Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Tiết 48: Tiếng Việt Thành ngữ

 NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH. GV: LÊ KIM HỒNGKieåm tra baøi cuõ :Từ đồng âm là gì? Lấy ví dụ 2 cặp từ đồng âmTừ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác nhau, không liên quan gì đến nhau.Lưu ý: cần phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa.Ví dụ từ đồng âm:- ( Cái ) bàn – bàn ( bạc ); - Đường ( đi ) – Đường ( trắng )EÁch ngoài ñaùy gieángTiÕng ViệtThµnh ng÷1. Ví dụ 1: sgk/143TIẾNG VIỆT: THÀNH NGỮI. Thế nào là thành ngữ?: - Cụm từ: Lên thác xuống ghềnh Cã thÓ thay một vµi tõ, chªm, xen mét vµi tõ kh¸c hoÆc ®æi vÞ trÝ cña c¸c tõ trong côm tõ trªn ®­îc kh«ng? Nư­íc non lËn ®Ën mét m×nh Th©n cß lªn th¸c xuèng ghÒnh bÊy nay Em hiểu cụm từ : lên thác xuống ghềnh có nghĩa là gì?Từ nhận xét trên em rút ra được kết luận gì về cụm từ lên thác xuống ghềnh ?lên thác xuống ghềnh Biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh Nước non lận đận một mìnhThân cò lên thác xuống ghềnh bấy nayCó cấu tạo cố định Thành ngữ Trải qua nhiều vất vả,gian nan,nguy hiểm* Chó ý : Mét sè ít thµnh ng÷ cã thÓ biÕn ®æi trong c¸ch vËn dông.- Đứng núi này trông núi khác Đứng núi nọ trông núi kia Ba chìm bảy nổi Bảy nổi ba chìm Sông cạn đá mòn Sông có thể cạn, đá có thể mònGiải thích nghĩa của các thành ngữ trong từng nhóm , dựa vào đâu để hiểu nghĩa của các thành ngữ đó ? (Thảo luận 3 phút)Thµnh ng÷Gi¶i nghÜaC¸ch hiÓu nghÜa thµnh ng÷Nhóm 1Nhanh như chớp -Mưa to gió lớn-Nhóm 2Ruét ®Ó ngoµi da Nuôi ong tay áo-RÊt nhanh, nh­ tia chíp loÐ lªn råi biÕn mÊt-Mưa rất to kèm theo gió lớn và sấm chớp.-Tính người bộp chộp, không giấu giếm gì, cũng không bực tức với ai.-Giúp đỡ che chở một kẻ sẽ phản bộiphÐp so s¸nhnghÜa ®en cña c¸c tõ t¹o nªnphÐp ho¸n dôphÐp Èn dôNghÜa cña thµnh ng÷:B¾t nguån trùc tiÕp tõ nghÜa ®en cña c¸c tõ t¹o nªnTh­êng th«ng qua mét sè phÐp chuyÓn nghÜa1. Ví dụ 1: sgk/143 TIẾNG VIỆT: THÀNH NGỮI. Thế nào là thành ngữ ?:=> Thành ngữ - Cụm từ: Lên thác xuống ghềnh2. Ghi nhớ (học sgk/144)-> Cấu tạo cố định, ý nghĩa hoàn chỉnhBµi 3: §iÒn thªm yÕu tè ®Ó thµnh ng÷ ®­ưîc trän vÑnLêi tiÕng nãi Mét n¾ng hai Ngµy lµnh th¸ng No c¬m Êm B¸ch b¸ch th¾ng Sinh lËp nghiÖp ¨n cơáo chiÕntètsư­¬ngII. Sử dụng thành ngữ: TIẾNG VIỆT: THÀNH NGỮI. Thế nào là thành ngữ : 1. ví dụ : sgk/144Xác định vai trò ngữ pháp của thành ngữNhóm 1a, Th©n em võa tr¾ng l¹i võa trßn B¶y næi ba ch×m víi nư­íc nonb, Anh ®· nghÜ thư­¬ng em nh­ thÕ th× hay lµ anh ®µo gióp cho em mét c¸i ng¸ch sang nhµ anh, phßng khi t¾t löa tèi ®Ìn cã ®øa nµo ®Õn b¾t n¹t th× em ch¹y sang Nhóm 2c, Lêi ¨n tiÕng nãi cña nh©n d©n ta rÊt phong phó.d ,Nh©n d©n ta cã tôc chän ngµy lµnh th¸ng tèt ®Ó lµm nh÷ng viÖc lín. X¸c ®Þnh vai trß ng÷ ph¸p cña thµnh ng÷-Nhóm 1a,Th©n em võa tr¾ng l¹i võa trßnB¶y næi ba ch×m víi n­ưíc nonb,Anh ®· nghÜ thư­¬ng em nh­ thÕ th× hay lµ anh ®µo gióp cho em mét c¸i ng¸ch sang nhµ anh, phßng khi t¾t löa tèi ®Ìn cã ®øa nµo ®Õn b¾t n¹t th× em ch¹y sang - Nhóm 2c,Lêi ¨n tiÕng nãi cña nh©n d©n ta rÊt phong phó.d,Nh©n d©n ta cã tôc chän ngµy lµnh th¸ng tèt ®Ó lµm nh÷ng viÖc lín.vÞ ng÷phô ng÷ C§Tphô ng÷ CDTchñ ng÷* Ph©n tÝch t¸c dông cña viÖc dïng thµnh ng÷ trong 2 c©uThân em vừa trắng lại vừa trònBảy nổi ba chìm với nước non.- Anh ®· nghÜ th­ư¬ng em nh­ thÕ th× hay lµ anh ®µo gióp cho em mét c¸i ng¸ch sang nhµ anh, phßng khi t¾t löa tèi ®Ìn cã đứa nµo ®Õn b¾t n¹t th× em ch¹y sang - Th©n em võa tr¾ng l¹i võa trßn long ®ong, lËn ®Ën víi n­íc non. - Anh ®· nghÜ thư­¬ng em nh­ thÕ th× hay lµ anh ®µo gióp cho em mét c¸i ng¸ch sang nhµ anh, phßng khi khã kh¨n ho¹n n¹n cã đứa nµo ®Õn b¾t n¹t th× em ch¹y sang -Ngắn gọn,hàm súc,có tính hình tượng và tính biểu cảm cao.-Không sinh động,không gợi hình ảnh cảm xúcCâu có sử dụng thành ngữ Câu sử dụng cụm từ có ý nghĩa tương đươngII. Sử dụng thành ngữ: TIẾNG VIỆT: THÀNH NGỮI. Thế nào là thành ngữ ?: 1. ví dụ : sgk/144 2. ghi nhớ : học sgk/144III. Luyện tập: a)Đến ngày lễ Tiên Vương,các lang mang sơn hào hải vị,nem công chả phượng tới,chẳng thiếu thứ gì. (Bánh trưng,bánh giầy)b)Một hôm,có người hàng rượu tên là lí Thông đi qua đó.Thấy Thạch Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng:”Người này khỏe như voi.Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu”.Lí Thông lân la gợi chuyện,rồi gạ cùng Thạch Sanh kết nghĩa anh em.Sớm mồ côi cha mẹ,tứ cố vô thân,nay có người săn sóc đến mình,Thạch Sanh cảm động,vui vẻ nhận lời (Thạch Sanh) Chốc đà mười mấy năm trờiCòn ra khi đã da mồi tóc sươngBài tập 1-> Những món ăn ngon quý hiếm được lấy từ trên rừng,dưới biển-> Những món ăn ngon, quý được trình bày đẹp ( Những món ăn của vua chúa ngày xưa )a. Sơn hào hải vị Nem công chả phượngb. Khoẻ như voi:Tứ cố vô thân:Rất khoẻMồ côi, không anh em họ hàng, nghèo khổc. Da mồi tóc sương:Chỉ người già, tóc đã bạc, da đã nổi đồi mồiThầy bói xem voiẾch ngồi đáy giếng Con Rồng cháu Tiên Kể vắn tắt các truyền thuyết và ngụ ngôn tương ứng để thấy rõ lai lịch của các thành ngữ: Con Rồng cháu Tiên, Thầy bói xem voi, Ếch ngồi đấy giếng.Bài tập 2Ném tiền qua cửa sổTiêu pha lãng phí,hoang tàn, ngông cuồngNhìn hình đoán thành ngữChuét ch¹y cïng sµoLâm vào tình thế đặc biệt khó khăn, đã đến bước đường cùng, khó lòng xoay xở, tìm ra lối thoátCưỡi ngựa xem hoa.Lên voi xuống chó Thay đổi địa vị thất thường, đột ngột Lúc vinh hiển, lúc thất thế.Nhìn hình đoán thành ngữNước mắt cá sấu Sự gian xảo, giả tạo, giả vờ tốt bụng, nhân từ của những kẻ xấu. Sinh nở dễ dàng, an toàn, thuận lợi, mẹ con đều khoẻ mạnh Mẹ tròn con vuôngNhìn hình đoán thành ngữRừng vàng biển bạc Rừng và biển đem lại nguồn tài nguyên thiên nhiên vô vùng quý báu.SJC9999Vận dụng: Viết đoạn văn có sử dụng thành ngữ gợi ra từ bức tranh Tìm tòi ,mở rộngSưu tầm thành ngữ T×m thµnh ng÷ cã h×nh ¶nh c¸c con vËt sau:Thành ngữHình ảnh mèoHình ảnh chuộtHình ảnh chóMÌo mï ví c¸ r¸nMÌo m¶ gµ ®ångMì ®Ó miÖng mÌo MÌo giµ ho¸ c¸o C¬m treo mÌo nhÞn ®ãi Cã ¨n nh¹t míi th­¬ng ®Õn mÌo MÌo khen mÌo dµi ®u«i MÌo nhá b¾t chuét nhá Ch­a biÕt mÌo nµo c¾n mØu nµo Chã treo mÌo ®Ëy...Chuét sa chÜnh g¹o. Chuét ch¹y cïng sµo.¦ít nh­ chuét lét. Nh­ chuét ph¶i khãi. Ch¸y nhµ míi ra mÆt chuét. MÆt d¬i tai chuét. H«i nh­ chuét chï. Lñi nh­ chuét ngµy. MÆt nh­ chuét kÑp. §Çu voi ®u«i chuét. NÐm chuét sî vì lä quýChã giµ gµ non. Ch¬i víi chã, chã liÕm mÆt Chã cËy gÇn nhµ gµ cËy gÇn chuång. Chã cïng døt giËu. Chã giµ gi÷ x­¬ng. NhÊm nh¼ng nh­ chã c¾n ma. Chã chª mÌo l¾m l«ng. Chã c¾n ¸o r¸ch. Chã cã v¸y lÜnh. Tãp tÐp nh­ chã ®íp ruåi.H­íng dÉn vÒ nhµ Học thuộc bài. Hoàn thiện bài tập còn lại.- Vẽ sơ đồ tư duy bài học.Chuẩn bị bài : Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học. CHÂN THÀNH CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH.