Bài giảng Ngữ Văn Lớp 7 - Tiết 48: Thành ngữ (Chuẩn kiến thức)

Xem hỡnh, đoỏn từ trỏi nghĩanhắm – mởkhúc – cườichậmnhanh - Nhanh như súcChậm như rựa Mắt nhắm mắt mở Kẻ khúc người cườiĐầu – Đuụi Đầu voi – đuụi chuột1234Tiết 48:Thành ngữTHÀNH NGỮTiết 48: Nước non lận đận một mỡnh, Thõn cũ lờn thỏc xuống ghềnh bấy nay.Hỡnh thức thảo luận 4 nhúm. Thời gian: 4 phỳtNội dung: Hoàn thiện yờu cầu vào bảng sau Nước non lận đận một mỡnh, Thõn cũ lờn thỏc xuống ghềnh bấy nay. Có thể thay vài từ, chêm xen một vài từ khác hoặc đổi vị trí của các từ trong cụm từ trên có được không?Từ đó, hãy rút ra nhận xét về hỡnh thức và nội dung của cụm từ trên?Kết luận chung ? Cụm từ Hỡnh thức thay đổiSự thay đổi về cấu tạo của cụm từNhận xột sau khi thay đổi Kết luận chung Lờn thỏc xuống ghềnhThay một vài từChờm xen một vài từ khỏcĐảo vị trớ một số từ- Lờn ghềnh xuống thỏc.- Lờn xuống ghềnh thỏc.- Lờn trờn thỏc xuống dưới ghềnh.- Lờn thỏc cao xuống ghềnh sõu.- Lờn nỳi xuống ghềnh- Lờn nỳi xuống rừng.- Leo thỏc lội ghềnh.Kết cấu lỏng lẻo, khụng chặt chẽ ,rời rạcKhụng thể thay thế, chờm xen hay hoỏn đổi vị trớHỡnh thứcNội dungí nghĩa của cụm từ sẽ thay đổivỡ nú là cụm từ cú cấu tạo cố địnhLờn thỏc xuống ghềnhTHÀNH NGỮCụm từ cú cấu tạo cố định Chỉ sự gian nan, vất vả, khú khăn, nguy hiểm.í nghĩa hoàn chỉnhNước non lận đận một mỡnhThõn cũ lờn thỏc xuống ghềnh bấy nay Lưu ý:Thành ngữ cú cấu tạo cố định nhưng tớnh cố định của thành ngữ cũng chỉ là tương đối.Lờn thỏc xuống ghềnhNăm chõu bốn biểnNhanh như chớpMưa to, giú lớnGiải thớch nghĩa của cỏc thành ngữ sau?Thảo luận nhúm bàn: thời gian 4pLờn thỏc xuống ghềnhNăm chõu bốn biểnKhắp thế giới cú năm chõu lục và bốn đại dương (biển) Bắt nguồn từ nghĩa đen của cỏc từ tạo nờn nú Nghĩa của thành ngữ cú thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của cỏc từ tạo nờn nú nhưng thường thụng qua một số phộp chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sỏnh - Chỉ sự gian lao vất vả khú khăn nguy hiểmNhanh như chớpRất nhanh , chỉ trong khoảnh khắc. (Như ỏnh chớp loộ lờn rồi tắt ngay) Được hiểu thụng qua phộp chuyển nghĩa( So sỏnh) Nghĩa chuyển ( nghĩa búng) Ẩn dụMưa to, giú lớn Trời mưa rất to kốm theo giú lớn Bắt nguồn từ nghĩa đen của cỏc từ tạo nờn núGiải thớch nghĩa của cỏc thành ngữ sau?Hóy giải thớch nghĩa của thành ngữ “thượng lộ bỡnh an”?Thượng: trờnLộ: đườngBỡnh: yờnAn : vui vẻTrờn đường đi gặp (yờn vui) may mắn vui vẻ.Thành ngữ Hỏn Việt=> Muốn hiểu nghĩa của thành ngữ Hỏn Việt thỡ phải hiểu từng yếu tố Hỏn Việt trong thành ngữ b.“Tụn sư trọng đạo” là thành ngữ núi lờn lũng kớnh trọng và sự tụn vinh nghề giỏo viờn. a.Thõn em vừa trắng lại vừa trũn Bảy nổi ba chỡm với nước non.(Hồ Xuõn Hương)c. Anh đó nghĩ phũng khi tắt lửa tối đốn thỡ em chạy sang (Tụ Hoài)d. Nhõn dõn ta cú tục chọn ngày lành thỏng tốt để làm những việc lớn. Tỡm thành ngữ trong cỏc cõu sau? Xỏc định vị trớ của cỏc thành ngữ đú? Thảo luận nhúm bàn: thời gian 4p b.“Tụn sư trọng đạo” là thành ngữ núi lờn lũng kớnh trọng và sự tụn vinh nghề giỏo viờn.Vị ngữChủ ngữPhụ ngữ của cụm danh từ a.Thõn em vừa trắng lại vừa trũn Bảy nổi ba chỡm với nước non.(Hồ Xuõn Hương)c. Anh đó nghĩ phũng khi tắt lửa tối đốn thỡ em chạy sang (Tụ Hoài)Bảy nỗi ba chỡmTụn sư trọng đạotắt lửa tối đốnPhụ ngữ cụm động từ d. Nhõn dõn ta cú tục chọn ngày lành thỏng tốt để làm những việc lớn. ngày lành thỏng tốtCõu cú sử dụng thành ngữ Cõu khụng sử dụng thành ngữ Thõn em vừa trắng lại vừa trũn Bảy nổi ba chỡm với nước non. Thõn em vừa trắng lại vừa trũn Long đong, phiờu bạt với nước non Anh đó nghĩ thương em như thế thỡ hay là anh đào giỳp em một cỏi ngỏch sang nhà anh, phũng khi tắt lửa tối đốn cú đứa nào bắt nạt thỡ em chạy sang Anh đó nghĩ thương em như thế thỡ hay là anh đào giỳp em một cỏi ngỏch sang nhà anh, phũng khi khú khăn, hoạn nạn, nguy hiểm cú đứa nào bắt nạt thỡ em chạy sang Cõu thơ, cõu văn, lời núi sử dụng thành ngữ giỳp diễn đạt ngắn gọn, hàm sỳc, cú tớnh hỡnh tượng, tớnh biểu cảm cao.So sỏnh hai cỏch núi sau, cỏch núi nào ngắn gọn, hàm sỳc, cú tớnh hỡnh tượng, tớnh biểu cảm cao? Nước mắt cỏ sấu sự gian xảo, giả tạo, giả vờ tốt bụng, nhõn từ của những kẻ xấuNhỡn hỡnh đoỏn thành ngữ Chuột sa chĩnh gạoRất may mắn, gặp được nơi sung sướng, đầy đủ, nhàn hạ GạoSJC9999 Rừng vàng biển bạc Rừng và biển đem lại nguồn tài nguyờn thiờn nhiờn vụ cựng quý giỏ.ẾchNgồi đỏy giếngBài tập: Hóy viết một đoạn văn nờu cảm xỳc của em về hỡnh ảnh người phụ nữ trong văn bản “Bỏnh trụi nước” của Hồ Xuõn Hương (độ dài từ 3- 5 cõu) trong đú cú sử dụng thành ngữ GỢI í - Hỡnh thức: đọan văn độ dài 3-5 cõu -Nội dung: người phụ nữ trong văn bản “Bỏnh trụi nước” - Phương thức :biểu cảmYờu cầu sử dụng thành ngữTèM TềI MỞ RỘNG: Học bài: + Thờ́ nào thành ngữ.+ Sử dụng thành ngữ. Bài tập:+ Hoàn thành các bài tọ̃p vào vở.+ Sưu tầm thờm cỏc thành ngữ theo yờu cầu của bài tập 4/145 SGK.- Chuẩn bị bài mới: Cỏch làm bài văn biểu cảm về tỏc phẩm văn học.Kớnh chỳc quý thầy cụsức khỏe, hạnh phỳcChúc các em học sinh chăm ngoan, học giỏi* Bài tập 1: Tỡm và giải thớch nghĩa của thành ngữ:a. Đến ngày lễ Tiờn Vương. Cỏc lang mang sơn hào hải vị, nem cụng chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gỡ. (Bỏnh chưng, bỏnh giầy)b. Một hụm, cú người hàng rượu tờn là Lớ Thụng đi qua đú. Thấy Thạch Sanh gỏnh về một gỏnh củi lớn, hắn nghĩ bụng: “ Người này khỏe như voi. Nú về ở cựng thỡ lợi biết bao nhiờu”. Lớ Thụng lõn la gợi chuyện, rồi gạ cựng Thạch Sanh kết nghĩa anh em. Sớm mồ cụi cha mẹ, tứ cố vụ thõn, nay cú người săn súc đến mỡnh, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời. (Thạch Sanh)c.	 Chốc đà mười mấy năm trời,Cũn ra khi đó da mồi túc sương.(Truyện Kiều)a. - Sơn hào hải vị: những mún ăn ngon, quý hiếm được lấy từ trờn rừng,dưới biển.- Nem cụng chả phượng: những mún ăn ngon, quý được trỡnh bày đẹp.b. Khỏe như voi: rất khỏe.- Tứ cố vụ thõn: mồ cụi, khụng cú ai thõn thiết, ruột thịt.c Da mồi túc sương: chỉ người già, túc đó bạc, gia đó nổi đồi mồi.Thầy búi xem voiẾch ngồi đỏy giếng Con Rồng chỏu Tiờn Kể vắn tắt cỏc truyền thuyết và ngụ ngụn tương ứng để thấy rừ lai lịch của cỏc thành ngữ: Con Rồng chỏu Tiờn, Ếch ngồi đấy giếng, Thầy búi xem voi.Bài tập 2Nhỡn hỡnh đoỏn thành ngữĂn chỏo đỏ bỏt. Sự bội bạc, phản bội, vong ơn.Luật chơi- Chia lớp làm hai đội. Trong thời gian 2 phỳt. Tớn hiệu trả lời là giơ tay.Nếu nhúm 1 tỡm thành ngữ phần a thỡ nhúm 2 giải thành ngữ.- Ngược lại nhúm 2 tỡm thành ngữ phần b thỡ nhúm 1 giải thành ngữ đúĐội nào tỡm và giải thành ngữ nhanh nhất sẽ là đội thắng cuộc.Trũ chơi tỡm cho nhanh , giải cho đỳng So sỏnh thành ngữ và tục ngữ Thể loại Tục ngữThành ngữGiống nhau- Là sản phẩm tinh thần của nụng dõn Việt Nam- Đều mang tư tưởng hướng thiện tốt đẹpKhỏc nhau- Là cõu núi ngắn gọn ,ổn định, cú nhịp điệu, giàu hỡnh ảnh,Là những kinh nghiệm của dõn gian- Làm cõu- Cú khả năng sử dụng độc lập- Là cụm từ cố địnhBiểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh- Làm thành phần cõu- Phải đặt trong ngữ cảnh cụ thểCấu tạoNội dungVai trũ ngữ phỏp Lời tiếng núi Một nắng hai . Ngày lành thỏng . No cơm ấm .ănsươngtốtỏo Bỏch bỏch thắng Sinh ....lập nghiệp Chõn cứng đỏ Mỏu chảy .mềmcơĐiền thờm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹnruộtmềmBài tập 3chiến