Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Bài 11: Các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn bản biểu cảm - Lê Thị Nguyệt

MÔN: NGỮ VĂN LỚP: 7D NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚPVí dụ1: Bài ca nhà tranh bị gió thu pháTháng tám thu cao gió thét già,Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.Tranh bay sang sông rải khắp bờ,Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,Cướp tranh đi tuốt vào lũy treMôi khô miệng cháy gào chẳng được,Quay về, chống gậy lòng ấm ức !Giây lát, gió lặng, mây tối mực,Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,Con nằm xấu nết đạp lót nátĐầu giường nhà dột chẳng chừa đâuDày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt.Từ trải cơn loạn ít ngủ nghêĐêm dài ướt át sao cho trót ?Ước được nhà rộng muôn ngàn gian,Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn !Than ôi ! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt,Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được ! Đỗ PhủTháng tám thu cao gió thét già,Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.Tranh bay sang sông rải khắp bờ,Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.= > Tự sự 2 câu đầu; 3 câu sau miêu tả có vai trò tạo bối cảnh chung.Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,Cướp tranh đi tuốt vào lũy treMôi khô miệng cháy gào chẳng được,Quay về, chống gậy lòng ấm ức !=> Tự sự 4 cầu đầu; câu cuối biểu cảm: sự đau xót, uất ức vì bất lực của nhà thơ.Tháng tám thu cao gió thét già,Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.Tranh bay sang sông rải khắp bờ,Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,Cướp tranh đi tuốt vào lũy treMôi khô miệng cháy gào chẳng được,Quay về, chống gậy lòng ấm ức !Giây lát, gió lặng, mây tối mực,Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,Con nằm xấu nết đạp lót nátĐầu giường nhà dột chẳng chừa đâuDày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt.Từ trải cơn loạn ít ngủ nghêĐêm dài ướt át sao cho trót ?Giây lát, gió lặng, mây tối mực,Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,Con nằm xấu nết đạp lót nátĐầu giường nhà dột chẳng chừa đâuDày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt.Từ trải cơn loạn ít ngủ nghêĐêm dài ướt át sao cho trót ?Ước được nhà rộng muôn ngàn gian,Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn !Than ôi ! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt,Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được ! => 6 câu thơ đầu sử dụng phương thức tự sự và miêu tả; 2 câu cuối biểu cảm: bộc lộ sự sự lo lắng và cam phận của tác giả.=> Khổ thơ cuối thuần tuý biểu cảm: tình cảm cao thượng của tác giả.Ví dụ 2:Những ngón chân bố khum khum, lúc nào cũng như bám vào đất để khỏi trơn ngã. Người ta nói “đấy là bàn chân vất vả”. Gan bàn chânbao giờ cũng xám xịt và lỗ rỗ, bao giờ cũng khuyết một miếng, không đầy đặn như gan bàn chân người khác. Mu bàn chân mốc trắng, bong da từng bãi, lại có nốt lấm tấm. Đêm nào bố cũng ngâm chân nước nóng hòa muối, gãi lấy gãi để rồi xỏ vào đôi guốc mộc. Khi ngủ bố rên, rên vì đau mình, nhưng cũng rên vì nhức chân. Rượu tê thấp không tài nào xoa bóp khỏi.Bố đi chân đất. Bố đi ngang dọc đông tây đâu đâu con không hiểu. Con chỉ thấy này nào bố cũng ngâm chân xuống nước, xuống bùn để câu quăng. Bố tất bật từ khi sương còn đẫm ngọn cây ngọn cỏ. Khi bố về cũng là lúc cây cỏ đẫm sương đêm. Cái thúng câu bao lần trà đi sát lại bằng sắn thuyền. Cái ống câu nhẵn mòn, cái cần câu bóng dấu tay cầm ... Con chỉ biết cái hòm đồ nghề cắt tóc sực mùi dầu máy tra tông - đơ, cái ghế xếp bao lần thay vải, nó theo bố đi xa lắm.Bố ơi ! Bố chữa làm sao được lành lặn đôi bàn chân ấy : đôi bàn chân dầm sương dãi nắng đã thành bệnh.Bµi tËp1/trang37.SGK.KÓ l¹i néi dung bµi Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ cña §ç Phñ b»ng bµi v¨n xu«i biÓu c¶m.*Gîi ý: - Gió mùa thu thổi dữ dội. - Nhà tranh của Đỗ Phủ bị tốc mái. - Hành động của những đứa trẻ, thái độ và tâm trạng của nhà thơ lúc đó. - C¶nh m­a dét cña ng«i nhµ vµ c¶nh sèng cùc khæ, cña gia đình nhµ th¬. -¦íc m¬ của Đỗ Phủ trong đêm mưa rét ấy.Nfdgds Jgfnf fdhbdBµi tËp 2/trang138.Trªn c¬ së v¨n b¶n “KÑo mÇm”,viÕt l¹i thµnh mét bµi v¨n biÓu c¶m Mçi s¸ng mÑ t«i gì tãc b»ng c¸i l­îc th­a gç vµng vµng, thÕ nµo råi còng cã Ýt tãc rèi. MÑ vo vo gi¾t nã lªn ®ßn tay chç m¸i hiªn nhµ. Råi chÞ t«i còng lµm thÕ, b¾t ch­íc mÑ còng gì tãc, vo vo gi¾t mí tãc rèi lªn chç Êy. ThØnh tho¶ng trªn ®­êng lµng cã bµ cô rao to: “Ai tãc rèi ®æi kÑo kh«ng?”. Mét bªn thóng lµ m¶nh trai vì ®ång n¸t, l«ng vÞt, tãc rèi, ...cßn bªn kia chØ cã c¸i niªu ®Êt, ®óng h¬n lµ mét c¸i ang, c¸i liÔn ®ùng mét thø kÑo mµ bÊt cø mét ®øa trÎ nµo còng ph¶i mª. Bµ cô lÊy kÑo lªn b»ng chiÕc ®òa c¶, quÊn vµo ®Çu que, thËt khÐo, kÑo cø lång khång, tr«ng rÊt nhiÒu, nh­ng cho vµo miÖng nã xÑp l¹i chØ cßn tÝ tÑo. Bµ cô ®­a kÑo cho chóng t«i, ®æi l¹i n¾m tãc rèi cña bµ, cña mÑ hay cña chÞ. Tãc rèi b¸n bµ cô kh«ng mua, mua kÑo bµ cô kh«ng b¸n, chØ ®æi th«i. ThÕ lµ mçi lÇn bµ cô qua ngâ, t«i l¹i kiÔng ch©n, víi tay lªn chç m¸i hiªn... MÑ b¶o ®ã lµ kÑo mÇm lµm b»ng mÇm c©y m¹, mÇm thãc, hoµn toµn kh«ng cã ®­êng mËt g× c¶. Nh­ng sao nã ngät thÕ, h¬n c¶ kÑo bét, kÑo bi. MÑ t«i ®· mÊt. ChÞ t«i ®i lÊy chång xa ... Cø mçi lÇn cã ai ®i qua rao lªn: “ Ai ®æi kÑo” , t«i l¹i t­ëng nh­ thÊy mÑ t«i ngåi ®Çu hÌ gì tãc b»ng c¸i l­îc gç mµu vµng vµng, ®Çu mÑ nghiªng nghiªng, sãng tãc ®æ dµi mét bªn vai, vµ råi mÑ vuèt c¸i l­îc, vo vo n¾m tãc, gi¾t nã lªn m¸i hiªn nhµ... Que kÑo mÇm tuæi th¬ ...MÑ ¬i...Cßn cã bao giê con thÊy ®­îc mÑ ngåi gì tãc nh­ thÕ n÷a.(Theo B¨ng S¬n)