm giàu sang cho lịch sử nhân loại. 
41 
 Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, vì : 
Văn chương làm cho ta biết vui, buồn, hờn, giận vì những chuyện không đâu, những người không quen biết. 
Văn chương làm cho đời sống thêm phong phú. 
 Nhưng mấy ai có nỗi lo nước thương nhà như Bác Hồ trong bài “Cảnh khuya”. 
 Mấy ai có nỗi thương cảm khát vọng cao cả như Đỗ Phủ trong bài “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá”. 
 Nhưng mấy ai có tình cảm sâu sắc và cao cả, tình bạn đậm đà chân thật như Nguyễn Khuyến trong bài thơ: “ Bạn đến chơi nhà’’. . . 
42 
 Văn chương luyện những tình cảm ta sẵn có vì : 
Tình yêu ông bà, cha, mẹ là những tình cảm sẵn có, văn chương nhắc nhở ta tình cảm đối với ông bà, cha, mẹ Văn chương giáo dục lòng biết ơn đối với con người. 
Văn chương giúp chúng ta thêm yêu cái đẹp, yêu thiên nhiên đất nước giúp ta biết phân biệt phải- trái, xấu- tốt 
Nguồn gốc 
Lòng thương người, muôn vật, muôn lo à i 
Nhiệm vụ 
L à hình dung của sự sống 
Sáng tạo ra sự sống 
Công dụng 
Tình cảm v à vị tha 
Gây những tình cảm ta không có 
Luyện những tình cảm ta sẵn có 
Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG 
Trình b à y vấn đề phức tạp một cách ngắn gọn, chặt chẽ, dễ hiểu, có lí lẽ, có cảm xúc, hình ảnh 
Tâm hồn, cuộc sống con người gi à u, đẹp hơn nhờ văn chương 
Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn 
 Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao ? 
 Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần. 
 Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. Văn chương làm đẹp và làm hay những thứ bình thường 
 Nếu trong pho lịch sử loài người xóa các thi nhân , văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào !... 
Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo ra sự sống, nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lòng vị tha. Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. 
Văn chương làm giàu đẹp thêm cho cuộc sống. 
Lập luận chặt chẽ, giàu lí lẽ và cảm xúc. 
46 
NGHỆ THUẬT 
Phong cách viết văn nghị luận của tác giả 
+ Kết hợp lí lẽ, cảm xúc và hình ảnh 
+ Có luận điểm rõ ràng, luận chứng minh bạch, thuyết phục 
+ Cách nêu dẫn chứng đa dạng, khi trước khi sau, khi là một câu chuyện 
+ Lời văn giản dị, giàu hình ảnh, cảm xúc 
III. T ổng kết: 
1. Nghệ thuật : 
Văn nghị luận có lí lẽ, cảm xúc và hình ảnh. 
2. Nội dung : 
 Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là tình cảm, lòng vị tha. Văn chương là hình dung của sự sống muôn hình và vạn trạng và sáng tạo ra sự sống, gây những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm sẵn có. Đời sống tinh thần nhân loại nếu thiếu văn chương thì sẽ rất nghè nàn. 
IV. Luyện tập /trang 63,SGK: 
 Hoài Thanh viết: ‘‘Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có’’ . Hãy dựa vào kiến thức văn học đã có, giải thích và tìm dẫn chứng minh cho câu nói đó. 
* Giải thích: 
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có: văn chương có khả năng rung động, khơi gợi những xúc cảm bên trong con người như nỗi buồn, niềm vui, sự đồng cảm, 
Văn chương luyện những tình cảm ta sẵn có: văn chương diễn tả sâu sắc những tình cảm của con người, khiến những tình cảm sẵn có trong ta trở nên rõ ràng hơn, sắc nét hơn, phong phú hơn. 
* Dẫn chứng: 
Bài Sông nước Cà Mau của Đoàn Giỏi: tạo cho người đọc sự xúc động trước vẻ đẹp sông nước Cà Mau dù người đọc chưa một lần được đến nơi này, tác phẩm còn bồi dưỡng trong người đọc tình yêu với cảnh sắc quê hương, đất nước. 
Bài thơ Lượm gây cho người đọc sự xúc động, xót thương trước sự hi sinh của chú bé liên lạc trong một thời chiến tranh đã qua, khiến người đọc cảm thấy quý trọng cuộc sống hòa bình mà mình đang sống. 
- Nắm chắc kiến thức b à i học. 
- L à m b à i tập ; Luyện tập/tr63 
- Chuẩn bị b à i: Dùng cụm chủ vị để mở rộng câu , chú ý: 
+ Đọc kĩ ngữ liệu. 
+ Trả lời theo câu hỏi gợi ý trong sgk – Tr.68 v à 96. 
HƯỚNG DẪN VỀ HỌC