Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Tiết 45: Cảnh khuya, Rằm Tháng Giêng (Hồ Chí Minh)

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EMNGỮ VĂN 7Hệ trục tọa độHÌNH HỌC 10 Đọc thuộc lòng bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu pháNêu ý nghĩa văn bảnwww.themegallery.comCẢNH KHUYA, RẰM THÁNG GIÊNG HỒ CHÍ MINHTIẾT 45 VĂN BẢNI. Tìm hiểu chung:Tác giả: 1 Văn bản:21. Tác giả: - Chủ tịch Hồ Chí Minh(1890- 1969)- Quê : Nam Đàn – Nghệ An- Là lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới và là một nhà thơ lớnwww.themegallery.comChủ tịch Hồ Chí Minh(1890 – 1969)Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc ở chiến khu Việt BắcI. Tìm hiểu chung: Văn bản:2a/ Hoàn cảnh sáng tácHai bài thơ “Cảnh khuya; Rằm tháng giêng” được Bác Hồ viết khi sống và làm việc ở chiến khu Việt Bắc. Trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.ViÖt B¾cTr«ng lªn ViÖt B¾c cô Hå s¸ng soi Hang P¸c BãSuèi Lª ninb. Thể thơ:Bài Cảnh khuya, Rằm tháng Giêng: Thất ngôn tứ tuyệtb. Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệtĐặc điểm:Số chữ: Mỗi dòng thơ có 7 chữ (thất ngôn)Số dòng: Mỗi bài có 4 dòng thơ (tứ tuyệt)Hiệp vần: Chữ cuối cùng của các dòng 1 2 4.Ngắt nhịp: Cảnh khuya: Câu 1 nhịp ¾; Câu 2 + 3 nhịp 4/3; Câu 4 nhịp 2/5==> nhịp thơ có sự thay đổi linh hoạtRằm tháng giêng: Toàn bài 4/3.Hướng dẫn học sinh đọc bài: Giọng chậm, thanh thản, và sâu lắng. + Bài “Cảnh khuya” đọc theo nhịp 3/4 - 4/3 - 2/5+ Bài “Rằm tháng giêng” đọc theo nhịp: bản phiên âm đọc với nhịp 4/3 Bản dịch thơ đọc theo nhịp: 2/2/2 - 2/4/2c. Đọc :RẰM THÁNG GIÊNG(Nguyên tiêu)Phiên âmKim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,Xuân giang xuân thủy tiếp xuân thiên;Yên ba thâm xứ đàm quân sự,Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.CẢNH KHUYATiếng suối trong như tiếng hát xa,Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.Dịch nghĩaĐêm nay, đêm rằm tháng giêng, trăng đúng lúc tròn nhất,Sông xuân, nước xuân tiếp giáp với trời xuân;Nơi sâu thẳm mịt mù khói sóng bàn việc quân,Nửa đêm quay về trăng đầy thuyền.Dịch thơRằm xuân lồng lộng trăng soi,Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;Giữa dòng bàn bạc việc quân,Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.www.themegallery.com Bài “Nguyên tiêu” gợi cho em nhớ tới những từ thơ, câu thơ và hình ảnh nào trong thơ cổ Trung Quốc có trong Ngữ văn 7, tập một?Bài Nguyên tiêu của Hồ Chí Minh gợi em nhớ đến bài thơ Phong Kiều dạ bạc của Trương Kếwww.themegallery.comCâu cuối của bài Nguyên tiêu và câu thơ cuối của Trương Kế đều nói về lúc đêm khuya (dạ bán) và đều nói về hình ảnh con thuyền trên sông nước. Tuy vậy, điểm khác là ở chỗ, một bên “người khách” đến thăm tác giả là tiếng chuông chùa (Hàn Sơn), còn bên kia “người khách” ấy chính là trăng xuân chứa chan bát ngát, đượm tình.c/ Bố cục: Theo mạnh cảm xúc của hai bài thơ*Cảnh khuya( 2 phần)+ Bức tranh cảnh khuya( 2 câu đầu)+ Tâm trạng của nhà thơ( 2 câu cuối) *Rằm tháng Giêng( 2 phần)+ Cảnh đêm Rằm( 2 câu đầu)+Hình ảnh con người giữa đêm Rằm( 2 câu cuối)II. Đọc hiểu:Nội dung : 1 Bài thơ Cảnh khuya:1.1 Bức tranh Cảnh khuya:a“Tiếng suối trong như tiếng hát xa,Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.Tiếng suối trong như tiếng hát Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoaHai câu đầu tả cảnh có gì độc đáo?Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ở 2 câu đầu?*Cảnh thiên nhiên hiện lên qua âm thanh,cảnh đẹp, thanh bình của thiên nhiên rừng núi.*So sánh, tiếng suối với tiếng hát xa, động từ lồng, đệp từ ,thiên nhiên hòa hợp với nhau sống động.Qua việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật, hai câu thơ cho ta thấy vẻ đẹp của thiên nhiên như thế nào.* Thiên nhiên trong trẻo, tươi sáng, gần giũ, gợi niềm vui cho con người.www.themegallery.comII. Đọc hiểu:Nội dung : 1 Bài thơ Cảnh khuya:1.1 Tâm trạng của nhà thơ:b.“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”Cảnh khuya như vẽ lo nỗi nước nhàchưa ngủChưa ngủ “ Người chưa ngủ” ở câu thơ thứ 3 vì lí do gì?.+ Chưa ngủ vì thưởng ngoạn vẻ đẹp của thiên nhiên.Điều đó nói lên tác giả là người như thế nào?.+ Yêu thiên nhiên, hòa hợp với thiên nhiên.“ Người chưa ngủ ở câu cuối thể hiện tâm trạng gì ở nhà thơ?.Nhà thơ lo cho cuộc kháng chiến làm sao để thắng lợi.Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Và hai câu cuối diễn tả tâm trạng gì của nhà thơ?.+ Điệp ngữ, nhà thơ thiết tha với vẻ đẹp của thiên nhiên và lo cho vận mệnh của đất nước.www.themegallery.comII. Đọc hiểu:Nội dung : 1 Bài thơ Rằm tháng giêng:1.2 Cảnh đêm rằm:a“Nguyệt chính viên” có nghĩa là gì?.Trăng tròn nhấtCâu thơ thứ 2 sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Tác dụng của BPNT đó?.+ Sử dụng điệp từ, nhấn mạnh sức sống mùa xuân đang tràn ngập cả đất trời.Hai câu thơ đầu gợi tả cảnh tượng gì?.Không gian cao rộng , bát ngát, tràn ngập ánh trăng và sức sống của mùa xuân trong đêm rằm tháng giêng .II. Đọc hiểu:Nội dung : 1 Bài thơ Rằm tháng giêng:1.2 Hình ảnh con người giữa đêm Rằm :b.+ Giữa cảnh xuân ấy tác giả đang làm gì?.Bác cùng các đồng chí lãnh đạo đang bàn việc nướcwww.themegallery.comEm hiểu câu thơ Nguyệt mãn thuyền có nghĩa là gì ?Nguyệt mãn thuyền : Trăng đầy thuyềnwww.themegallery.comCon tuyền trở cả trăng và người đang trên sông, lúc này Bác đang bàn việc quân nhưng đồng thời Bác cũng đang thưởng thức trăng, đều đó cho ta thấy phong thái gì ở Bác?Phong thái ung dung, tinh thần lạc quan rộng mở với thiên nhiênKim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,Xuân giang xuân thủy tiếp xuân thiên,Tr¨ngS«ng, n­ưíc, trêiTrßn ®Çy, s¸ng nhÊt Trµn ngËp s¾c xu©nC¶nh s«ng n­ưíc ®ªm r»m th¸ng giªngKh«ng gian cao réng, b¸t ng¸t, trµn ®Çy ¸nh s¸ng, trµn ®Çy s¾c xu©n.Yên ba thâm xứ đàm quân sự,Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyềnCon ng­uêiBµn b¹c viÖc qu©nUng dung, l¹c quan§i trªn thuyÒn chë ®Çy tr¨ngThảo luận cặp đôi:(3 phút) Em hãy so sánh mối quan hệ giữa trăng và người trong bài “Cảnh khuya” với trăng và người trong bài “Rằm tháng giêng”?“Rằm tháng giêng”“Cảnh khuya”Trăng với con người còn khoảng cách, con người say đắm thưởng ngoạn trăng từ xa.Trăng không chỉ là bầu bạn, là tri ân, tri kỉ ngồi cùng thuyền bàn việc quân, trăng còn đi vào trái tim thi sĩ, chiến sĩ Hồ Chí Minh.II. Đọc hiểu:Đặc sắc nghệ thuật : 2 Bài thơ cảnh khuya:2.1+ Thơ thất ngôn tứ tuyệt, hình ảnh so sánh, điệp ngữ, nhiều hình ảnh thiên nhiên đẹp.+ Màu sắc thơ cổ điển mà bình dị tự nhiênII. Đọc hiểu:Đặc sắc nghệ thuật : 2 Bài thơ rằm tháng giêng:2.2- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt đường luật- Kết hợp miêu tả và biểu cảm- Ngôn từ gợi cảm- Biện pháp tu từ được vận dụng tinh tế, sáng tạoII. Đọc hiểu:Ý nghĩa văn bản : 3www.themegallery.comChọn môn C©u 1: Sãng ©m kh«ng thÓ truyÒn trong m«i tr­êng nµo?OFFTIMETự do4 chữThất ngôn tứ tuyệtLục bát Bài thơ cảnh khuya và rằm tháng giêng thuộc thể thơ gì ?Câu 1Chọn môn C©u 1: Sãng ©m kh«ng thÓ truyÒn trong m«i tr­êng nµo?OFFTIMETuyết Mây Gió Trăng Hình ảnh thiên nhiên nào xuất hiện ở hai bài thơ?CÂU 2Chọn môn C©u 1: Sãng ©m kh«ng thÓ truyÒn trong m«i tr­êng nµo?OFFTIMELà bài thơ về làng cảnh Việt NamLà bài thơ lục bát hayMàu sắc thơ cổ điển mà bình dị tự nhiênBài thơ mang nhiều hoài niệm Nhận xét nào sau đây đúng về bài thơ rằm tháng giêng?CÂU 3Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà:- Học thuộc lòng hai bài thơ, học thuộc ghi nhớ- Chuẩn bị bài kiểm tra tiếng Việt 45 phútCảm ơn quý thầy côVà các em!