Bài giảng Ngữ Văn Khối 7 - Tiết 59+60: Một thứ quà của lúa non: Cốm - Thạch Lam

TRƯỜNG THCS CAO MINHNGỮ VĂN 7 Em có cảm nhận gì về hình ảnh người bà và tình cảm bà cháu được thể hiện trong bài thơ ?Đọc thuộc lòng bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh. Gió thổi mùa thu hương cốm mới Tôi nhớ những ngày thu đã xaSáng sớm lạnh trong lòng Hà NộiTIẾT 59-60MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON : CỐM Thạch Lam1. Tác giả: Thạch Lam (1910 – 1942)- Sinh tại Hà Nội, tên thật là Nguyễn Tường Lân. - Cây bút văn xuôi đặc sắc, tinh tế, nhạy cảm, có biệt tài về truyện ngắn và tuỳ bút.2. Tác phẩm:a. Xuất xứ:“Một thứ quà của lúa non:Cốm” rút từ tập tuỳ bút Hà Nội băm sáu phố phường (1943)c. Thể loại: Tuỳ bút: Là một thể văn, thường miêu tả, ghi chép những hình ảnh, sự việc có thực mà nhà văn quan sát, chứng kiến để bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ của mình trước các hiện tượng và vấn đề của đời sống. Đặc điểm tuỳ bút: thiên về biểu cảm, đậm chất trữ tình nên gần với thơ. Bên cạnh đó cũng có các yếu tố nghị luận, suy tư, triết lí. Tuỳ bút không có cốt truyện nhưng đều có cảm hứng chủ đạo.* Phương thức biểu đạt chính:Biểu cảmd. Bố cục:Tuỳ bútPhần 1: Từ “Cơn gió. . . thuyền rồng” Sự hình thành của cốm.Phần 2: Từ “Đợi đến. . . nhũn nhặn”Giá trị của cốm.Phần 3: Đoạn còn lại Bàn về sự thưởng thức cốm.3 phần“ ...khi ®i qua nh÷ng c¸nh ®ång xanh, mµ h¹t thãc nÕp ®Çu tiªn lµm trÜu th©n lóa cßn t­¬i, ngöi thÊy mïi th¬m m¸t cña lóa non kh«ng ? “C¬n giã mïa h¹ l­ít qua võng sen trªn hå, nhuÇn thÊm c¸i h­¬ng th¬m cña l¸”1. Nguån gèc, sù h×nh thµnh cña cèmNguồn gốc: -H­¬ng th¬m cña l¸ sen trong lµn giã h¹ l­ít trªn hå -Mïi th¬m m¸t cña b«ng lóa non trªn c¸nh ®ång -TÝnh tõ miªu t¶ C¶m nhËn tinh tÕ vÎ ®Ñp thuÇn khiÕt cña h¹t cèm tõ khi cßn lµ nh÷ng h¹t lóa non.1. Nguån gèc, sù h×nh thµnh cña cèm- Trong cái vỏ xanh, có giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ, giọt sữa dần đông lại, bông lúa càng cong xuống, nặng vì cái chất quí trong sạch của Trời.Tác giả đã huy động nhiều giác quan để cảm nhận đối tượng, đặc biệt là dùng khứu giác để cảm nhận hương vị. . . Cách cảm nhận cũng thật tinh tế: cảm nhận từ trong ra ngoài, thấy cả mùi vị bên trong và cả sự lớn dần lên của hạt lúa. Đoạn văn này thấm đậm cảm xúc của tác giả, bộc lộ rõ sự tinh tế và thiên về cảm giác của Thạch Lam, dùng từ có chọn lọc(1 loạt tính từ gợi tả), câu văn có nhịp điệu giống như một đoạn thơ văn xuôi.- Tõ h¹t lóa non.H·y t×m nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ h¹t lóa nÕp non lµm nªn cèm??1. Nguån gèc, sự hình thành cña cèm:- Rồi đến một loạt cách chế biến, những cách thức làm truyền tự đời này qua đời khác, một sự bí mật trân trọng và khe khắt giữ gìn. - Cèm ®­îc lµm ra tõ sù khÐo lÐo cña con ng­êi.- Tõ h¹t lóa non.=> Nh­ vËy cèm ®­îc sinh ra tõ sù tinh tuý cña thiªn nhiªn, ®Êt trêi vµ sù khÐo lÐo cña con ng­êi.- Vẻ đẹp của người tôn thêm vẻ đẹp của cốm.1.Nguån gèc, sù h×nh thµnh cña cèm:- Cốm trở thành nhu cầu thưởng thức của người Hà Nội.-Tình cảm yêu quý, trân trọng cội nguồi trong sạch, đẹp đẽ, giàu sắc thái văn hóa dân tộc.1.Nguån gèc cña cèm Cèm ®­îc lµm ra tõ h­¬ng vÞ thanh khiÕt cña ®ång quª, sù khÐo lÐo cña con ng­êi.2 Gi¸ trÞ cña cèmQua phÇn v¨n b¶n chóng ta võa t×m hiÓu em thÊy cèm cã nh÷ng gi¸ trÞ nµo ? ?T¸c gi¶ phª ph¸n ®iÒu g×,lêi phª ph¸n cã ý nghÜa g×??* Lêi b×nh luËn 1 : "Cèm lµ thø quµ riªng biÖt cña ®Êt n­íc gi¶n dÞ vµ thanh khiÕt cña ®ång quª cá néi ViÖt Nam” gîi cho em c¸ch hiÓu míi mÎ nµo vÒ cèm ?- Cèm lµ quµ tÆng cña ®ång quª. - Cèm lµ ®Æc s¶n cña d©n téc v× nã kÕt tinh h­¬ng vÞ thanh khiÕt cña ®ång quª.- Cèm lµ quµ quª, thøc quµ thiªng liªng.- Ca ngîi rÊt s©u s¾c, thÊm thÝa.* Theo dâi lêi b×nh luËn 2 !‘‘Ai ®· nghÜ ®Çu tiªn dïng cèm ®Ó lµm quµ sªu tÕt... Hång cèm tèt ®«i... hai vÞ n©ng ®ì nhau ®Ó h¹nh phóc ®­îc l©u bÒn’’ ? T¸c gi¶ b×nh luËn vÒ vÊn ®Ò g× ? - Dïng cèm lµm quµ sªu tÕt. C©u hái th¶o luËn? Sù hoµ hîp t­¬ng xøng hång - Cèm ®­îc ph©n tÝch trªn nh÷ng ph­¬ng diÖn nµo ?Nªu ý nghÜa cña tôc lÖ ®ã? Hai ph­¬ng diÖn:- Hoµ hîp mµu s¾c : xanh t­¬i - ®á th¾m Hoµ hîp h­¬ng vÞ : thanh ®¹m ngät s¾c, Hai vÞ n©ng ®ì nhau ®Ó h¹nh phóc l©u bÒn - Sù hoµ hîp cña triÕt lý ©m d­¬ng. - Cèm gãp phÇn cho nh©n duyªn cña con ng­êi tèt ®Ñp h¬n. (ThËt ®¸ng tiÕc khi chóng ta thÊy nh÷ng tôc lÖ tèt ®Ñp Êy mÊt dÇn, vµ nh÷ng thøc quý cña ®Êt n­íc m×nh dÇn thay b»ng nh÷ng thøc bãng b¶y hµo nh¸ng vµ th« kÖch b¾t ch­íc ng­êi ngoµi: nh÷ng kÎ míi giµu v« häc cã biÕt ®©u mµ th­ëng thøc ®­îc nh÷ng vÎ cao quý kÝn ®¸o vµ nhòn nhÆn?)-Cèm lµ thøc quµ thiªng liªng ,kÕt tinh h­¬ng vÞ thanh khiÕt cña ®ång quª.-Cèm lµm quµ sªu tÕt,gãp phÇn trong h¹nh phóc løa ®«i cña con ng­êi-Hai gi¸ trÞ: vËt chÊt - v¨n ho¸ tinh thÇn(nÐt ®Ñp cña v¨n ho¸ d©n téc).Hồng cốm tốt đôi.1.Nguån gèc cña cèm- Cèm ®­îc lµm ra tõ h­¬ng vÞ thanh khiÕt cña ®ång quª, sù khÐo lÐo cña con ng­êi.2. Gi¸ trÞ cña cèmCèm lµ thøc quµ thiªng liªng ,kÕt tinh h­¬ng vÞ thanh khiÕt cña ®ång quª.Cèm lµm quµ sªu tÕt,gãp phÇn trong h¹nh phóc løa ®«i cña con ng­êi. ->2 gi¸ trÞ: vËt chÊt - v¨n ho¸ tinh thÇn(nÐt ®Ñp cña v¨n ho¸ d©n téc).3. Sù th­ëng thøc cèm? H·y lùa chän ph­¬ng ¸n mµ em cho lµ ®óng vÒ nh÷ng thµnh c«ng nghÖ thuËt trong v¨n b¶n?- B»ng nhiÒu gi¸c quan. D Giäng v¨n nhÑ nhµng, ªm ¸i 1. NghÖ thuËt : A Ng«n ng÷ trong s¸ng ,ngßi bót tinh tÕ,nh¹y c¶m giµu chÊt th¬ B KÕt hîp nhiÒu ph­¬ng thøc biÓu ®¹t trªn nÒn biÓu c¶mC Bè côc chÆt chÏ, dÉn nhËp tù nhiªn, bµn luËn tËp trung III. Tæng kÕt? Khi viÕt vÒ c¸ch ¨n cèm, Th¹ch Lam ®· viÕt nh­ thÕ nµo ?- ¨n cèm tõng chót Ýt, thong th¶ vµ ngÉm nghÜ. ? T¸c gi¶ ®· thÓ hiÖn c¸ch c¶m thô, th­ëng thøc cèm b»ng Ên t­îng tõ nhiÒu gi¸c quan. Em h·y chØ ra ? - Th­ëng thøc cèm b»ng : + Khøu gi¸c : Mïi th¬m phøc cña lóa.+ VÞ gi¸c : ChÊt ngät cña cèm+ ThÞ gi¸c : mµu xanh. + xóc gi¸c: T­¬i m¸t cña l¸+ Sù suy t­ëng: C¸i dÞu dµng,thanh ®¹m? TG thuyÕt phôc ng­êi mua cèm nh­ thÕ nµo?V× sao? - Cèm lµ léc cña Trêi, lµ sù khÐo lÐo cña con ng­êi, lµ sù tiÒm tµng nhÉn n¹i cña thÇn Lóa.Cèm lµ s¶n phÈm kÕt tinh tõ nhiÒu gi¸ trÞ thiªn nhiªn,trêi ®Êt,con ng­êi.Lêi ®Ò nghÞ cña t¸c gi¶ víi nh÷ng ng­êi mua vµ th­ëng thøc cèm,thanh nh·,cã v¨n ho¸ “ Hìi c¸c bµ mua hµng! Chí cã thäc tay hay m©n mª thøc quµ thÇn tiªn Êy, h·y nhÑ nhµng mµ n©ng ®ì, chót chiu mµ vuèt ve...”- Thanh nh·,lÞch sù,cã v¨n ho¸E . TÊt c¶ A,B,C,D ®Òu ®óng1. Nguån gèc cña cèmCèm ®­îc lµm ra tõ h­¬ng vÞ thanh kiÕt cña ®«ng quª, sù khÐo lÐo cña con ng­êi.2. Gi¸ trÞ cña cèmCèm lµ thøc quµ thiªng liªng ,kÕt tinh h­¬ng vÞ thanh khiÕt cña ®ång quª. Cèm lµm quµ sªu tÕt,gãp phÇn trong h¹nh phóc løa ®«i cña con ng­êi. -Hai gi¸ trÞ: vËt chÊt - v¨n ho¸ tinh thÇn(nÐt ®Ñp cña v¨n ho¸ d©n téc)3. Sù th­ëng thøc cèm? Qua nh÷ng nÐt nghÖ thuËt ®ã, cho em hiÓu nh÷ng néi dung g× tõ v¨n b¶n “ Mét thø quµ cña lóa non : Cèm” ? - Cèm lµ mét thø quµ ®Æc s¾c v× nã ®­îc kÕt tinh tõ nhiÒu vÎ ®Ñp : VÎ ®Ñp cña h­¬ng vÞ vµ mµu s¾c ®ång quª vÎ ®Ñp cña ng­êi chÕ biÕn , cña tôc lÖ nh©n duyªn , cña c¸ch mua vµ th­ëng thøc . - Cèm lµ thø s¶n vËt ®­îc n©ng niu vµ g×n gi÷ III. Tæng kÕt:Ghi nhớ : (SGK.163)-Nghệ thuật:-Nội dung :IV. LuyÖn tËp B»ng nhiÒu gi¸c quan - Thanh nh·,lÞch sù,cã v¨n ho¸BT1: Em thÝch ®o¹n v¨n nµo nhÊt trong VB? V× sao?BT2 : T×m vµ chÐp l¹i 1 sè c©u th¬,ca dao nãi vÒ cèm? 	H­íng dÉn vÒ nhµS­u tÇm vµ chÐp l¹i mét sè ca dao , c©u th¬ , ®o¹n v¨n cã nãi ®Õn cèm.So¹n bµi : Chơi chữ và Sài Gòn Tôi Yêu+ ChuÈn bÞ nh÷ng c©u hái h­íng dÉn SGKXin chân thành cảm ơnKính chúc các thầy cô và các emmạnh khỏe, hạnh phúc