Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Tiết 89: Câu đặc biệt

KIỂM TRA BÀI CŨCâu 1: Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu?Câu 2: Bài tập 2 (c,d). KIỂM TRA BÀI CŨCâu 1: Em hãy nêu các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu?Câu 2: Tìm cụm C – V làm thành phần câu trong các câu sau đây và cho biết đó là thành phần gì trong mỗi câu.a) Vừa về tới nhà, tôi đã nhìn thấy một chiếc xe tải đỗ trước cổng.a) Ông ấy chân đi chữ bát, tay vạt tứ tung.CCVVCV Cụm C – V làm phụ ngữ cho cụm động từ. Cụm C – V làm vị ngữ.CÂU ĐẶC BIỆTTiết 89 CÂU ĐẶC BIỆT TiÕt 89I. Thế nào là câu đặc biệt Ôi, em Thủy! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp. 2. Nhận xét: 1. Ví dụ ( SGK T-27)- Loại phương án A.- Đó không phải là câu rút gọn vì không thể khôi phục được CN và VN bị rút gọn. - Đó là câu không thể có CN và VN. -> Đó là câu đặc biệt. CÂU ĐẶC BIỆT TiÕt 89I. Thế nào là câu đặc biệt Ôi, em Thủy! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp. 2. Nhận xét: 1. Ví dụ ( SGK T-27)- Loại phương án A.- Đó không phải là câu rút gọn được CN và VN bị rút gọn. - Đó là câu không thể có CN và VN. -> Đó là câu đặc biệt.3. Ghi nhớBài tập nhanh ? Xác định câu đặc biệt trong các đoạn văn sau:a. - Rầm! Mọi người ngoảnh lại nhìn, hai chiếc xe máy tông vào nhau.Thật khủng khiếp!b. - Sớm. Chúng tôi tụ hội ở góc sân. Toàn chuyện trẻ em. Râm ran. (Duy Khán)? Em hãy cho biết trong các câu in đậm sau, câu nào là câu rút gọn, câu đặc biệt.a) - Chị gặp anh ấy bao giờ? - Một đêm mùa xuân. Câu rút gọn. b) Một đêm mùa xuân. Trên dòng sông êm ả, cái đò cũ của bác tài Phán từ từ trôi. Câu đặc biệt.Lưu ý - Câu đặc biệt: là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ.- Câu rút gọn: có thể căn cứ vào tình huống sử dụng để khôi phục lại các thành phần bị rút gọn, làm cho câu có cấu tạo bình thường theo chủ quan của người nói, người viết. CÂU ĐẶC BIỆT TiÕt 89I. Thế nào là câu đặc biệt 2. Nhận xét: 1. Ví dụ ( SGK T-27)3. Ghi nhớII. Tác dụng của câu đặc biệt 1. Ví dụ ( SGK T-27) 2. Nhận xét:- VD1: Xác định thời gian, nơi chốn.- VD3: Bộc lộ cảm xúc.- VD2: Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng.- VD4: Gọi đáp CÂU ĐẶC BIỆT TiÕt 89I. Thế nào là câu đặc biệt 2. Nhận xét: 1. Ví dụ ( SGK T-27)3. Ghi nhớII. Tác dụng của câu đặc biệt 1. Ví dụ ( SGK T-27) 2. Nhận xét:3. Ghi nhớ Tìm câu đặc biệt trong các ví dụ sau và cho biết tác dụng của các câu đặc biệt đó. a) Sài Gòn. Mùa xuân năm 1975. Các cánh quân đã sẵn sàng cho trận tấn công lịch sử. b) Mẹ ơi! Chị ơi! Em đã về . c) Đẹp quá! Một đàn cò trắng đang bay kìa .-> Xác định thời gian, nơi chốn.-> Bộc lộ cảm xúc.-> Gọi đáp. CÂU ĐẶC BIỆT TiÕt 89I. Thế nào là câu đặc biệt 2. Nhận xét: 1. Ví dụ ( SGK T-27)3. Ghi nhớII. Tác dụng của câu đặc biệt 1. Ví dụ ( SGK T-27) 2. Nhận xét:3. Ghi nhớIII. Luyện tập Luyện tập Bài tập 1 + 2 (SGK – 29). Tìm và chỉ ra tác dụng của những câu đặc biệt và câu rút gọn trong những ví dụ dưới đây. a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. (Hồ Chí Minh) Luyện tập Bài tập 1 + 2 (SGK – 29). Tìm và chỉ ra tác dụng của những câu đặc biệt và câu rút gọn trong những ví dụ dưới đây. Bài làm– Không có câu đặc biệt.Câu rút gọn: + Có khi được trưng bày trong tủ kính ..dễ thấy.+ Nhưng cũng có khi cất giấu trong hòm.+ Nghĩa là phải ra sức ..kháng chiến.-> Làm cho câu gọn hơn, tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước. Luyện tập Bài tập 1 + 2 (SGK – 29). Tìm và chỉ ra tác dụng của những câu đặc biệt và câu rút gọn trong những ví dụ dưới đây. Bài làm b) Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình, giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu. Ba giây Bốn giây Năm giây Lâu quá! b) - Không có câu rút gọn.Câu đặc biệt: + Ba giây Bốn giây Năm giây.+ Lâu quá!-> Xác định thời gian.-> Bộc lộ cảm xúc.BÀI TẬP BỔ SUNG Cho biết các câu sau là câu gì? Và nêu cấu tạo của các các câu sau:a) Tôi là học sinh. Câu trần thuật đơn . Câu có cấu tạo theo mô hình CN – VN.b) Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng. Là câu rút gọn. Câu lược bỏ một số thành phần câu.c) Ông ơi! Câu đặc biệt. Không có cấu tạo theo mô hình CN – VN.BÀI TẬP BỔ SUNG Tìm và chỉ ra tác dụng của câu đặc biệt trong đoạn văn sau: Tuy trống đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi, tiếng người xao xác gọi nhau sang hộ, nhưng xem chừng ai ai cũng mệt lử cả rồi. Ấy vậy mà trên trời thời vẫn mưa tầm tã trút xuống, dưới sông thời nước cứ cuồn cuộn bốc lên. Than ôi ! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời ! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay ! Nguy thay ! Khúc đê này hỏng mất. (Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)Câu đặc biệt: Than ôi ! Lo thay !- Nguy thay !Bộc lộ cảm xúc: sự lo lắng, xót xa trước nguy cơ đê vỡ. Bài 3 (SGK – 29). Viết đoạn văn ngắn (khoảng 5- 7 câu) tả cảnh quê hương em, trong đó có một vài câu đặc biệt.