Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Bài 29: Dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy

	Một ông bố lúc sắp mất cho gọi con trai đến để trối trăng. Ông cụ thều thào dặn con: 
- Đừng uống trà uống rượu con nhé! 
- Đừng đánh cờ đánh bạc con nhé ! 
	Anh con trai vốn là người con có 
hiếu, luôn nghe lời bố. sau khi bố 
qua đời, anh đã lao vào uống 
rượu, đánh bạc đến nỗi bán 
cả sản nghiệp do bố để lại. 
Dấu chấm lửng trong câu thể hiện điều gì? Vì sao anh con trai lại lao vào uống rượu, đánh bạc? 
Dấu chấm phẩy, dấu chấm lửng 
I. Dấu chấm lửng 
Theo em, trong các ví dụ dưới đây, dấu chấm lửng được dùng để làm gì? 
a/ Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,... 
b/ T hốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất cả chạy xông vào thở không ra lời: 
- Bẩm ... quan lớn ... đê vỡ mất rồi! 
c) Cuốn tiểu thuyết được viết trên... bưu thiếp. 
a/ Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,... 
b/ T hốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất cả chạy xông vào thở không ra lời: 
- Bẩm... quan lớn... đê vỡ mất rồi! 
c) Cuốn tiểu thuyết được viết trên... bưu thiếp. 
 D CL dùng với ngụ ý liệt kê 
 DCL thể hiện sự ngắt quãng trong lời nói, gợi tả sự hốt hoảng, mệt mỏi 
 DCL giúp giãn cách, tạo ra sự bất ngờ cho sự xuất hiện của thông tin có ý nghĩa mới lạ, hay hài hước, châm biếm 
Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng 
Làm giảm nhịp 
 điệu câu văn, chuẩn bị cho 1 từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ, hài hước 
Tỏ ý còn nhiều sự vật chưa được liệt kê hết 
Dấu chấm lửng dùng để 
Bài tập nhanh 
Hãy nêu rõ tác dụng của dấu chấm lửng trong các ví dụ sau: 
a/ Con lạy cha, lạy mẹ! Cho con xin trình cha mẹ 
b/ Nghệ thuật sân khấu dân gian cổ truyền Việt Nam rất phong phú : chèo, tuồng, rối nước,... 
c/ Trước đây, ở vùng đồng bằng Bắc Bộ, sân khấu cho rối nước là ao làng. Ghế ngồi của khán giả là ... thảm cỏ quanh ao. 
a/ 
Con lạy cha, lạy mẹ! Cho con xin trình cha mẹ 
b/ 
Nghệ thuật sân khấu dân gian cổ truyền Việt Nam rất phong phú : chèo, tuồng, rối nước,... 
c/ 
Trước đây, ở vùng đồng bằng Bắc Bộ, sân khấu cho rối nước là ao làng. Ghế ngồi của khán giả là ... thảm cỏ quanh ao. 
 Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng 
 Tỏ ý còn nhiều sự vật chưa được liệt kê hết 
 Làm giảm nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho 1 từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ, hài hước 
II . Dấu chấm phẩy 
Theo em, trong các ví dụ dưới đây, dấu chấm phẩy được dùng để làm gì? Có thể thay nó bằng dấu phẩy được không? Vì sao? 
Cốm không phải thức quà của người vội; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. 
Chèo có một số loại nhân vật truyền thống với những đặc trưng tính cách riêng như: thư sinh thì nho nhã, điềm đạm; nữ chính: đức hạnh, nết na; nữ lệch: lẳng lơ, bạo dạn; mụ ác: tàn nhẫn, độc địa. 
Cốm không phải thức quà của người vội; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. 
 Dấu ch ấ m phẩy có tác dụng: đánh dấu ranh giới giữa các vế của 1 câu ghép có cấu tạo phức tạp 
Chèo có một số loại nhân vật truyền thống với những đặc trưng tính cách riêng như: thư sinh thì nho nhã, điềm đạm; nữ chính: đức hạnh, nết na; nữ lệch: lẳng lơ, bạo dạn; mụ ác: tàn nhẫn, độc địa. 
 Dấu ch ấ m phẩy có tác dụng: đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong 1 phép liệt kê phức tạp 
Đánh dấu ranh giới 
giữa các bộ phận trong một phép liệt kê 
phức tạp 
Đánh dấu ranh 
giới giữa các vế của một câu ghép có cấu tạo phức tạp 
Dấu chấm phẩy dùng để 
Bài tập nhanh 
Hãy nêu rõ tác dụng của dấu chấm phẩy trong các ví dụ sau: 
a/ Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. 
b/ Chèo có một số loại nhân vật truyền thống với những đặc trưng tính cách riêng như : thư sinh thì nho nhã, điềm đạm ; nữ chính : đức hạnh, nết na ; nữ lệch : lẳng lơ, bạo dạn ; mụ ác : tàn nhẫn, độc địa 
a/ 
Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non, hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. 
b/ 
Chèo có một số loại nhân vật truyền thống với những đặc trưng tính cách riêng như: thư sinh thì nho nhã, điềm đạm; nữ chính: đức hạnh, nết na; nữ lệch: lẳng lơ, bạo dạn; mụ ác: tàn nhẫn, độc địa 
 D ùng ngăn cách 2 tập hợp từ có quan hệ song song và đều làm phụ ngữ cho động từ nói 
 Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp 
III . Luyện tập 
BẢO VỆ 
RỪNG XANH 
Trả lời đúng các câu hỏi 
để giúp các chú khỉ 
ngăn chặn hành vi 
phá rừng của nhóm lâm tặc 
1 
2 
3 
4 
5 
Dấu chấm lửng trong câu sau có tác dụng gì: 
- Lính đâu? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy? Không còn phép tắc gì nữa à? 
- Dạ, bẩm... 
- Đuổi cổ nó ra! 
Dùng để hiểu thị lời nói bị ngắc ngứ, đứt quãng do sợ hãi, lúng túng 
Dấu chấm lửng trong câu sau có tác dụng gì: 
“Ô hay, có điều gì bố con trong nhà bào nhau chứ sao lại...” 
Biểu thị câu nói bị bỏ dở 
Dấu chấm lửng trong câu sau có tác dụng gì: “ Cơm, áo, vợ, con, gia đình... bó buộc y . ” 
Biểu thị sự liệt kê chưa đầy đủ. 
Dấu chấm phẩy trong câu sau có tác dụng gì: “ Dưới ánh trăng này, dòng thác nước sẽ đổ xuống làm chạy máy phát điện; ở giữa biển rộng, cờ đỏ sao vàng phấp phới bay trên những con tàu lớn. ” 
Dùng ngăn cách các vế trong câu ghép đẳng lập 
Dấu chấm phẩy trong câu sau có tác dụng gì: “ Con sông Thái Bình quanh năm vỗ sóng òm ọp vào sườn bãi và ngày ngày vẫn mang phù sa bồi cho bãi thêm rộng; nhưng mỗi năm vào mùa nước, cũng con sông Thái Bình mang nước lũ về làm ngập hết cả bãi Soi. ” 
Dùng ngăn cách hai tập hợp từ có quan hệ song song và đều làm phụ ngữ cho động từ nói 
Hoàn thiện bài 3 (sgk-tr123) vào vở 
Soạn bài: “Văn bản đề nghị” 
Hướng dẫn tự học 
Tạm biệt các em!