Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Bài 21: Tìm hiểu chung về phép lập luận chứng minh và cách làm bài văn lập luận chứng minh

I- Mục đích và phương pháp chứng minh.1/ Chứng minh trong đời sống: ( câu 1 sgk/ 41 )* Cho tình huống: a- Em đi học về muộn do bạn em bị ốm nên em phải đưa bạn về nhà, nhưng khi em trình bày lí do thì mẹ em lại không tin. Trong tình huống đó em làm thế nào? b- Trong khi đi tàu, lên xe buýt , khi nhân viên trên tàu, xe kiểm tra vé của hành khách, em phải làm gì để chứng tỏ mình đã chấp hành đúng ? c- Em khoe với các bạn là mình mới học được cách gấp một chiếc hộp giấy rất đẹp. Các bạn không tin. Em phải làm gì để các bạn tin lời mình? =>Em nhờ gia đình người bạn hoặc cô giáo chủ nhiệm xác nhận sự thật để mẹ tin.=>Em đưa vé cho nhân viên trên tàu ( xe) kiểm tra.=> Em sẽ tự gấp chiếc hộp cho các bạn xem. - Để chứng tỏ cho người khác tin lời của em là sự thật, em phải đưa ra những bằng chứng để thuyết phục ( Bằng chứng là những nhân chứng, vật chứng, sự việc, số liệu ). => Trong đời sống, để chứng minh người ta dùng sự thật (chứng cứ xác thực) để chứng tỏ một điều gì đó là đáng tin. - Ta cần chứng minh khi muốn làm cho ai đó tin điều mình nói là đúng, là có thật.I- Mục đích và phương pháp chứng minh.1/ Chứng minh trong đời sống: Khi nào thì ta cần phải chứng minh? Ta chứng minh bằng cách nào ? Trong đời sống ta có cần phải chứng minh không ? Vì sao?2/ Chứng minh trong văn bản nghị luận: Tìm hiểu ngữ liệu SGK trang 41 “ ĐỪNG SỢ VẤP NGÔI- Mục đích và phương pháp chứng minh.1/ Chứng minh trong đời sống: Trong văn nghị luận, khi người ta chỉ được sử dụng lời văn ( không được dùng nhân chứng, vật chứng ) thì làm thế nào để chứng tỏ một ý kiến nào đó là đúng sự thật và đáng tin cậy ?ĐỪNG SỢ VẤP NGà Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững bước đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi, bạn uống nước và suýt chết đuối phải không? Lần đầu tiên chơi bóng bàn, bạn có đánh trúng bóng không? Không sao đâu vì... Oan Đi - xnây từng bị toà báo sa thải vì thiếu ý tưởng. Ông cũng nếm mùi phá sản nhiều lần trước khi sáng tạo nên Đi-xnây-len. Lúc còn học phổ thông, Lu-i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình.Về môn hoá, ông đứng hạng15 trong số 22 học sinh của lớp. Lép Tôn- xtôi tác giả của bộ tiểu thuyết nổi tiếng Chiến tranh và hoà bình bị đình chỉ học đại học vì "vừa không có năng lực, vừa thiếu ý chí học tập". Hen- ri Pho thất bại và cháy túi tới năm lần trước khi thành công. Ca sĩ ô- pê- ra nổi tiếng En-ri-cô Ca-ru-xô bị thầy giáo cho là thiếu chất giọng và không thể nào hát đựơc. Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại. Điều đáng sợ hơn là bạn đã bỏ qua nhiều cơ hội chỉ vì không cố gắng hết mình. (Theo Trái tim có điều kì diệu )2. Chứng minh trong văn bản nghị luận.Văn bản: “ĐỪNG SỢ VẤP NGÔ.* Luận điểm chính: Đừng sợ vấp ngã. (Câu mang luận điểm: "Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại").* Phương pháp lập luận: lập luận theo 2 vấn đề.- Vấp ngã là thường: (3 dẫn chứng) + Lần đầu tiên chập chững bước đi.+ Lần đầu tiên tập bơi.+ Lần đầu tiên chơi bóng bàn. - Những người nổi tiếng từng vấp ngã: (5 dẫn chứng) + Oan Đi-xnây từng bị sa thải, phá sản. + Lu-i Pa- xtơ chỉ là học sinh trung bình, hạng 15/22. + Lep Tôn-xtôi bị đình chỉ học đại học... + Hen-ri Pho thất bại, cháy túi tới 5 lần. + En-ri-cô Ca-ru-xô bị thầy cho là thiếu chất giọng.Oan Đi-xnây(1901-1966)-Nhà làm phim hoạt hình Mĩ nổi tiếng, người sáng lập Đi-xnây-len, công viên giải trí khổng lồ tại ca-li-phoóc-ni-a, nước Mĩ.- Oan Đi-xnây từng bị toà báo sa thải vì thiếu ý tưởng.Lu- i Pa-xtơ(1822-1895) - Nhà khoa học Pháp, người đặt nền móng cho ngành vi sinh vật học cận đại.- Lúc còn học phổ thông, Lu- i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình.Lép Tôn- xtôi(1828-1910)Nhà văn Nga vĩ đại. tác giả của bộ tiểu thuyết nổi tiếng Chiến tranh và hoà bình - Lép Tôn- xtôi bị đình chỉ học đại học vì "vừa không có năng lực, vừa thiếu ý chí học tập".- Hen- ri Pho thất bại và cháy túi tới năm lần trước khi thành công.Hen- ri Pho(1863-1947)->Nhà tư bản, người sáng lập một tập đoàn kinh tế lớn ở Mĩ.- Ca sĩ ô- pê- ra nổi tiếng của I-ta-li-a En- ri- cô Ca- ru- xô .- Từng bị thầy giáo cho là thiếu chất giọng và không thể nào hát đựơcEn-ri-cô Ca-ru-xô (1873-1921)2. Chứng minh trong văn nghị luận: Văn bản: “ĐỪNG SỢ VẤP NGÔ. -LuËn ®iÓm chÝnh: §õng sî vÊp ng·-C¸c luËn cø ( lÝ lÏ vµ dÉn chøng):* §· bao lÇn b¹n vÊp ng· mµ kh«ng hÒ nhí ( lí lẽ vµ dÉn chøng ). - LÇn ®Çu tËp ®i..bÞ ng·. - LÇn ®Çu..tËp b¬i..suýt chÕt ®uèi. - LÇn ®Çu ch¬i bãng kh«ng tróng. - Oan §i-xn©y tõng bÞ sa th¶i - Lu i Pa-xt¬ chØ lµ mét häc sinh trung b×nh. -L.T«n-xt«i bÞ ®×nh chØ häc ®¹i häc - Hen-ri-Pho thÊt b¹i.., 5 lÇn - Ca sÜ En-ri-c« Ca-ru-x« bÞ cho lµ thiÕu chÊt giäng kh«ng thÓ h¸t được. * Chí lo thÊt b¹i, ®¸ng sî h¬n lµ kh«ng cè g¾ng hÕt m×nh ( lí lẽ ). NhËn xÐt-LÝ lÏ: chÝnh x¸c, s¸t víi vÊn ®Ò cÇn chøng minh, ®Þnh h­íng cho dÉn chøng xuÊt hiÖn.DÉn chøng: Ch©n thùc, tiªu biÓu ®­îc thõa nhËn, cã sù lùa chän, thÈm tra, ph©n tÝch => cã t¸c dông lµm s¸ng tá luËn ®iÓm. DÉn chøng ®ãng vai trß chÝnh trong bµi v¨n .-C¸ch chøng minh tõ gÇn ®Õn xa , tõ b¶n th©n ®Õn ng­êi kh¸c.Tr×nh tù c¸c ý hîp lý. => LËp luËn chÆt chÏ, râ rµng, dÉn chøng næi bËt. - Chứng minh là một phép lập luận dùng những lí lẽ, bằng chứng chân thật, đã được thừa nhận để chứng tỏ luận điểm mới (cần được chứng minh) là đáng tin cậy. - Trong đời sống, người ta dùng sự thật (chứng cứ xác thực) để chứng tỏ một điều gì đó là đáng tin. - Các lí lẽ, bằng chứng dùng trong phép lập luận chứng minh phải được lựa chọn, thẩm tra, phân tích thì mới có sức thuyết phục.Tiết 86,87: TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINHI- Mục đích và phương pháp chứng minh.1/ Chứng minh trong đời sống:2/ Chứng minh trong văn bản nghị luận.Ghi nhớ: Bµi tËp1/ §äc ®o¹n v¨n vµ chØ ra dÊu hiÖu nhËn biÕt kiÓu nghÞ luËn chøng minh. “Tai n¹n giao th«ng trong 10 n¨m qua t¨ng liªn tôc.N¨m 1990, sè người bÞ chÕt v× tai n¹n giao th«ng lµ 2.268 người. §Õn nh÷ng n¨m gi÷a thËp niªn, sè người bÞ chÕt v× tai n¹n giao th«ng kho¶ng 6.000 người.Vµ ®Õn n¨m 2001, sè người bÞ chÕt v× tai n¹n giao th«ng ®· lªn ®Õn 10.866 người. Trong 10 th¸ng ®Çu n¨m 2002 ®· x¶y ra 23.632 vô tai n¹n giao th«ng lµm chÕt 10.556 người vµ bÞ thương 26.529 người .§©y lµ nh÷ng con sè biÕt nãi, rung lªn håi chu«ng b¸o ®éng nh»m c¶nh tØnh toµn x· héi ph¶i t×m ra gi¶i ph¸p ng¨n chÆn tai ho¹ khñng khiÕp nµy.” (Dùa theo sè liÖu thèng kª cña Bé GTVT-2002) LuËn ®iÓm: T×nh tr¹ng tai n¹n giao th«ng t¨ng nhanh - C¸c dÉn chøng: - N¨m 1990, sè người bÞ chÕt v× tai n¹n giao th«ng lµ 2.268. - Gi÷a thËp niªn kho¶ng 6.000 người. - N¨m 2001 t¨ng ®ét biÕn 10.866 người. - 10 th¸ng ®Çu n¨m 2002 lµ 10.566 người chÕt vµ bÞ thương 26.529 người. - LÝ lÏ: Đ©y lµ nh÷ng con sè biÕt nãi, rung lªn håi chu«ng b¸o ®éng nh»m c¶nh tØnh toµn x· héi ph¶i t×m ra gi¶i ph¸p ng¨n chÆn => C¸c dÉn chøng lµ nh÷ng sè liÖu cô thÓ, tin cËy giµu søc thuyÕt phôc, được s¾p xÕp theo tr×nh tù thêi gian, lµm s¸ng tá luËn ®iÓm ë c©u 1. §ång thêi lµ c¬ së ®Ó nªu lÝ lÏ nhËn xÐt ®¸nh gi¸ ë c©u cuèi.2- Cho luËn ®iÓm sau: “ §Õn víi tôc ng÷, ta cã thÓ t×m thÊy nh÷ng lêi khuyªn quý b¸u vÒ phÈm chÊt, lèi sèng cña con người ”.H·y chän nh÷ng dÉn chøng phï hîp ®Ó minh ho¹ cho luËn ®iÓmtrªn.DÉn chøng: Khuyªn vÒ lßng nh©n ¸i, t×nh c¶m giữa người với người: 	 - Mét con ngùa ®au, c¶ tµu bá cá. 	 - L¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch. Khuyªn vÒ lßng biÕt ¬n: 	- Uèng nước nhí nguån. 	- ¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y. Khuyªn vÒ ®øc tÝnh kiªn tr×,nhÉn n¹i : - Cã chÝ th× nªn. - Cã c«ng mµi s¾t, cã ngµy nªn kim. . * Hướng dẫn bài tập về nhà :1) Xác định luận điểm văn bản “ Không sợ sai lầm”.2) Nêu những luận cứ tác giả đã dùng:- Luận cứ gồm những lí lẽ gì ?- Tác giả đã phân tích các lí lẽ ấy như thế nào để chứng minh luận điểm.3) Cách lâp luận của văn bản này có gì khác cách lập luận chứng minh của văn bản “Đừng sợ vấp ngã ”.