Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Tiết 91+92: Ý nghĩa văn chương (Chuẩn kiến thức)

Hoạt động khởi động1. Cho biết tác giả của văn bản “Đức tính giản dị của Bác Hồ”?Phạm Văn Đồng C. Tố HữuĐặng Thai Mai D. Phan Bội ChâuA2. Nêu nghệ thuật được sử dụng trong bài “Đức tính giản dị của Bác Hồ?” -Văn bản nghị luận kết hợp với chứng minh, đưa ra dẫn chứng cụ thể, sắc bén-Lập luận chặt chẽ, thuyết phục-Tạo thành hệ thống hoàn chỉnhHoài ThanhTiết 91-92: Ý nghĩa văn chươngTìm hiểu chung:1.Tác giả:Em hãy nêu đôi nét chính về tác giả Hoài Thanh? Hoài Thanh (1909-1982)- Tên khai sinh là Nguyễn Đức Nguyên,-Quê: Nghi Lộc-Nghệ An, sinh ra trong một gia đình nhà nho nghèo-Năm 1927 gia nhập Tân Việt Cách mạng đảng. Năm 1931 vào Huế đi dạy học, làm báo, viết văn+ Đã từng là hội viên Hội nhà văn Việt Nam, Tổng thư kí Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam->Nhà phê bình văn học xuất sắc, tác giả của cuốn Thi nhân Việt Nam (một công trình nghiên cứu về phong trào Thơ mới)*Một số tác phẩm tiêu biểu:2. Tác phẩm: Viết năm 1936, lúc đầu in trong cuốn “Văn chương và hành động”. Có lần in lại và đổi tên thành “ý nghĩa và công dụng của văn chương”.Văn Bản được viết trong cuốn sách nào?II. Đọc – hiểu văn bản: 1.Đọc-chú thích: Ý Ngĩa Văn Chương Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình.Thi sĩ thương hại quá, khóc nấc lên, quả tim cùng hòa một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết.Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc của thi ca. Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài.[ ] Văn chương sẽ là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra cả sự sống.[ ] Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo sự sống, nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lòng vị tha.Và vì thế, công dụng của văn chương cũng là giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao? Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần. Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì là quá đáng. [...] Nếu trong pho lịch sử loài người xóa các thi nhân,văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào!... (Hoài Thanh* trong Bình luận văn chương, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1998)2. Kiểu bài:-Nghị luận văn chương-Vấn đề nghị luận: “Ý nghĩa văn chương đối với đời sống”3. Bố cục:2 phần:-Phần 1: Từ đầu đến “Muôn loài”->Nguồn gốc cốt yếu của Văn chương-Phần 2: Phần còn lại->Ý nghĩa và công dụng của Văn chương Văn bản thuộc kiểu văn bản gì?Vậy: văn bản nghị luận về vấn đề gì?Văn bản có thể chia làm mấy phần? Nội dung chính của từng phần?4. Phân tích. Nguồn gốc cốt yếu của Văn chương-Tác giả dẫn chứng từ một câu chuyện của thi sĩ Ấn Độ“Câu chuyện về con chim bi thương và tiếng khóc của Thi Sĩ”-Cách vào bài: Dẫn câu chuyện gây bất ngờ, cuốn hút, xúc động và rất tự nhiên-Luận điểm: “ Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài[ ]”Để làm rõ nguồn gốc văn chương, tác giả đã đưa ra dẫn chứng gì?Em có thể kể lại câu chuyện đó không?Nhận xét cách vào bài của Tác giả?Tìm luận điểm trong đoạn 1 để thấy rõ nguồn gốc cốt yếu của văn chương?Vậy theo tác giả, nguồn gốc cốt yếu của văn chương là gì? Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là tình thương , lòng nhân ái, và vị tha!Qua đoạn văn trên, em có nhận xét gì về quan niệm của tác giả? Đó là quan niệm đúng đắn, rất sâu sắc và đầy tính thuyết phục Văn chương là niềm xót thương của con người trước những điều đáng thương.Em hãy kể một vài câu chuyện về tình thương, lòng nhân ái và hiện thực cuộc sống để thấy rõ nguồn gốc của văn chương?-> Văn chương bắt nguồn từ thực tế đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, chống giặc ngoại xâm.Đêm nay Bác không ngủ.Ngày Huế đổ máuChú Hà Nội vềTình cờ chú cháuGặp nhau Hàng Bè Một hôm nào đóNhư bao hôm nào Chú đồng chí nhỏBỏ thư vào baoVụt qua qua mặt trậnĐạn bay vèo vèoThư đề thượng khẩnSợ chi hiểm nghèo Lượm b. Ý nghĩa và công dụng của văn chương*. Ý nghĩa của văn chương“Văn chương là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn sáng tạo ra sự sống [..]”Theo tác giả: ý nghĩa của văn chương là gì? (tìm câu văn)Thảo luận nhóm:Em hiểu “văn chương là hình dung của sự sống” là như thế nào? Trâu ơi, ta bảo trâu này.Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với taCày đồng đang buổi ban trưa Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng càyAi ơi bưng bát cơm đầyDẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần Văn chương bắt nguồn từ cuộc sống lao động, phản ánh cuộc sống. “Văn chương bắt nguồn từ cuộc sống lao động, phản ánh cuộc sống, là hình dung của sự sống muôn hình vạn trạng..”Tìm một số ví dụ làm sáng tỏ nhận định trên?-> Từ văn hoá, lễ hội, trò chơi dân gian, phong tục truyền thống, Bánh chưng bánh dàyLễ hộiPhong tục truyền thốngTrò chơi ” Văn chương sáng tạo ra sự sống”, tạo ra cuộc sống tươi đẹp nhiều màu sắc”Qua những hình ảnh trên, em thấy văn chương có ý nghĩa như thế nào trong cuộc sống?Cuộc chia tay của những con búp bê Cổng trường mở raQua đó, tác giả khẳng định điều gì về ý nghĩa của văn chương? Văn chương phản ánh và sáng tạo ra cuộc sống, làm cuộc sống có ý nghĩa, thúc đẩy sự sống phát triển*. Công dụng của văn chương“Văn chương giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha”..“Gây cho ta tình cảm mà ta không có”..“Luyện cho ta tình cảm mà ta sẵn có”..Sự giàu có của văn chương để nhân đôi tâm hồn mìnhVăn chương giúp ta mài sắc hơn cái nhìn cuộc sốngEm hãy nhận xét nghệ thuật lập luận của tác giả? Nghệ thuật lập luận chặt chẽ, có lí lẽ, dẫn chứng cụ thể, giàu hình ảnh, cảm xúcIII. Tổng kết:-Lập luận chặt chẽ,giàu cảm xúc-Lập luận vừa có lí lẽ, dẫn chứng, giàu hình ảnh.2. Nội dung: Ghi nhớ (SGK)Nghệ thuật nghị luận của Hoài Thanh trong văn bản này có gì đặc sắc?1.Nghệ thuậtEm hãy lấy ví dụ làm rõ vai trò, ý nghĩa của văn chương?Ví dụ: Qua câu chuyện “chú bé chăn cừu”,hay truyện ngụ ngônIV: Luyện Tập:Bài học đường đời đầu tiên củaDế Mèn