Bài giảng Ngữ Văn Khối 7 - Bài 19: Tục ngữ về con người và xã hội (Bản đẹp)

Trò chơi ô chữ - GV đọc lần lượt các câu hỏi trong trò chơi ô chữ. - Sau khi GV đọc câu hỏi, đội nào bấm chuông trước sẽ giành quyền trả lời. Đúng được 1 điểm, sai nhường quyền 	trả lời cho đội khác.	 123456TẤCỤỐIGIGỮCNAẮGTNHL1 đất . vàng2‘‘Tháng bảy kiến bò, chỉ lo lại ’’3‘‘Nhất trì, nhị viên, tam điền’’4‘‘Mau sao thì / Vắng sao thì mưa’’5‘‘Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ ’’6‘‘Ráng mỡ gà, có nhà thì ’’NGNTục ngữ về con người và xã hộiI. Đọc, tìm hiểu chú thích1. Một mặt người / bằng mười mặt của2. Cái răng,/ cái tóc / là góc con người8. Ăn quả / nhớ kẻ trồng cây3. Đói cho sạch,/ rách cho thơm5. Không thầy / đố mày làm nên6. Học thầy / không tày học bạn7. Thương người / như thể thương thân9. Một cây /làm chẳng nên non Ba cây chụm lại / nên hòn núi cao4. Học ăn,/ học nói,/ học gói,/ học mởXếp các câu tục ngữ trong bài theo nhóm phù hợp (Ghi số thứ tự của câu theo SGK)a/ Tục ngữ về vẻ đẹp và phẩm chất của con người: b/ Tục ngữ về học tập, tu dưỡng: c/ Tục ngữ về quan hệ ứng xử và đạo lí trong cuộc sống: 1; 2; 34; 5; 67; 8; 9II. Đọc hiểu văn bảnLàm việc nhómCâu tục ngữ số ..Nội dung, ý nghĩa của câu tục ngữ: Nghệ thuật được sử dụng: Tình huống vận dụng: Câu tục ngữ tương tự: Tổ 1: Câu 1; 2; 3Tổ 2: Câu 4; 5; 6Tổ 3: Câu 7; 8; 91. Một mặt người bằng mười mặt của>Nghệ thuật:1. Một mặt người bằng mười mặt củaHoán dụ: mặt ngườiNội dung:Người quý hơn của gấp bội lần Khẳng định tư tưởng coi trọng giá trị con người của nhân dân ta Nhân hóa: mặt củaSo sánhĐối lập đ.vị chỉ số lượng: 1 > 10Tình huống vận dụng:1. Một mặt người bằng mười mặt của- Phê phán những trường hợp coi của hơn người - An ủi, động viên những trường hợp được cho là “Của đi thay người”.- Quan niệm về việc sinh đẻ trước đây: Muốn có nhiều con.Một số câu tục ngữ tương tự:1. Một mặt người bằng mười mặt của- Người sống đống vàng.- Người ta là hoa đất.- Người làm ra của chứ của không làm ra người- Lấy của che thân không ai lấy thân che2.Cái răng, cái tóc là góc con người Nghệ thuật:2.Cái răng, cái tóc là góc con người Điệp âm: óc; tóc; gócNội dung:Răng và tóc phần nào thể hiện:+ Tính tình, tư cách con người (Hình thức góp phần thể hiện tính cách)+ Tình trạng sức khỏe và vẻ đẹp hình thức của con người Khuyên chúng ta hoàn thiện mình từ những điều nhỏ nhấtTình huống vận dụng:2.Cái răng, cái tóc là góc con người - Khuyên nhủ, nhắc nhở con người giữ gìn răng, tóc cho sạch, đẹp Chú ý đặc điểm ngoại hình- Thể hiện cách nhìn nhận, đánh giá, bình phẩm về con người của nhân dân.Một số câu tương tự:2.Cái răng, cái tóc là góc con người 	Một thương em giỏi bán buôn Hai thương búi tóc thơm hương trên đầu 	( Ca dao ) 	 Một thương tóc xõa mơ màng	Hai thương ăn nói dịu dàng có duyên 	(Ca dao ) 	 Tiếc cây mía ngọt mà sâu	Tiếc cô gái đẹp trọc đầu khó coi.	 (Ca dao )Nhận xét về câu “Cái răng, cái tóc là góc con người”, có ý kiến cho rằng người xưa quá coi trọng hình thức bề ngoài. Em có đồng ý với ý kiến này không? Vì sao?3.Đói cho sạch, rách cho thơm Nghệ thuật:3.Đói cho sạch, rách cho thơm Ẩn dụ: sạch; thơm Nội dung:Nghĩa đen: Dù đói, rách vẫn phải ăn uống, ăn mặc sạch sẽ, giữ gìn thơm tho .Đối: đói - rách, sạch - thơmNghĩa bóng: Dù nghèo khổ, thiếu thốn vẫn phải sống trong sạchTình huống vận dụng:3.Đói cho sạch, rách cho thơm Khuyên con người phải sống sao cho trọn phẩm giá, nhân cách, phải có lòng tự trọngMột số câu tục ngữ tương tự:- Giấy rách phải giữ lấy lề- Chết trong sống đục- Cọp chết để ra, người ta chết để tiếngNghệ thuật:4. Học ăn, học nói, học gói, học mởĐiệp từ: học Nội dung:Câu tục ngữ chỉ ra nhiều điều con người cần phải học: học cách ăn, cách giao tiếp, đối nhân xử thế để tỏ ra mình là người lịch sự, tế nhị, có văn hóa.Liệt kê: ăn, nói, gói, mở Nhấn mạnh việc học toàn diện, học suốt đờiHọc ănĂn trông nồi, ngồi trông hướng Xới cơm thì xới lòng taSo đũa thì phải so ra lòng ngườiMuốn ăn phải lăn vào bếp.Ăn mặn nói ngay hơn ăn chay nói dốiHọc nóiLời nói chẳng mất tiền muaLựa lời mà nói cho vừa lòng nhauChim khôn kêu tiếng rảnh rangNgười khôn nói tiếng dịu dàng, dễ ngheNói chín thì phải làm mườiNói mười làm chín kẻ cười người chêNói lời phải giữ lấy lờiĐừng như con bướm đậu rồi lại bayNói lời phải giữ lấy lờiĐừng như con bướm đậu rồi lại bayHọc gói, học mởThời xưa: Gói và mở các đồ mua/ tặng bằng láGói gọn lời ăn tiếng nóiGói gọn chi tiêu Nghệ thuật:5. Không thầy đố mày làm nên Gieo vần “ay”: thầy, mày Nội dung:Ca ngợi, khẳng định vai trò của người thầy giáo đối với sự thành đạt của học sinhNói quáMột số câu tục ngữ tương tự:5. Không thầy / đố mày làm nên - Một chữ là thầy, nửa chữ cũng là thầyTình huống vận dụng:Khuyên nhủ con người cần biết kính trọng, biết ơn thầy, cô giáoNghệ thuật:6. Học thầy không tày học bạn So sánh: không tày Nội dung:Đề cao ý nghĩa, vai trò của việc học bạnNói quáMột số câu tục ngữ tương tự:6. Học thầy không tày học bạn Thua thầy một vạn không bằng thua bạn một lyTình huống vận dụng:- Khuyến khích việc học hỏi bạn bè- Cần mở rộng phạm vi, đối tượng và cách học mọi lúc, mọi nơiTại sao ông cha ta nói “không thầy đố mày làm nên”? mà lại còn “học thầy không tày học bạn” ? Theo em, 2 câu này có mâu thuẫn với nhau không?Hai câu tục ngữ là hai lời khuyên chí lý, hai bài học có giá trị bổ sung cho nhau để đưa ta tới chân trời tri thức một cách hiệu quả nhất “Học thầy học bạn, vô vạn phong lưuNghệ thuật:7. Thương người như thể thương thân So sánh: như Nội dung:Khuyên con người lấy bản thân mình soi vào người khác, coi người khác như bản thân mình, quý trọng thương yêu, đồng cảm đồng loại “Thương người” đặt trước “thương thân” để nhấn mạnh đối tượng đồng cảm, thương yêu Một số câu tục ngữ tương tự:7. Thương người như thể thương thân - Lá lành đùm lá rách.- Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ.- Một miếng khi đói bằng một gói khi no.- 	Bầu ơi thương lấy bí cùngTuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.	(Ca dao)Nghệ thuật8. Ăn quả nhớ kẻ trồng câyNội dungTrường hợp vận dụngẨn dụ: Cây – quả; trồng - ănKhi được hưởng thành quả nào đó, phải nhớ đến người đã có công gây dựng nên, biết ơn người đã giúp mình Thể hiện tình cảm biết ơn với ông bà, cha mẹ, thầy cô, những người giúp mình, hi sinh vì mình Một số câu tục ngữ tương tự:8. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây - Uống nước nhớ nguồn.- Lá rụng về cội.- Ăn bát cơm dẻo, nhớ nẻo đường điNghệ thuậtNội dungMột người lẻ loi không thể làm nên việc lớn, nhiều người hợp sức lại thì sẽ làm được mọi việc 9. Một cây làm chẳng nên nonBa cây chụm lại nên hòn núi caoẨn dụ: như Đối: chẳng nên > < ba Khẳng định sức mạnh đoàn kếtMột số câu tục ngữ tương tự:9. Một cây làm chẳng nên nonBa cây chụm lại nên hòn núi cao- Góp gió thành bão.- Đông tay vỗ nên kêu.- Đoàn kết là sống, chia rẽ là chết.III. Tổng kết01Nghệ thuậtSử dụng cách diễn đạt ngắn gọn, cô đúcSử dụng các biện pháp tu từTạo vần, nhịp cho câu văn dễ nhớ, dễ vận dụng02Nội dungTôn vinh giá trị con ngườiĐưa ra nhận xét, lời khuyên về những phẩm chất và lối sống mà con người cần phải cóGIÚP HỌC SINH QUA SÔNG12345Tục ngữ về con người xã hội được hiểu theo những nghĩa nào?A. Nghĩa đenB. Nghĩa đen + Nghĩa bóngC. Nghĩa bóngD. Tất cả đều saiCâu tục ngữ nào trong bài sử dụng cách diễn đạt so sánh ngang bằng?A. Câu 1B. Câu 1 và 7C. Câu 1 và 6D. Câu 7Từ ngữ nào trong câu “Cái răng, cái tóc là góc con người” sử dụng hình ảnh hoán dụ?A. Cái răng	B. Cái tócC. Cái răng, cái tócD. GócCâu tục ngữ nào dưới đây đồng nghĩa với câu “Đói cho sạch, rách cho thơm”?Nhà sạch thì mát, bát sạch ngon cơmB. Mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnhC. Giấy rách phải giữ lấy lề D. Áo rách khéo vá hơn lành vụng mayCâu tục ngữ “Lời nói chẳng mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.” phù hợp với nội dung học tập nào sau đây?A. Học nóiB. Học ănC. Học mởD. Học góiPHIẾU BÀI TẬPNêu câu tục ngữ trong văn bản phù hợp với những ngữ liệu sau đâya/ 	Một ngôi sao chẳng sáng đêm	 Một thân lúa chín, chẳng nên mùa vàngb/ Một cậu bé đi hát dạo, bán những món hàng nhỏ như vé số và kẹo cao su ở những quán phở vỉa hè. Khi khách ngỏ ý muốn cho cậu tiền và không lấy món hàng, cậu đã từ chối nhận tiền.c/ Dao có mài mới sắc, người có học mới khôn.d/ 	Muốn sang thì bắc cầu kiều	Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy.d/ 	Bầu ơi thương lấy bí cùng	Tuy rằng khác giống nhưng chung một giànHƯỚNG DẪN TỰ HỌCBài cũChọn một câu tục ngữ trong văn bản mà em thích nhất và thực hiện yêu cầu dưới đây:a/ Em có đồng ý với lời khuyên mà câu tục ngữ nêu ra không?b/ Tìm ít nhất 2 lí lẽ để giải thích cho câu trả lời của em.c/ Với mỗi lí lẽ, tìm ít nhất 2 dẫn chứng (trong tác phẩm văn học, sự kiện thực tế ) để chứng minhHƯỚNG DẪN TỰ HỌCBài mớiSoạn bài Rút gọn câu- Cá nhân: Đọc ngữ liệu và trả lời các câu hỏi trong SGK- Nhóm: Thử xây dựng 1 đoạn hội thoại ngắn có sử dụng câu rút gọnTạm biệt các em!Chúc các em học tốtGV: Nguyễn Thị Hạnh