Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Tiết 106: Tiếng Việt Liệt Kê (Chuẩn kiến thức)

Chào mừng quý thầy cô và các em học sinhđến với tiết học Ngữ văn 7. Nhân hóa So sánh Ẩn dụ Hoán dụ Chơi chữ Điệp ngữ. Nêu các biện pháp tu từ mà em đã học? KIỂM TRA BÀI CŨ.I. Thế nào là phép liệt kê?LIỆT KÊ1. Ví dụ: SGK Em cho biết: Cấu tạo và ý nghĩa của các bộ phận trong câu in đậm có gì giống nhau ? Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [ ] (Phạm Duy Tốn) Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [ ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [ ] (Phạm Duy Tốn)- Bát yến hấp đường phèn - Tráp đồi mồi chữ nhật - Ống thuốc bạc, - Đồng hồ vàng, - Dao chuôi ngà, - Ống vôi chạm- Khay khảm, trầu vàng, cau đậu, rễ tía- Ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bôngTừ cùng loại =>Danh từCụm từ cùng loại =>Cụm Danh từ1. Ví dụ: SGK 2. Nhận xétI. Thế nào là phép liệt kê?LIỆT KÊ- Cấu tạo: + Từ cùng loại. + Cụm từ cùng loại.- Bát yến hấp đường phèn - Tráp đồi mồi chữ nhật - Ống thuốc bạc, - Đồng hồ vàng, - Dao chuôi ngà, - Ống vôi chạm- Khay khảm, trầu vàng, cau đậu, rễ tía- Ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bôngTừ cùng loại =>Danh từCụm từ cùng loại =>Cụm Danh từ Nhận xét: Làm nổi bật sự xa hoa của viên quan, đối lập với tình cảnh của dân phu đang vất vả chống chọi với mưa lũ để hộ đê.Các từ hay cụm từ cùng loại, có kết cấu tương tự nhau, sắp xếp nối tiếp nhau. - Cấu tạo: - Ý nghĩa: - Tác dụng:Cùng nói về các đồ vật được bày biện xung quanh quan phủ. Việc tác giả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự bằng kết cấu tương tự như trên có tác dụng gì?1. Ví dụ: SGK 2. Nhận xét Liệt kê là sắp xếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.Qua tìm hiểu ví dụ, em hãy cho biết thế nào là liệt kê? Cho ví dụI. Thế nào là phép liệt kê?LIỆT KÊ3. Ghi nhớ (SGK) Tác dụng: Diễn đạt đầy đủ, sâu sắc hơn VD:Vườn nhà em có rất nhiều loại hoa: hoa lan, hoa hồng, hoa huệ, hoa cúc - Cấu tạo: + Từ cùng loại. + Cụm từ cùng loại.Ví dụ: SGK I. Thế nào là phép liệt kê?LIỆT KÊII. Các kiểu liệt kê? Ví dụ 1:Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau. a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập. b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. Liệt kê theo trình tự sự việc không theo từng cặp. Liệt kê theo từng cặp.Ví dụ: SGK I. Thế nào là phép liệt kê?LIỆT KÊ- Liệt kê theo từng cặp và không theo thừng cặp.II. Các kiểu liệt kê?2. Nhận xét1/ Ví dụ: a. , nứa, trúc, mai, mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non mọc thẳng. vầuvầu treTreb. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự và của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. hình thànhtrưởng thànhgia đình,làng xómb/ Xét về ý nghĩa:- Tre, nứa, trúc, mai, vầu-> Liệt kê không tăng tiến- Hình thành và trưởng thành- Gia đình -> họ hàng -> làng xóm-> Liệt kê tăng tiến-> Không dễ dàng đổi các từ ngữ liệt kê, bởi các hiện tượng liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến.-> Dễ dàng thay đổi thứ tự các bộ phận liệt kê.họ hàng, Ví dụ: SGK I. Thế nào là phép liệt kê?LIỆT KÊ- Liệt kê theo từng cặp và không theo thừng cặp.II. Các kiểu liệt kê?2. Nhận xét- Liệt kê tăng tiến và không tăng tiến. Các kiểu liệt kê Xét theo cấu tạo Xét theo ý nghĩaKiểu liệt kê theo từng cặpKiểu liệt kê không theo từng cặpKiểu liệt kê tăng tiếnKiểu liệt kê không tăng tiếnVí dụ: SGK I. Thế nào là phép liệt kê?LIỆT KÊ- Liệt kê theo từng cặp và không theo từng cặp.II. Các kiểu liệt kê2. Nhận xét- Liệt kê tăng tiến và không tăng tiến.- Xét theo cấu tạo, có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp.- Xét theo ý nghĩa, có thể phân biệt kiểu liệt kê tặng tiến với kiểu liệt kê không tăng tiến.3. Ghi nhớ: SGKIII. Luyện tập 1. Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta. 1. Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta: Liệt kê tăng tiến theo thời gian -> Lßng tù hµo vÒ những trang lịch sử vẻ vang qua tấm gương các vị anh hùng dân tộc. Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung... Từ các cụ già tóc bạc quyên ruộng đất cho chính phủ. Liệt kê theo từng cặp Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân đứng lên đánh giặc.I. Thế nào là phép liệt kê?LIỆT KÊII. Các kiểu liệt kêIII. Luyện tập 1. Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta. 2. Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây: a/ Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo! 	 (Nguyễn Ái Quốc) 2. Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây: a/ Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo! 	 (Nguyễn Ái Quốc) => Liệt kê không theo từng cặp 2. Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây:	 	Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng 	Em đã sống lại rồi, em đã sống! 	Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung 	 	Không giết được em, người con gái anh hùng! (Tố Hữu) b. Tìm phép liệt kê trong đoạn thơ sau:	 	Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng 	Em đã sống lại rồi, em đã sống! 	Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung 	 	Không giết được em, người con gái anh hùng! (Tố Hữu) b. Tìm phép liệt kê trong đoạn thơ sau:	 => Liệt kê tăng tiếnI. Thế nào là phép liệt kê?LIỆT KÊII. Các kiểu liệt kêIII. Luyện tập 1. Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta. 2. Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây: 3. Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê.Kể các hoạt động trên sân trường giờ ra chơi.3. Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê để: Sân trường đang yên tĩnh, vắng lặng bỗng ồn ào, nhộn nhịp hẳn lên vì các trò chơi: đá bóng, đá cầu, nhảy dây, đuổi bắt 3. Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê để: Trình bày nội dung truyện ngắn: “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu”. Nêu cảm xúc của em về hình tượng nhà cách mạng Phan Bội Châu Va-ren là tên thực dân – một viên quan cai trị cáo già, xảo trá, bịp bợm, lố bịch, bất lương Phan Bội Châu là bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập dân tộc.I. Thế nào là phép liệt kê?LIỆT KÊII. Các kiểu liệt kêIII. Luyện tập 1. Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta. 2. Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây: 3. Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê. Bài tập nâng cao: Hãy viết một đoạn văn ngắn trong đó có sử dụng phép liệt kê. + Học bài thuộc các phần nghi nhớ và vẽ thành sơ đồ bài học. + Hoàn thiện các bài tập vào vở. + Soạn bài tiếp theo: Dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy; dấu gạch ngang.Hướng dẫn học sinh học ở nhàTIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC. THÂN ÁI CHÀO CÁC EM !