Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Tiết 32: Văn bản Bạn đến chơi nhà (Nguyễn Khuyến)

NhiÖt LiÖt Chµo Mõng C¸c ThÇy C«TiÕt 32: V¨n b¶n: b¹n ®Õn ch¬i nhµ NguyÔn KhuyÕn1. T¸c gi¶:-NguyÔn KhuyÕn(1835-1909)- Quª: Th«n VÞ H¹, x· Yªn ®æ, tØnh Hµ NamB¶n th©n: lµ ng­êi th«ng minh, häc giái, ®ç ®Çu c¶ 3 kì thi Tam Nguyªn Yªn ®æ=> Lµ nhµ th¬ lín cña d©n téc.- §­îc viÕt khi nhµ th¬ c¸o quan vÒ ë Èn.2. T¸c phÈm: - Lµ bµi th¬ hay nhÊt vÒ ®Ò tµi t×nh b¹n.Mé NguyÔn KhuyÕn ®Æt trªn nói Ph­¬ng Nhi, huyÖn ý Yªn, tØnh Nam §Þnh NguyÔn KhuyÕn“Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.Ao sâu nước cả, khôn chài cá,Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.Cải chửa ra cây, cà mới nụ,Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.Đầu trò tiếp khách, trầu không có,Bác đến chơi đây, ta với ta!”B¹n ®Õn ch¬i nhµ + nước cả : nước đầy, nước lớn+ khôn : không thể, khó, e rằng khó+ rốn: phần nằm dưới đáy của quả bầu (cuống,cánh hoa bao bọc).+ chửa : chưaB¹n ®Õn ch¬i nhµ®· bÊy l©u nay, b¸c tíi nhµ, TrÎ thêi ®i v¾ng, chî thêi xa. Ao s©u n­íc c¶, kh«n chµi c¸,V­ên réng rµo th­a, khã ®uæi gµ .C¶i chöa ra c©y, cµ míi nô, BÇu võa rông rèn, m­íp ®­¬ng hoa. ®Çu trß tiÕp kh¸ch, trÇu kh«ng cã, B¸c ®Õn ch¬i ®©y, ta víi ta ! B¹n ®Õn ch¬i nhµ®· bÊy l©u nay, b¸c tíi nhµ, TrÎ thêi ®i v¾ng, chî thêi xa. Ao s©u n­íc c¶, kh«n chµi c¸,V­ên réng rµo th­a, khã ®uæi gµ .C¶i chöa ra c©y, cµ míi nô, BÇu võa rông rèn, m­íp ®­¬ng hoa. ®Çu trß tiÕp kh¸ch, trÇu kh«ng cã, B¸c ®Õn ch¬i ®©y, ta víi ta ! C¶m xóc khi b¹n ®Õn ch¬i C¶m xóc vÒ gia c¶nh C¶m xóc vÒ t×nh b¹nBè côc:-> Kh«ng theo kÕt cấu®Ò- thùc – luËn – kÕt “Đã bấy lâu nay bác tới nhà”.=> Lời chào, niềm vui, sự xúc động khi bạn đến chơi.Thời gian (lâu rồi)Xưng hô thân mật,niềm nở, tôn trọng.-TrÎ thêi ®i v¾ng kh«ng cã ng­êi sai b¶o.- Chî thêi xakh«ng dÔ mua s¾m thøc ¨n ®·i b¹nNhững thứ dự định tiếp khách Thực tế gia cảnhNhững thứ dự định tiếp khách Thực tế gia cảnhcáAo sâu,nước cả, khôn chài lướigàvườn rộng, rào thưa, khó đuổicảichửa ra câycàmới nụbầuvừa rụng rốnmướpđương hoatrầukhông có có không Trẻ đi vắng, chợ xa.- Ao sâu nước cả khôn chài cá  Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.  Cải chửa ra cây, cà mới nụ  Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. -Đầu trò tiếp khách trầu không có, => Nhà thơ có nhiều thứ nhưng không dùng được vì mọi thứ đều ở dạng tiềm ẩn.Phép đối có mà không, liệt kê, dùng quan hÖ tõ, ®éng tõ, phã tõ, thành ngữ dân gian, cường điệu hóm hỉnh.Phép đốiPhép đối 6 câu thơ là cách nói lấp lửng của tác giả Nguyễn Khuyến. Vậy có 2 ý kiến cho rằng: Đó là sự thật của hoàn cảnh.Đó là cách nói vui về cái sự không có gì. Em hiểu theo cách nào ? THẢO LUẬN+ Nếu hiểu theo cách 1 thì chủ nhân là người như thế nào? Tình cảm của ông đối với bạn ra sao?+ Nếu hiểu theo cách 2 thì chủ nhân là người có hoàn cảnh sống như thế nào? tính cách của ông ra sao? Tình cảm mà ông dành cho bạn là tình cảm như thế nào?Những thứ dự định tiếp khách Thực tế gia cảnhcáao sâu, khôn chài lướigàvườn rộng, rào thưa, khó đuổicảichửa ra câycàmới nụbầuvừa rụng rốnmướpđương hoatrầukhông cóCách nói khiêm nhường, không khách sáo, xã giao=> Cuộc đời thanh bạch, nếp sống dân dã và chất phác, cần cù.Đầu trò tiếp khách, trầu không có,- Tình huống éo le- Cách nói hài hước, phóng đại cái nghèo, thiếu thốn của một nhà nho thanh bạch.- Thái độ tiếp bạn : tươi vui thoải mái B¸c ®Õn ch¬i ®©y ta víi ta.!ta víi ta :nhµ th¬ vµ ng­êi b¹n3-C©u th¬ cuèi: So sánh cụm từ “ ta với ta” trong bài “ Bạn đến chơi nhà” với cụm từ “ ta với ta” trong bài “ Qua đèo Ngang”? THẢO LUẬN“Ta với ta” trong bài “ Qua đèo Ngang” là tác giả với cái bóng của chính mình, là nỗi cô đơn khi đứng một mình, đối diện với chính mình nơi hoang vắng.-> Thể hiện sự cô đơn gần như tuyệt đối của chính tác giả.“Ta với ta” trong “ Bạn đến chơi nhà” là tác giả với người bạn của mình, tuy hai mà một, thể hiện một tình bạn đậm đà , thắm thiết, chân thành.-> Bộc lộ niềm vui mừng , phấn khởi khi bạn đến chơi.TrÎ thêi ®i v¾ng, chî thêi xa. Ao s©u n­íc c¶, kh«n chµi c¸,V­ên réng rµo th­a, khã ®uæi gµ .C¶i chöa ra c©y, cµ míi nô, BÇu võa rông rèn, m­íp ®­¬ng hoa. ®Çu trß tiÕp kh¸ch, trÇu kh«ng cã, B¸c ®Õn ch¬i ®©y, ta víi ta ! Không có về vật chất.Có về tình cảm bạn bè. Tình bạn đậm đà thắm thiết chân thành vượt qua tất cả mọi khó khăn thiếu thốn về vật chất. => T×nh b¹n cao ®Ñp, tri kØ . Niềm vui trọn vẹn, tình bạn thắm thiết keo sơn.1. Nghệ thuật:A - Sáng tạo tình huống ; Lập ý bất ngờ.B - Vận dụng thể thơ điêu luyện sáng tạo.C –Sử dụng ngôn ngữ Hán Việt sang trọngD - Ngôn ngữ thuần Việt, giản dị tự nhiên mà trong sáng nhuần nhuyễn, giọng thơ hóm hỉnh.2. Nội dung :A - Ca ngợi tình bạn đậm đà, trong sáng, chân thành thắm thiết, dân dã mà cảm động.B - Tâm hồn yêu thiên nhiên nặng lòng với quê hươngC - Thể hiện quan niệm về tình bạn đẹp: Tình bạn trong sáng, chân thành không dựa trên vật chất tầm thường. Hãy chọn những đáp án mà em cho là đúngMột vài hình ảnh về Phong tục tiếp bạn từ xưa đến nayDÊu x­a thanh ®¹m, t×nh ng­êi thiÕt tha Một vài hình ảnh về Phong tục tiếp bạn từ xưa đến nay TruyÒn thèng , hiÖn ®¹i hµi hoµ MiÕng trÇu , chÐn n­íc , mÆn mµ nªn duyªn.Một vài hình ảnh về Phong tục tiếp bạn từ xưa đến nayGÆp nhau tay b¾t , mÆt mõngBao nhiªu kØ niÖm ®· tõng sÎ chia .CÂU THƠ ĐẦU :Cảm xúc khi bạn đến chơi. -bác: thân mật , trân trọng - Tự nhiên, chân tình, mừng rỡ.=>Niềm vui gặp bạn.SÁU CÂU TIẾP THEO:Cảm xúc về gia cảnh -Không có món ăn trong vườn nhà để đãi bạn -Không có trầu tiếp bạn.=>Không có gì tiếp đón bạn CÂU THƠ CUỐI :Cảm xúc về tình bạn-Ta với ta: Nhà thơ và người bạn.=>. Tình bằng hữu đạm đà thắm thiết.Nội dungNội dungBẠN ĐẾN CHƠI NHÀ Tình bạn đậm đà , thắm thiết, chân thành CÂU THƠ ĐẦU :-Cảm xúc khi bạn đến chơi. -bác: thân mật , trân trọng - Tự nhiên, chân tình, mừng rỡ.=>Niềm vui gặp bạn.SÁU CÂU TIẾP THEO:Cảm xúc về gia cảnh -Không có món ăn trong vườn nhà để đãi bạn -Không có trầu tiếp bạn.=>Không có gì tiếp đón bạn CÂU THƠ CUỐI Cảm xúc về tình bạn -Ta với ta: Nhà thơ và người bạn.=>Tình baèng höõu ñaäm ñaø thaém thieát.Nội dungNội dungBẠN ĐẾN CHƠI NHÀ Tình bạn đậm đà , thắm thiết, chân thành Tạo tình huống khéo léo. Ngôn ngữ bình dị, tự nhiên, tinh tế. Giọng thơ hóm hỉnh .Nghệ thuậtNghệ thuậtIII. GHI NHỚBài thơ được lập ý bằng cách cố tình dựng lên tình huống khó xử khi bạn đến chơi, để rồi hạ một câu kết:“Bác đến chơi đây ta với ta!”, nhưng trong đó là một giọng thơ hóm hỉnh chứa đựng tình bạn đậm đà, thắm thiết.Tiết 31:BẠN ĐẾN CHƠI NHÀHướng dẫn về nhà Học thuộc bài thơ. Nắm vững nội dung và nghệ thuật của bài thơ. - Viết bài văn ngắn nêu cảm nhận của em về tình bạn của Nguyễn Khuyến. ChuÈn bÞ bµi míi :“ Cảm nghĩ trong đêm thamh tĩnh”- Lí Bạch.TRÒ CHƠIGIẢI Ô CHỮTHỂ LỆ CHƠI NHƯ SAU Cả lớp chia làm 2 đội: CHĂM NGOAN – HỌC GIỎI Mỗi đội lần lượt chọn ô hàng ngang tương ứng là một câu hỏi liên quan đến kiến thức đã học. Trả lời đúngmỗi ô hàng ngang được 10 điểm. Đội nào tìm ra từ chìa khóa (ô hàng dọc) trước được 40 điểm. T R A N N H A N T O N GB A N H C H U N G B A N H G I A Y M I N H H U EN G U Y E N T R A I T R I E U C O NT I N HL I T H U O N G K I E TT H U O N N T I N HQ U E M EC O Y E M D A OH U ET R A I B A N123456789101112Ai lµ t¸c gi¶ cña bµi th¬ “ Thiªn tr­êng v·n väng”?T¸c gi¶ cña bµi “ §ªm nay B¸c kh«ng ngñ”?C« g¸i trong v¨n b¶n “Nh÷ng c©u h¸t than th©n? vÝ m×nh víi h×nh ¶nh nµo?Ai lµ t¸c gi¶ bµi th¬ “S«ng nói n­íc Nam”§iÒn tõ vµo chç trèng: “N¬i ®©y sèng mét ng­êi tãc b¹cNg­êi kh«ng con mµ cã .”§iÒn tõ vµo chç trèng: “VÇn th¬ cña B¸c vÇn th¬ thÐpMµ vÉn mªnh m«ng b¸t ng¸t ”T¸c gi¶ cña bµi th¬ “C«n S¬n ca”§iÒn tõ vµo dÊu ba chÊm: “§­êng v« xø quanh quanh. Non xanh nước biếc như tranh họa đồ ”Nh©n vËt tr÷ t×nh xuÊt hiÖn trong bµi th¬ : ” C¸i cß lÆn léi bê s«ng Hìi lÊy chó t«i ch¨ng”§iÒn tõ vµo dÊu ba chÊm: ”ChiÒu chiÒu ra ®øng ngâ sau Tr«ng vÒ ruét ®au chÝn chiÒu”§iÒn tõ vµo dÊu ba chÊm: “V× mét lÏ B¸c lµ Hå ChÝ Minh”Lo¹i b¸nh th­êng xuÊt hiÖn trong ngµy tÕt,truyÒn thuyÕt lµ do Lang Liªu lµm?TRÒ CHƠI GIẢI Ô CHỮXIN CẢM ƠN THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH