Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Tiết 48: Tiếng Việt Thành ngữ - Nguyễn Trí Ngọc

CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11Giáo viên: Nguyễn Trí Ngọc(Hải Lăng – Quảng Trị)vaø caùc em hoïc sinhKiÓm tra bµi cò2. Đặt câu với cặp từ đồng âm	- Ngồi vào bàn để bàn công việc.	- Một nghề cho chín còn hơn chín nghề.	- Ruồi đậu mâm xôi đậu.	- Kiến bò đĩa thịt bò.1. Thế nào là từ đồng âm? - Töø ñoàng aâm laø nhöõng töø gioáng nhau veà aâm thanh nhöng nghóa khaùc xa nhau, khoâng lieân quan gì ñeán nhau.Nöôùc non laän ñaän moät mình Thaân coø leân thaùc xuoáng gheành baáy nay Tiết 48 THÀNH NGỮ TIẾT 48 THÀNH NGỮ*Câu hỏi: Em thử thay một vài từ trong cụm từ lên thác xuống ghềnh bằng những từ khác và rút ra nhận xét?Chẳng hạn: 	- Lên núi xuống ghềnh	- Lên thác xuống sông	- Vượt thác xuống ghềnh* Câu hỏi: Em thử thêm bớt một vài từ trong cụm từ lên thác xuống ghềnh và rút ra nhận xét?Chẳng hạn: Thêm từ: - Lên trên thác xuống dưới ghềnh	- Lên thác cao xuống ghềnh sâu Bớt từ: - Lên xuống ghềnh - Lên thác xuống TIẾT 48 THÀNH NGỮ* Câu hỏi: Em thử thay đổi vị trí của các từ trong cụm từ lên thác xuống ghềnh và rút ra nhận xét? 	Chẳng hạn:	- Lên ghềnh xuống thác	- Xuống thác lên ghềnh	- Lên xuống thác ghềnh TIẾT 48 THÀNH NGỮLên thác xuốngghềnh - Cuïm töø coù caáu tạo coá ñònhTIẾT 48 THÀNH NGỮKhó có thểthay đổi, thêm bớt, đảo vị trí các từLên thác xuống ghềnh=> Chỉ nỗi vất vả, nguy nan.Tiết 48 THÀNH NGỮ=> Ý nói hành động rất nhanh, mau lẹ.Nhanh như chớpThaønh ngöõ - Cuïm töø coù caáu tạo coá ñònh- Biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh Tieát 48 THAØNH NGÖÕLên thác xuống ghềnh- “Thác”, “ghềnh” là hình ảnh ẩn dụ chỉ sự gian nan, vất vả.Hình ảnh ẩn dụ Nhanh nhö chôùp - Rất nhanh, chỉ trong khoảnh khắc. (Nhö aùnh chôùp loùe leân roài taét ngay) Tieát 48 THAØNH NGÖÕPhép so sánhMưa to gió lớnNghĩa bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó.=> Chỉ hiện tượng mưa to, gió lớn.TIẾT 48 THÀNH NGỮ Thảo luận nhóm	Sắp xếp các thành ngữ sau vào hai nhóm:	 - Nhóm 1: Nghĩa được hiểu trực tiếp từ nghĩa đen. 	 -Nhóm 2: Nghĩa được hiểu thông qua một số phép chuyển nghĩa (nghĩa bóng). Tiết 48 THÀNH NGỮTham sống sợ chết2. Bùn lầy nước đọng3. Ruột để ngoài da4. Tham ăn tục uống5. Đứt gan đứt ruột6. Mẹ goá con côi7. Rán sành ra mỡ8. Đi guốc trong bụng9. Nuôi ong tay áo10. Nhà tranh vách đấtNhóm 1 Nhóm 21. Tham sống sợ chết2. Bùn lầy nước đọng4. Tham ăn tục uống6. Mẹ goá con côi10. Nhà tranh vách đất 3. Ruột để ngoài da5. Đứt gan đứt ruột7. Rán sành ra mỡ8. Đi guốc trong bụng9. Nuôi ong tay áo (Nghĩa được bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó.) (Nghĩa thông qua một số phép chuyển nghĩa.)TIẾT 48 THÀNH NGỮ	1. 	Đứng núi này trông núi nọ	Đứng núi này trông núi khác	Đứng núi nọ trông núi kia	2. 	Nước đổ lá khoai	Nước đổ lá môn	Nước đổ đầu vịt	3. 	Lòng lang dạ thú	Lòng lang dạ sói	Lòng cá dạ chimTiết 48 THÀNH NGỮ=> Một số ít thành ngữ vẫn có thể có những biến đổi nhất định nhưng về cơ bản nghĩa không thay đổi.Tieát 48 THAØNH NGÖÕa. Tôn sư trọng đạo nói lên truyền thống cao quý của dân tộc là kính trọng người thầy dạy mình.b. Thân em vừa trắng lại vừa tròn	 	 Bảy nổi ba chìm với nước non. c. Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang 	DTChủ ngữVị ngữPhụ ngữ trong cụm danh từCâu sử dụng thành ngữCâu không sử dụng thành ngữThân em vừa trắng lại vừa trònBảy nổi ba chìm với nước non. Thân em vừa trắng lại vừa trònLong đong, phiêu dạt với nước non. Nước non lận đận một mìnhThân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.Nước non lận đận một mìnhThân cò vất vả, gian truân bấynay.So sánh hai cách diễn đạt sau:=> Sử dụng thành ngữ đúng chỗ, hợp lí sẽ làm cho lời văn thêm hay, gợi hình, gợi cảm.Tiết 48 THÀNH NGỮTiết 48 THÀNH NGỮBài tập nhanh Xác định thành ngữ có trong đoạn thơ sau:Lệnh quân truyền xuống nội đaoThề sao thì lại cứ sao gia hình.Máu rơi thịt nát tan tànhAi ai trông thấy hồn kinh phách rờiCho hay muôn sự tại trờiPhụ người chẳng bỏ khi người phụ taMấy người bạc ác tinh maMình làm mình chịu kêu mà ai thươngBa quân đông mặt pháp trườngThanh thiên bạch nhật rõ ràng cho coi. (Truyện Kiều – Nguyễn Du)Lệnh quân truyền xuống nội đaoThề sao thì lại cứ sao gia hình.Máu rơi thịt nát tan tànhAi ai trông thấy hồn kinh phách rờiCho hay muôn sự tại trờiPhụ người chẳng bỏ khi người phụ taMấy người bạc ác tinh maMình làm mình chịu kêu mà ai thươngBa quân đông mặt pháp trườngThanh thiên bạch nhật rõ ràng cho coi. (Truyện Kiều – Nguyễn Du)TIẾT 48 THÀNH NGỮBài tập 1Sơn hào hải vị(Chỉ những thức ăn quý ở núi và ở biển)Nem công chả phượng(Những món ăn cao quý)Đuổi hình bắt... thành ngữĐuổi hình bắt... thành ngữNước mắt cá sấu (Những kẻ giả dối, vờ tốt bụng, nhân từ nhưng thực tế chỉ muốn hại người.)Đuổi hình bắt... thành ngữNém tiền qua cửa sổ(Chê kẻ phung phí tiền một cách vô ích.)Đuổi hình bắt... thành ngữChuột sa chỉnh gạo(Rất may mắn gặp được một nơi sung sướng, nhàn hạ.) GạoĐuổi hình bắt... thành ngữLên voi xuống chó(Nói sự thay đổi vị trí đột ngột, lúc vinh hiển, lúc thất thế.)Đuổi hình bắt... thành ngữNăm châu bốn biểnĐuổi hình bắt... thành ngữMắt nhắm mắt mởĐuổi hình bắt... thành ngữNước mắt ngắn, nước mắt dàiĐuổi hình bắt... thành ngữKẻ khóc người cườiĐuổi hình bắt... thành ngữBút sa gà chết	(Đặt bút kí vào thì phải chịu trách nhiệm, do vậy nếu làm việc thiếu trách nhiệm thì sẽ gây hậu quả nghiêm trọng.)Đuổi hình bắt... thành ngữĐầu voi đuôi chuột	(Nói việc làm đầu tiên có vẻ to lớn, nhưng cuối cùng bỏ dở dang, không có kết quả gì.)Đuổi hình bắt... thành ngữCon Rồng cháu TiênĐuổi hình bắt... thành ngữThầy bói xem voiẾch ngồiđáy giếng Lời . tiếng nói Một nắng hai . Ngày lành tháng .. No cơm ấm .. Bách ..bách thắng Sinh lập nghiệp. . ănsươngtốtáochiếncơ. Bài tập 3Tiết 48 THÀNH NGỮTiết 48 THÀNH NGỮBài tập về nhàSưu tầm năm thành ngữ có sử dụng phép so sánh.Viết một đoạn văn biểu cảm có sử dụng thành ngữ.CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11