Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Bài 4: Những câu hát than thân - Những câu hát châm biếm

NỘI DUNG KIỂM TRA BÀI CŨCâu 1: Nêu những biện pháp nghệ thuật được cả bốn bài ca dao sử dụng? (Trong bài “ Những câu hát về tình yêu quê hương đất nước con người”)Câu 2: Hãy phân tích Bài 4 - tình cảm anh em thân thương? (Trong bài “Những câu hát về tình cảm gia đình”)Câu 1: Nêu những biện pháp nghệ thuật được cả bốn bài ca dao sử dụng?Thể thơ lục bát- Lối ví von, so sánh.- Hình ảnh gần gũi, quen thuộc trong đời sống.Ngôn ngữ vẫn mang tính chất hướng ngoại nhưng không theo hình thức đối đáp mà chỉ là lời nhắn nhủ, tâm tình.LỜI GIẢICâu 2: Hãy phân tích Bài 4 - tình cảm anh em thân thương - Điệp từ "cùng chung - cùng thân " : tình thiêng liêng, quan trọng. - So sánh : ví anh-em với tay-chân, những bộ phận gắn bó khăng khít trên một thể thống nhất, nói lên sự gắn bó anh em. → Nhắc nhở : anh em phải hòa thuận, đoàn kết, thương yêu nhau để cha mẹ vui lòng cũng là lẽ sống đúng đắn.LỜI GIẢIMÔN HỌC:NGỮ VĂN 6TIẾT: 13 NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂNNHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾNVăn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN 	 NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM I. Đọc – hiểu chú thíchThể loại: trữ tình Chủ đề: Lời tự than cho số phận nhiều cay đắng hay xót xa.Lời phê phán những thói hư tật xấu. 3. Chú thích : SGK/48,49,52Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN 	 NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM II. Đọc – hiểu văn bảnNHỮNG CÂU HÁT THAN THÂNĐỌC VĂN BẢNNước non lận đận một mìnhThân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.Ai làm cho bể kia đầy,Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?BÀI 1ĐỌC VĂN BẢNBÀI 2Thương thay thân phận con tằm,Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ.Thương thay lũ kiến li ti,Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi.Thương thay hạc lánh đường mây,Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi.Thương thay con cuốc giữa trời,Dầu kêu ra máu có người nào nghe.ĐỌC VĂN BẢNBÀI 3Thân em như trái bần trôiGió dập sóng dồi biết tấp vào đâuVăn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN 	 NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM Thương thay thân phận con tằm,Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ. Thương thay lũ kiến li ti,Kiếm ăn được mấy phả đi tìm mồi. Thương thay hạc lánh đường mây,Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi. Thương thay con cuốc giữ trời,Dầu kêu ra máu biết người nào nghe.Thương thayCon tằmCon kiếnCon hạcCon cuốcNhả tơ Tìm mồi Bay mỏi cánhKêu ra máu Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN 	 NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM CÂU HỎI THẢO LUẬN:-Trong ca dao, tác giả dân gian có thói quen khi nhìn sự vật thì liên hệ đến cảnh ngộ của mình . Cách nói này gọi là biện pháp tu từ gì ?-Chỉ ra tác dụng của biện pháp tu từ đó ?Hình ảnh liên tưởng Con tằmCon kiếnCon hạcCon cuốcChỉ kiếp người suốt đời bị người khác bòn rút hết sức lực Chỉ thân phận nhỏ bé suốt đời khó nhọc, vất vả mà vẫn nghèo khó Chỉ những người lao động suốt đời phiêu bạt với nhữngcố gắng vô vọng. Là chỉ những người thấp cổ bé họng, có nỗi oan trái không được lẽ công bằng nào soi tỏ. Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN 	 NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM Điệp từ, ẩn dụ => Những nổi khổ của người lao động chịu nhiều bất công.Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN 	 NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM Bài 3: Thân em như trái bần trôi,Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu. So sánh => Nỗi khổ của người phụ nữ bị lệ thuộc Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN 	 NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM Một số bài ca dao - dân ca có nội dung tương tự* Thân em như tấm lụa đào,Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.* Thân em như củ ấu gai,Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen* Thân em như hạt mưa sa,Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày.* Thân em như miếng cau khô,Người thanh tham mỏng, kẻ thô tham dày.* Thân em như hạt mưa rào,Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.* Thân em như ớt chín cây,Càng tươi ngoài vỏ càng cay trong lòng.* Thân em như giếng giữa đàng,Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân.* Thân em như thể cánh bèo,Ngược xuôi xuôi ngược theo chiều nước trôi.Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN 	 NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM II. Đọc – hiểu văn bảnB.NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾMVăn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN 	 NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM ĐỌC VĂN BẢNBÀI 1 Cái cò lặn lội bờ aoHỡi cô yếm đào lấy chú tôi chăng ? Chú tôi hay tửu hay tămHay nước chè đặc hay nằm ngủ trưa Ngày thì ước những ngày mưaĐêm thì ước những đêm thừa trống canhĐỌC VĂN BẢNBÀI 2Số cô chẳng giàu thì nghèoNgày ba mươi Tết thịt treo trong nhàSố cô có mẹ có chaMẹ cô đàn bà, cha cô đàn ôngSố cô có vợ có chồngSinh con đầu lòng chẳng gái thì trai.ĐỌC VĂN BẢNBÀI 3Con cò chết rũ trên cây,Cò con mở lịch xem ngày làm ma.Cà cuống uống rượu la đà,Chim ri ríu rít bò ra lấy phần,Chào mào thì đánh trống quânChim chích cởi trần,vác mõ đi rao.ĐỌC VĂN BẢNBÀI 3Con cò chết rũ trên cây,Cò con mở lịch xem ngày làm ma.Cà cuống uống rượu la đà,Chim ri ríu rít bò ra lấy phần,Chào mào thì đánh trống quânChim chích cởi trần,vác mõ đi rao.ĐỌC VĂN BẢNBÀI 4Cậu cai nón dấu lông gà,Ngón tay đeo nhẫn gọi là cậu caiBa năm được một chuyến sai,Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuêNHỮNG CÂU TƯƠNG TỰChồng người đánh giặc sông LôChồng em ngồi bếp nướng ngô cháy quầnChồng người cưỡi ngựa bắn cungChồng em ngồi bếp cầm chun bắn ruồi. 1/ Bài 1 Chú tôi :+Hay: tửu, tăm, nước chè đặc, nằm ngủ trưa .+Ước : ngày mưa , đêm thừa trống canh .-> Điệp từ, liệt kê .=>Châm biếm hạng người nghiện ngập , người lao động .Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN 	 NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM 2/ Bài 2 : Số cô :Chẳng giàu- nghèoCó mẹ-chaCó vợ- chồngSinh con chẳng gái – trai . -> Điệp từ, liệt kê , nói nước đôi .=>Châm biếm, phê phán những người làm nghề mê tín dị đoan và những người mê tín dị đoan. Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN 	 NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM III. Tổng kếtNghệ thuật : so sánh , ẩn dụ , nói nước đôi .Nội dung : Diễn tả thân phận khổ đau của người lao động .- Phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội .Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN 	 NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM IV. Luyện tập: Về nhà làm các bài tập SGK.V. Hướng dẫn về nhà :Về nhà học thuộc 4 bài ca dao , nêu nội dung nghệ thuật .Sưu tầm thêm một số bài ca dao có nội dung tương tự .- Soạn bài tiếp theo : Đại từ . .Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN 	 NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM