Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Bài 12: Các thành ngữ - Trường THCS An Đồng

 Nước non lận đận một mình,Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.Lên thác xuống ghềnhLên trên thác xuống dưới ghềnh.Lên thác cao xuống ghềnh sâu.Lên ghềnh xuống thác.Lên xuống ghềnh thác.Lên núi xuống ghềnh.Lên núi xuống rừng.Leo thác lội ghềnh.Lên thác xuống ghềnhNhanh như chớp- Đứng núi này trông núi nọNhững biến thể của các thành ngữ: Đứng núi này trông núi khác Đứng núi này trông núi kia- Nước đổ lá khoaiNước đổ đầu vịt- Lòng lang dạ thúLòng lang dạ sóib. “Tôn sư trọng đạo” là câu thành ngữ nói lên lòng kính trọng và sự tôn vinh những thầy cô giáo.a. Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non.(Hồ Xuân Hương)(Tô Hoài) c. Anh đã nghĩ thương em như thế hay là anh đào giúp em một cái ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang (Tô Hoài) b. “Tôn sư trọng đạo” là câu thành ngữ nói lên lòng kính trọng và sự tôn vinh những thầy cô giáo.(Tô Hoài) a. Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non.b. “Tôn sư trọng đạo” là câu thành ngữ nói lên lòng kính trọng và sự tôn vinh những thầy cô giáo.(Tô Hoài) (Tô Hoài) b. “Tôn sư trọng đạo” là câu thành ngữ nói lên lòng kính trọng và sự tôn vinh những thầy cô giáo.(Tô Hoài) (Hồ Xuân Hương)b. “Tôn sư trọng đạo” là câu thành ngữ nói lên lòng kính trọng và sự tôn vinh những thầy cô giáo.(Tô Hoài) So sánh hai cách nói sau:Câu có sử dụng thành ngữCâu không sử dụng thành ngữ Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non. Thân em vừa trắng lại vừa trònLênh đênh, trôi nổi với nước non.Nước non lận đận một mìnhThân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.Nước non lận đận một mìnhThân cò gian nan, vất vả, gặp nhiều nguy hiểm bấy nay.THÀNH NGỮThành ngữ ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh Thành ngữ là cụm từ có cấu tạo cố định và biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ,cụm động từ Bài 1. Tìm và giải thích nghĩa các thành ngữ trong những câu sau:a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì. (Bánh chưng, bánh giầy)b. Một hôm, có người hàng rượu tên là Lí Thông đi qua đó.Thấy Thạch Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng: “Người này khỏe như voi. Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu”. Lí Thông lân la gợi chuyện, rồi gạ cùng Thạch Sanh kết nghĩa anh em.Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời. (Thạch Sanh)Chốc đà mười mấy năm trời Còn ra khi đã da mồi tóc sương. ( Truyện Kiều)sơn hào hải vị, nem công chả phượng khỏe như voitứ cố vô thânda mồi tóc sươngThầy bói xem voiẾch ngồi đáy giếng Con Rồng cháu Tiên Kể ngắn gọn các truyền thuyết và ngụ ngôn tương ứng để thấy rõ lai lịch của các thành ngữ: Con Rồng cháu Tiên, Ếch ngồi đấy giếng, Thầy bói xem voi.Bài tập 2ẾchNgồi đáy giếng2134576 Lời ......tiếng nói Một nắng hai...... Ngày lành tháng....... No cơm ấm Bách ....... bách thắng Sinh ...... lập nghiệp Chân cứng đá ... Máu chảy .... mềm. . . . . . ănsươngtốtáochiếncơĐiền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹnmềmruộtBài tập 3-> Rừng và biển đem lại nguồn tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý báu.1. Rừng vàng biển bạc: 2. Nhanh như sóc: -> Rất nhanh.3. Chậm như rùa: -> Rất chậm.5. Ăn cháo đá bát: -> Sự bội bạc, phản bội, vong ơn, bội nghĩa.Bài tập 4CÁC THÀNH NGỮXem hình, đoán thành ngữnhắm – mở Mắt nhắm mắt mở.Nước mắt cá sấuTHÀNH NGỮThành ngữ ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh Thành ngữ là cụm từ có cấu tạo cố định và biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ,cụm động từ Tìm nhanh thành ngữ Đầu xuôi đuôi lọt lẽ thường Đầu sóng ngọn gió bước đường chông gai Đầu tắt mặt tối gian nanĐầu trâu mặt ngựa bạo tàn vô lương Đầu Ngô mình Sở dở dang Đầu đường xó chợ lang thang bụi đời Đầu xuôi đuôi lọt lẽ thường Đầu sóng ngọn gió bước đường chông gai Đầu tắt mặt tối gian nanĐầu trâu mặt ngựa bạo tàn vô lương Đầu Ngô mình Sở dở dang Đầu đường xó chợ lang thang bụi đời