Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Bài 31: Ôn tập phần Tập làm văn (tiếp) - Nguyễn Thị Hạnh

Ôn tập phần Tập làm văn (tiếp) 
I. Về văn nghị luận 
II. Luyện tập 
Content 
I. Về văn nghị luận 
Hãy ghi lại tên các văn bản nghị luận được học và đọc trong chương trình Ngữ văn 7, tập 2? 
Tục ngữ 
Tinh thần yêu nước của nhân dân ta. 
Sự giàu đẹp của tiếng Việt. 
Đức tính giản dị của Bác Hồ. 
Ý nghĩa văn chương. 
1. Các văn bản nghị luận đã học 
Thế nào là văn nghị luận? 
Nghị luận là nhu cầu cần thiết trong cuộc sống, vì qua nghị luận, người viết thể hiện được quan điểm, tư tưởng, lập trường của mình trước cuộc sống. Có năng lực nghị luận, con người sẽ thành công. 
2/ Những yếu tố cơ bản của bài văn nghị luận 
- Luận điểm (thường có hình thức câu trần thuật với từ "là'', hoặc “có”) 
 - Lý lẽ. 
- Luận cứ: 
- Dẫn chứng. 
- Lập luận ( là yếu tố chủ yếu) 
Hãy cho biết những câu sau đâu là luận điểm và giải thích vì sao? 
Bài tập nhanh 
Nhân dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. 
a 
b 
c 
d 
Đẹp thay tổ quốc Việt Nam ! 
Chủ nghĩa anh hùng trong chiến đấu và sản xuất . 
Tiếng cười là vũ khí của kẻ mạnh. 
 Là câu cảm thán 
 L à một CDT 
a/ Phép lập luận chứng minh 
Có 2 cách lập luận chứng minh: 
01 
Nêu dẫn chứng xác thực: liệt kê và phân tích dẫn chứng 
02 
Nêu lý lẽ 
 Lí lẽ, lập luận không chỉ là chất keo kết nối các dẫn chứng mà còn làm sáng tỏ và nổi bật dẫn chứng. 
b/ Phép lập luận giải thích 
Các cách lập luận giải thích: 
Nêu định nghĩa 
Kể ra các biểu hiện 
So sánh, đối chiếu 
Chỉ ra mặt lợi mặt hại 
Nguyên nhân, hậu quả 
Cách đề phòng, noi theo 
NHÓM 1+2: Nêu hướng làm đề văn: Giải thích câu tục ngữ: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.” 
Thảo luận nhóm 
NHÓM 3+4: Nêu hướng làm đề văn: Chứng minh câu tục ngữ: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.” 
Giải thích: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây 
+ Nghĩa tường minh: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây 
Với đề này cần trả lời các câu hỏi : 
+ Thái độ của người ăn quả đối với người trồng cây 
	 Vì mọi thành quả lao động mà chúng ta được hưởng ngày nay ( vật chất, tinh thần) đều do công sức của các thế hệ đi trước tạo nên, thậm chí phải đổi cả bằng xương máu 
+ Nghĩa hàm ẩn : . 
+ Nghĩa rộng: Thế hệ sau phải nhớ ơn các thế hệ trước . 
- Thể hiện sự biết ơn 
- Ý thức vun đắp, bảo vệ phát triển 
- Phê phán những biểu hiện sai trái với đạo lí. 
Chứng minh: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây 
- Trước khi CM cũng cần phải giải thích 
Đây là một suy nghĩ đúng đắn 
+ Khác: về thể loại. 
+ Giống: chung một luận đề, cùng phải sử dụng lí lẽ, dẫn chứng và lập luận 
- Dùng dẫn chứng (trong lao động sản xuất, trong đấu tranh chống xâm lược của dân tộc từ trước tới nay) 
Nhóm 1, 2: Viết đoạn văn: Giải thích câu tục ngữ: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.” 
Nhóm 3, 4: Viết đoạn văn: Chứng minh câu tục ngữ: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.” 
Tớ là nhà văn 
3/ Nhiệm vụ của văn giải thích và văn chứng minh 
Văn giải thích 
Văn chứng minh 
- Vấn đề chưa rõ. 
 - Vấn đề đã rõ. 
- Lí lẽ chủ yếu. 
- Làm rõ bản chất vấn đề. 
 - Dẫn chứng chủ yếu 
 - Chứng tỏ sự đúng đắn của vấn đề. 
Đề 1 
Đề 2 
Đề 3 
Cho các đề văn sau: 
Dựa vào văn bản “Sống chết mặc bay ”của Phạm Duy Tốn (Sách ngữ văn 7- tập II ). Em hãy chứng minh rằng: Qua truyện ngắn đó tác giả đã vạch trần bản chất “Lòng lang dạ sói” của bọn quan lại phong kiến trước cảnh “ nghìn sầu muôn thảm của nhân dân.” 
Đọc truyện ngắn “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn người đọc cảm nhận được 2 bức tranh đời tương phản gay gắt, khiến người đọc phải suy nghĩ và xúc động. Bằng cách lựa chọn và phân tích 1 số dẫn chứng trong văn bản, em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên. 
Truyện ngắn “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn vừa mang giá trị hiện thực vừa mang giá trị nhân đạo. Bằng cách lựa chọn và phân tích một số dẫn chứng trong văn bản “Sống chết mặc bay”em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên. 
Thảo luận nhóm 
3 đề này có điểm gì giống và khác nhau? 
Tìm luận điểm ở mỗi đề. Từ luận điểm chính hãy cụ thể hóa thành các luận điểm phụ ở mỗi đề? 
Đề 1 
Đề 2 
Đề 3 
- Giống nhau: Thể loại, đều lấy dẫn chứng trong văn bản “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn 
- Khác nhau : Ở luận điểm 
Đề 1: Dựa vào văn bản “Sống chết mặc bay ”của Phạm Duy Tốn (Sách ngữ văn 7- tập II ). Em hãy chứng minh rằng: Qua truyện ngắn đó tác giả đã vạch trần bản chất “Lòng lang dạ sói” của bọn quan lại phong kiến trước cảnh “ nghìn sầu muôn thảm của nhân dân.” 
- Truyện ngắn “ Sống chết mặc bay”đó tác giả đã vạch trần bản chất “Lòng lang dạ sói” của bọn quan lại phong kiến mà tiêu biểu là tên Quan phụ mẫu. 
- Phạm Duy Tốn còn cho bạn đọc chứng kiến cảnh “ nghìn sầu muôn thảm của nhân dân” trong tình trạng đê vỡ. 
Đề 2: Đọc truyện ngắn “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn người đọc cảm nhận được hai bức tranh đời tương phản gay gắt, khiến người đọc phải suy nghĩ và xúc động. Bằng cách lựa chọn và phân tích một số dẫn chứng trong văn bản “Sống chết mặc bay”em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên. 
-Truyện ngắn “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn người đọc cảm nhận được bức tranh đời tương phản thứ nhất đó là cuộc sống vất vả , lam lũ của người nông dân trước tình cảnh đê vỡ. 
-Truyện ngắn “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn người đọc cảm nhận được bức tranh đời tương phản thứ hai không kém phần chân thực về cuộc sống xa hoa thích hưởng lạc của tên quan phụ mẫu. 
Đề 3: Truyện ngắn “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn vừa mang giá trị hiện thực vừa mang giá trị nhân đạo. Bằng cách lựa chọn và phân tích một số dẫn chứng trong văn bản “Sống chết mặc bay”em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên. 
- Truyện ngắn “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn mang giá trị hiện thực về cuộc sống lam lũ, vất vả của người nông dân trước tình cảnh đê vỡ. 
- Truyện ngắn “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn mang giá trị hiện thực về cuộc sống ăn chơi xa hoa, thích hưởng lạc của bọn quan lại mà tiêu biểu là tên quan phụ mẫu. 
II. Luyện tập 
Đọc 2 đoạn văn dưới đây, cho biết đoạn nào là chứng minh, đoạn nào là giải thích. Căn cứ vào những đặc điểm nào mà em có thể nhận biết? 
Đoạn 1 
Đoạn 2 
 "Có công mài sắt có ngày nên kim''. Câu tục ngữ đã nêu lên một chân lí lớn bằng những hình ảnh đầy sức thuyết phục. Công việc này tưởng như khó khăn không thể làm nổi, thế mà vẫn có những người không quản gian nan, kiên trì hết ngày này qua năm khác cố sức làm cho kì được và họ đã thắng. Ví như anh Nguyễn Ngọc Kí bị liệt cả hai tay, nhưng mong nuốn đến trường vẫn thôi thúc anh. Thế là anh tập viết bằng chân. Những nét chữ đầu tiên thật không ra hình thù gì, nhưng anh không chịu nản lòng và bây giờ anh trở thành một Nhà giáo Ưu tú. Anh còn là một cây bút viết những tác phẩm được lứa tuổi học trò yêu thích. 
 Câu tục ngữ "Có công mài sắt có ngày nên kim'' có ý nhĩa thật sâu xa. Sắt là một thứ kim loại rất cứng, nhưng mài mãi cũng trở thành cây kim nhỏ. Câu tục ngữ dùng cách nói quá chính là để khẳng định sức mạnh to lớn của sự kiên trì. Suy rộng ra, đó là một lời khuyên: Có quyết tâm cao, có sự kiên trì nhẫn nại lâu dài thì mới đạt được kết quả lớn. Sự kiên trì thường được biểu hiện khi làm một việc khó, gặp thất bại cũng không nản lòng, lại làm lại. Làm đi, làm lại mãi, thì mỗi ngày sẽ nhích gần đến kết quả một chút. Rồi đến một ngày kia, ta sẽ thu được kết quả. 
Hướng dẫn tự học 
Sưu tầm và làm đề học kì 
Viết 2 đề văn vào đề cương ôn tập 
Ôn tập lại bài đã học 
Thank you 
GV: Nguyễn Thị Hạnh