Bài giảng Ngữ Văn 7 - Tiết 10+11: Tóm tắt văn bản theo những yêu cầu khác nhau về độ dài

 Yêu cầu đối với văn bản tóm tắt 
- Phản ánh đúng nội dung của VB gốc : tránh đưa nhận xét chủ quan hoặc những thông tin không có trong VB gốc; 
- Trình bày được những ý chính, những điểm quan trọng của VB gốc: cần thâu tóm được nội dung không thể lược bỏ của VB gốc; 
- Sử dụng các từ ngữ quan trọng của VB gốc : đó là các “từ khoá”, từ then chốt, xuất hiện nhiều, chứa đựng nhiều tông tin; 
- Đáp ứng được những yêu cầu khác nhau về độ dài của VB tóm tắt : VB tóm tắt phải luôn ngắn hơn VB gốc. Tuỳ mục đích, cách thức, hoàn cảnh tóm tắt, để điều chỉnh dung lượng. 
HS HĐN4-15p 
 Đọc 2 trong SGK (trang 27-28) trả lời câu hỏi 
1. VB tóm tắt có phản ánh trung thành nội dung của VB gốc không? 
2. VB tóm tắt có trình bày được những ý chính, những điểm quan trọng trong Vb gốc không? 
3. Nêu một số từ ngữ quan trọng của VB gốc được thể hiện trong VB tóm tắt. 
4. Nhận xét về độ dài của VB tóm tắt 1 và VB tóm tắt 2? 
1) VB tóm tắt có phản ánh trung thành nội dung của VB gốc không? 
- Hai VB đều phản ánh trung thành nội dung của VB gốc (không chứa nhận xét chủ quan, không đưa những thông tin không có trong VB gốc) 
2) VB tóm tắt có trình bày được những ý chính, những điểm quan trọng trong VB gốc không? 
Hai VB đều trình bày được những ý chính, những điểm quan trọng của VB gốc. 
3) Nêu một số từ ngữ quan trọng của VB gốc được thể hiện trong VB tóm tắt 
Hai VB đều thể hiện được một số từ ngữ quan trọng trong VB gốc như: Hùng Vương thứ mười tám, Mị nương, Sơn Tinh- chúa miền non cao, Thuỷ Tinh- chúa vùng nước thẳm, cầu hôn, lễ vật, nổi giận, thua, 
4) Nhận xét về độ dài của VB tóm tắt 1 và 2. 
- Độ dài hai VB: 
- Dung lượng VB1: có 4 câu; VB2 có 12 câu. 
- VB2 miêu tả sự việc kĩ hơn so với VB1. 
- Hai VB đều phản ánh trung thành nội dung của VB gốc. 
- Hai VB trình bày được những ý chính, những điểm quan trọng của VB gốc. 
- Hai VB đều thể hiện được một số từ ngữ quan trọng trong VB gốc như: Hùng Vương thứ mười tám, Mị nương, Sơn Tinh- chúa miền non cao, Thuỷ Tinh- chúa vùng nước thẳm, cầu hôn, lễ vật, nổi giận, thua, 
- Độ dài (Dung lượng) VB1 ngắn hơn VB2, VB2 miêu tả sự việc kĩ hơn so với VB1. 
1. Bài tập (SGK/27) 
Tóm tắt truyền thuyết Sơn Tinh, Thuỷ Tinh 
Các bước tóm tắt văn bản. 
1. Bước 1. Trước khi tóm tắt 
* Xác định m ục đích viết , người đọc. 
a. Đọc kĩ văn bản gốc . 
b. Xác định nội dung chính cần tóm tắt 
- Nội dung cốt lõi của toàn VB 
- Xác định các phần và tìm ý chính của từng phần trong VB . 
- Tìm từ ngữ quan trọng của VB 
- Ghi ra giấy những ý chính của văn bản. 
c. Xác định yêu cầu về độ dài của VB tóm tắt 
- Xác định ý lớn ý nhỏ của VB gốc . 
- Lựa chọn: VB tóm tắt ngắn gọn, VB có dung lượng lớn hơn . 
2. Bước 2. Viết văn bản tóm tắt 
 Lưu ý khi viết (SGK/ 29) 
3. Bước 3. Chỉnh sửa . 
 Bằng phiếu chỉnh sửa(SGK/29) 
1. Bước 1. Trước khi tóm tắt 
Giới thiệu nội dung chính của VB gốc để lưu giữ làm tài liệu hoặc chia sẻ với người đọc. 
Thầy cô, bạn bè và những người quan tâm đến VB. 
Đề bài: Tóm tắt VB “ Bầy chim chìa vôi ” (Nguyễn Quang Thiều) 
Mục đích viết 
Người đọc 
a. Đọc kĩ văn bản gốc 
1. Bước 1. Trước khi tóm tắt 
Chuyện hai anh em Mên và Mon đi đò ra bãi cát giữa sông để cứu tổ chim sắp bị ngập nước và xúc động khi chứng kiến cảnh đàn chim bé bỏng bứt khỏi dòng nước khổng lồ bay lên. 
Đề bài: Tóm tắt VB “ Bầy chim chìa vôi ” (Nguyễn Quang Thiều) 
Nội dung cốt lõi 
b. Xác định nội dung chính cần tóm tắt 
Phần (1): Khoảng hai giờ sáng, trời mưa to, hai anh em Mên và Mon không thể ngủ được vì sợ những con chim chìa vôi ở bãi sông bị chết đuối. 
Phần (2): Hai anh em Mên và Mon vẫn lo rằng tổ chim chìa vôi sẽ bị ngập, chìm trong dòng nước lớn. Hai anh em nghĩ cách mang tổ chim vào bờ. 
Phần (3): Mên và Mon đi đò ra dải cát giữa sông và xúc động khi chứng kiến cảnh chim bố, chim mẹ dẫn bầy chim non bay lên, bứt khỏi dòng nước khổng lồ. 
hai giờ sáng, hai anh em Mên và Mon, chim chìa vôi, chết đuối, dải cát giữa sông, bay lên khỏi dòng nước lớn, 
1. Bước 1. Trước khi tóm tắt 
a. Đọc kĩ văn bản gốc 
Ý chính các phần 
Từ ngữ quan trọng 
c. Xác định yêu cầu về độ dài của VB tóm tắt 
Ý lớn 
Ý nhỏ 
Phần (1): Hai anh em Mên và Mon sợ những con chim chìa vôi ở bãi sông bị chết đuối. 
Phần (2): Hai anh em nghĩ cách mang tổ chim vào bờ. 
Phần (3): Mên và Mon đi ra sông và chứng kiến cảnh bầy chim non bay lên khỏi dòng nước. 
hai giờ sáng, trời mưa to, hai anh em không ngủ được, hai anh em lo bầy chim bị ngập chìm trong dòng nước lớn, hai anh em đi đò ra dải cát giữa sông, chim bố, chim mẹ dẫn bầy chim non bay lên 
Từ ngữ quan trọng 
1. Bước 1. Trước khi tóm tắt 
a. Đọc kĩ văn bản gốc 
b. Xác định nội dung chính cần tóm tắt 
TÓM TẮT BẦY CHIM CHÌA VÔI 
Văn bản 1: 
Hai anh em Mên và Mon sợ những con chim chìa vôi ở bãi sông bị chết đuối. Sau đó, hai anh em nghĩ cách mang tổ chim vào bờ. Chúng đi ra sông và chứng kiến cảnh bầy chim non bay lên khỏi dòng nước. 
Văn bản 2: 
Khoảng hai giờ sáng, trời mưa to, hai anh em Mên và Mon không thể ngủ được vì sợ những con chim chìa vôi ở bãi sông bị chết đuối. Chúng vẫn lo rằng tổ chim chìa vôi sẽ bị ngập, chìm trong dòng nước lớn. Hai anh em nghĩ cách mang tổ chim vào bờ. Mên và Mon đi đò ra dải cát giữa sông và xúc động, nhận ra chúng đã khóc từ lúc nào, khi chứng kiến cảnh chim bố, chim mẹ dẫn bầy chim non bay lên, bứt khỏi dòng nước khổng lồ, “thực hiện xong chuyến bay quan trọng, đầu tiên và kì vĩ nhất trong đời chúng”. Mên và Mon trở về nhà “nhìn nhau và cùng bật cười ngượng nghịu”. 
STT 
Nội dung 
Chỉnh sửa 
1. 
Lược bỏ các thông tin không có trong VB gốc và những ý kiến bình luận của người tóm tắt (nếu có ). 
2. 
Lược bớt các chi tiết thừa, không quan trọng (nếu có ). 
3. 
Bổ sung những ý chính, điểm quan trọng của VB gốc (nếu thiếu ). 
4. 
Bổ sung những từ ngữ quan trọng có trong VB gốc (nếu thiếu) 
5. 
Rút gọn hoặc phát triển văn bản tóm tắt để bảo đảm yêu cầu về độ dài. 
6. 
Rà soát lỗi chính tả và diễn đạt (dùng từ, đặt câu, ). Nếu có, hãy viết rõ những lỗi cần sửa chữa. 
Nhiệm vụ: Hãy đọc bài viết của mình và hoàn chỉnh bài viết 
 bằng cách trả lời các câu hỏi sau: 
PHIẾU CHỈNH SỬA BÀI VIẾT 
STT 
Tiêu chí 
Đạt 
Không đạt 
1 
Đọc kĩ VB gốc để hiểu đúng nội dung, chủ đề của VB. 
2 
Xác định nội dung chính cần tóm tắt. 
3 
Sắp xếp các nội dung chính theo một trật tự hợp lí. 
4 
Xác định yêu cầu về độ dài của VB tóm tắt. 
5 
Viết VB tóm tắt theo trật tự nội dung chính đã xác định. 
6 
Đọc lại bản tóm tắt và chỉnh sửa bản tóm tắt. 
Nhiệm vụ: Xem lại các bước làm bài và đọc kĩ lại bài viết, 
tự đánh dấu (x) vào ô Đạt hoặc Không đạt 
BẢNG KIỂM