Giáo án Nếp sống văn minh thanh lịch của người Hà Nội - Năm học 2019-2020 - Nguyễn Trung Kiên

Bài 1 Ngày soạn: 13/8/2019
Tiết 1: Tiếng nói của người hà nội
i. Mục tiêu cần đạt:
- Học sinh hiểu về nét đẹp riêng của tiếng nói người Hà Nội.
- Tự hào về cách nói năng thanh lịch, văn minh của người Hà Nội.
II. Phương tiện dạy học:
- Tư liệu, bài viết, mẩu chuyện, băng hình, tranh ảnh tham khảo về người Hà Nội và cách nói năng của người Hà Nội thanh lịch, văn minh.
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học:
Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số và vệ sinh lớp học.
Kiểm tra bài cũ (Kiểm tra sự chuẩn bị của HS):
Bài mới: Hoạt động 1: Giới thiệu bài:
 GV cho học sinh nghe giọng nói của phát thanh viên trên Đài tiếng nói Việt Nam và giọng nói của phát thanh viên trên đài Hà Nội qua băng. 
+ Em có cảm nhận như thế nào về giọng nói và cách phát âm của phát thanh viên trong băng? Hãy so sánh hai giọng nói có gì giống và khác nhau?
Giáo viên: Hà Nội không chỉ đẹp về phong cảnh mà Hà Nội còn đẹp bởi cốt cách con người. Một trong những yếu tố góp phần làm nên nét đẹp của người Hà Nội chính là tiếng nói của người Hà Nội.
Hoạt động của thầy và trũ 
Nội dung bài học
Hoạt động 2: Giúp học sinh hiểu về đặc điểm của tiếng nói người Hà Nội:
+ Em hãy cho biết, tiếng Hà nội có những đặc điểm gì về mặt ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp?
+ So sánh với ngôn ngữ toàn dân, em thấy tiếng Hà Nội có điểm giống và khác như thế nào?
+ Em có nhận xét gì về cách phát âm và cách viết của người Hà Nội?
 + Vị trí của tiếng Hà Nội trong ngôn ngữ chung của cả nước?
GV kết luận:+ Người Hà Nội có cách phát âm nhẹ nhàng, mềm mại,“tròn vành rõ chữ”.
+ Cách uốn giọng ngọt ngào, uyển chuyển, tạo nên nét độc đáo và riêng biệt.
+ Là tiếng nói hội tụ tinh hoa của bốn phương đất nước được nhiều phương ngữ bồi đắp và hun đúc nên ,là tiếng nói, giọng nói phổ thông, dễ nghe, dễ hiểu hơn cả ,làm rạng rỡ mảnh đất Thăng Long ngàn năm văn hiến. 
Hoạt động 3: Tìm hiểu về cách nói năng thanh lịch, văn minh của người Hà Nội
+ Người Hà Nội có cách nói năng thanh lịch văn minh như thế nào (về cách phát âm, dùng từ, xưng hô trong giao tiếp)? 
+ Nêu một vài ví dụ minh họa cụ thể mà em biết?
Giáo viên kết luận:
i. nét đẹp riêng của tiếng nói người hà nội:
1. Đặc điểm của tiếng Hà Nội:
Tiếng Hà Nội là Tiếng Việt mang đặc trưng của phương ngữ Bắc Bộ, đồng thời cũng có những đặc thù riêng.
- Về mặt ngữ âm: Các nguyên âm được phát ra rõ ràng. Sáu thanh điệu được phát âm chính xác. Các phụ âm cuối được phát âm đúng chuẩn. 
- Về mặt từ vựng: Tiếng Hà Nội sử dụng vốn từ toàn dân trong mọi hoạt động giao tiếp.
- Về mặt chính tả: Mặc dù thiếu vắng một số phụ âm đầu và một số vần trong khi phát âm nhưng khi viết chính tả, người Hà Nội lại phân biệt rất chính xác các từ ngữ đó.
2. Tiếng Hà Nội - sự kết tinh những nét đẹp của ngôn ngữ Việt Nam:
- Cách phát âm nhẹ nhàng, mềm mại, “tròn vành rõ chữ”.
 -Hệ thống ngữ âm giàu chất nhạc trầm bổng, uyển chuyển, cách uốn giọng ngọt ngào thật độc đáo .
 -Tiếng Hà Nội là sự hội tụ của bốn phương, là tinh hoa của một nền văn hóa , dễ nghe, dễ hiểu .
-Tiếng Hà Nội là một trong những nhân tố làm rạng rỡ cho mảnh đất Thăng Long – Hà Nội ngàn năm văn hiến
II. giữ gìn và làm đẹp thêm tiếng nói người hà nội:
 1. Tự hào về cách nói năng thanh lịch, văn minh của người Hà Nội
 - Nói năng nhẹ nhàng, thanh lịch, đầy nhạc tính, dễ nghe, dùng từ chính xác, giọng nói có âm sắc ngọt ngào..
 - Cách xưng hô đỳng mực thể hiện nếp sống, nếp cư xử nhã nhặn, lịch sự, tôn trọng người đối thoại. 
 - Nói những lời tế nhị, lời chào khi gặp gỡ, lúc chia tay, các từ “cảm ơn, xin lỗi” như đã thành lời cửa miệng. 
- Vốn từ giàu có, biết cách dùng từ đúng chỗ, đúng lúc và biết lựa chọn những từ ngữ tế nhị, không xôbồ.
- Luôn có ý thức và niềm tự hào về lời ăn tiếng nói trong các mối quan hệ giao tiếp.
* Củng cố bài học: 
- Giáo viên hướng dẫn học sinh tóm tắt nội dung bài học theo hình thức Cá nhân. Học sinh khác nghe và bổ sung ý cho hoàn chỉnh.
- Giải đáp thắc mắc (nếu có).
* Hướng dẫn cỏc hoạt động tiếp theo
	- Giáo viên dặn dò học sinh về nhà ôn bài kỹ và thực hiện theo đúng các nội dung đã được học với các tình huống đời thường mà các em gặp hàng ngày làm sao giữ gìn và làm đẹp thêm tiếng nói của người Hà Nội chúng ta.
Bài 1 Ngày soạn: 13/8/2019
Tiết 2: Tiếng nói của người hà nội
i. Mục tiêu cần đạt:
- Học sinh hiểu về nét đẹp riêng của tiếng nói người Hà Nội.
- Tự hào về cách nói năng thanh lịch, văn minh của người Hà Nội.
- Có ý thức thực hiện việc nói năng thanh lịch, văn minh thông qua việc rèn luyện để nói đúng, nói lời hay và nói phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp và đối tượng giao tiếp.
II. Phương tiện dạy học:
- Tư liệu, bài viết, mẩu chuyện, băng hình, tranh ảnh tham khảo về người Hà Nội và cách nói năng của người Hà Nội thanh lịch, văn minh.
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: 
Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số và vệ sinh lớp học.
Kiểm tra bài cũ: Nờu vớ dụ về tiếng nối người Hà Nội?
Bài mới: 
Hoạt động 1: Giới thiệu bài
Hoạt động của thầy và trũ 
Nội dung bài học
Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh biết cách nói năng thanh lịch, văn minh:
- Để hướng dẫn học sinh có ý thức nói năng thanh lịch, văn minh, giáo viên có thể cho học sinh đóng tiểu phẩm theo nội dung câu chuyện “Làm đẹp tiếng Hà thành” sau đó hướng dẫn học sinh thảo luận: 
+ Em có nhận xét gì cách sử dụng ngôn ngữ của Vân?
+ Thái độ và lời nói của bố Vân giúp cho em hiểu điều gì về cách nói năng của mỗi người?
- Để giữ gìn và làm đẹp thêm tiếng nói người Hà Nội, học sinh cần rèn luyện cho mình thói quen:
+ Nói đúng: Phát âm chuẩn, dùng từ chính xác, viết đúng chính tả, đặt câu đúng ngữ pháp.Tiếng Việt giàu và đẹp, cú đủ điều kiện để diễn tả cỏc suy nghĩ , tỡnh cảm, thỏi độ của chỳng ta . Vỡ vậy ta phải vận dụng vốn Tiếng Việt trong sỏng và giàu sức biểu cảm, hạn chế vay mượn ngụn ngữ nước ngoài, dựng tiếng lúng 
+ Nói lời hay Biết thưa gửi, chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi khi giao tiếp. Biết xưng hô phù hợp với đối tượng giao tiếp. Không nói tục, chửi thề, gõy gổ, cói lộn. Luụn cú ý thức chọn lựa lời đẹp ý hay, ngụn ngữ cú văn húa, giữ gỡn sự trong sỏng của Tiếng Việt . 
- Khi nói, ta cần diễn đạt ntn?
Ta cần nói ngắn gọn, rõ ràng, từ tốn, lễ phép. Biết kết hợp lời nói với thái độ nét mặt, cử chỉ để gây thiện cảm với đối tượng giao tiếp. Biết tiếp thu cái hay, cái đẹp của ngôn ngữ khác nhưng không kệch cỡm, lai căng. Cần luyện tập để không nói ngọng, nói láp, nói quá to, quá nhanh, nói lí nhí, quá nhỏ 
+ Nói phù hợp với đối tượng giao tiếp: 
Khi giao tiếp, ta cần đặc biệt chú ý dến đối tượng giao tiếp, phải xác định đối tượng giao tiếp với mình là ai? Người đó có quan hệ với mình ntn ? Từ đó mà có lời nói, cử chỉ, thái độ, cách ứng xử , xưng hô sao cho phù hợp.
Trong giao tiếp, cần chú ý đến hoàn cảnh giao tiếp thì sẽ tạo hiệu quả cho cuộc giao tiếp.Tùy theo hoàn cảnh mà lựa chọn cách nói,lời nói kết hợp thái độ ,cử chỉ sao cho phù hợp .
Khi có lỗi, phải nói lời xin lỗi, khi người khác xin lỗi mình thì có thể nói 
Mỗi cuộc giao tiếp đều có những chuẩn mực riêng,nhưng dù giao tiếp trong bất kì hoàn cảnh nào, đối tượng nào, thì lời nói cũng phải đúng mực, cách nói phải rõ ràng, dễ hiểu, rõ ràng mạch lạc với thái độ hòa nhã, chân thành, sẽ để lại ấn tượng tốt đẹp với người nghe.
Cùng với biết nói ,cần phải biết nghe.
+ Cần biết tôn trọng người nói ,biết chăm chú lắng nghe, vừa nghe vừa nhìn người nói, không nhìn đi chỗ khác 
+ Không nói leo, không cắt ngang lời,khi không nhất trí có thể xin lỗi trước khi nêu ý kiến.
+ Không vươn vai, ngáp dài, lộ vẻ đau khổ mệt mỏi, có cử chỉ sốt ruột, chê bai.
+ Biết động viên người nói bằng cử chỉ gật đầu, vỗ tay, mỉm cười..
Hoạt động 3: Liên hệ với cách nói năng của học sinh Hà Nội hiện nay.
 - GV có thể đưa một số tình huống về cách nói năng của học sinh hiện nay để học sinh trao đổi và thảo luận, phân tích những nét đẹp và chưa đẹp trong việc sử dụng ngôn ngữ. 
- Học sinh trình bày kết quả sưu tầm tục ngữ, ca dao, thành ngữ, châm ngôn nói về cách nói năng của con người.
 - Học sinh tự rút ra kết luận.
II. giữ gìn và làm đẹp thêm tiếng nói người hà nội
2. Học sinh Hà Nội nói năng thanh lịch, văn minh
a. Nói để người khác nghe 
- Nói đúng: Phát âm chuẩn, dùng từ chính xác, viết đúng chính tả, đặt câu đúng ngữ pháp.
- Nói lời hay: 
+ Biết thưa gửi, chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi khi giao tiếp. 
+Biết xưng hô phù hợp với đối tượng giao tiếp 
 Cách nói hay:
+ Nói ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu, thái độ từ tốn, lễ phép.
+ Biết kết hợp lời nói với thái độ nét mặt, cử chỉ để gây thiện cảm với đối tượng giao tiếp.
+ Biết tiếp thu cái hay, cái đẹp của ngôn ngữ khác nhưng không kệch cỡm, lai căng.
+ Nói phù hợp với đối tượng giao tiếp.
b) Nghe người khác nói
- Giữ lịch sự khi nghe người khác nói chính là biểu hiện của con người lịch sự, văn minh
+ Cần biết tôn trọng người nói, biết chăm chú lắng nghe, vừa nghe vừa nhìn người nói, không nhìn đi chỗ khác 
+ Không nói leo, không cắt ngang lời, khi không nhất trí có thể xin lỗi trước khi nêu ý kiến
+ Không vươn vai, ngáp dài, lộ vẻ đau khổ mệt mỏi, có cử chỉ sốt ruột, chê bai.
+ Biết động viên người nói bằng cử chỉ gật đầu, vỗ tay, mỉm cười...
* Củng cố bài học:
Giáo viên kết luận: Là học sinh của Thủ đô ngàn năm văn hiến, chúng ta luôn tự hào vì mình là người Hà Nội , được nói tiếng Hà Nội . Vì vậy, việc nói năng sao cho đúng, cho hay, phù hợp với các chuẩn mực đạo đức của xã hội là điều rất cần thiết của mỗi người. Chúng ta hãy cùng nhau giữ gìn và làm đẹp thêm tiếng nói của người Hà Nội bằng những lời nói văn minh, thanh lịch hàng ngày.
* Hướng dẫn cỏc hoạt động tiếp theo
- Giáo viên hướng dẫn học sinh tóm tắt nội dung bài học.
- Giải đáp thắc mắc (nếu có).
- Chuẩn bị bài 2 “Giao tiếp, ứng xử trong gia đỡnh”.
 *************************************
Bài 2 Ngày soạn: 14/ 8/2019
 Tiết 3: GIAO TIếP, ứng xử trong gia đình
I. MụC TIÊU CầN ĐạT:
	Giúp HS :
- Nắm được những nét cơ bản về tổ chức gia đình của người Hà Nội (các thế hệ trong một gia đình, quan hệ họ hàng); những mối quan hệ trong gia đình.
- Rèn luyện kĩ năng, hành vi giao tiếp ứng xử thanh lịch, văn minh đối với các mối quan hệ trong gia đình nói riêng và đối với dòng họ nói chung, có hướng điều chỉnh và có ý thức thực hiện hành vi ở mức độ đúng, dần dần nâng lên mức độ hành vi đẹp. Từ đó, xây dựng, hình thành thói quen và lối sống đẹp.
	- Luôn có ý thức rèn luyện cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh trong gia đình.
II. Phương tiện dạy học:
Tư liệu, bài viết, mẩu chuyện, băng hình, tranh ảnh tham khảo về người Hà Nội
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học:
 1. Ổn định tổ chức: - Kiểm tra sĩ số và vệ sinh lớp học.
2. Kiểm tra bài cũ: - Kiểm tra sự chuẩn bị của HS.
3. Bài mới: Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới 
Hoạt động của thầy và trũ
Nội dung bài học
Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tỡm hiểu về tổ chức gia đỡnh của người Hà Nội:
Thế nào là gia đỡnh 2 thế hệ ?
 Gia đình hai thế hệ:(gia đình hạt nhân) gồm hai thế hệ sống chung: cha mẹ và con. Đây là kiểu gia đình phổ biến của Hà Nội hiện nay trong xu hướng phát triển của xã hội hiện đại.
 Gia đình nhiều thế hệ là gia đỡnh ntn?: (còn gọi là đại gia đình) gồm ba, bốn thế hệ cùng một mái nhà: ông, bà, cha mẹ, con, cháu, gọi là “tam đại, tứ đại đồng đường”. Đây là kiểu gia đình truyền thống của người Hà Nội xưa. Gia đình càng lớn, mối quan hệ ứng xử giữa các thành viên càng nhiều, càng phức tạp. 
+ Có thể cho HS lấy ví dụ trực tiếp về các thế hệ trong gia đình mình...Từ đó, nhấn mạnh ý : Các mối quan hệ ứng xử giữa các thành viên trong gia đình qui tụ lại thành nếp sống gia đình mà ta gọi đó là gia phong.
+ Về quan hệ họ hàng:
 Nêu sự khác nhau giữa quan hệ họ hàng ở ngoại thành với quan hệ họ hàng ở nội thành.?
- ở ngoại thành, quan hệ họ hàng nằm trong tổng thể nét văn hoá của làng xã. Đó là sự gắn kết, ràng buộc chặt chẽ giữa gia đình và dòng họ. Mỗi cá nhân, mỗi gia đình vẫn chịu sự qui định riêng của mỗi dòng họ và mỗi năm, họ thường họp mặt ôn lại truyền thống của dòng họ mình vào một ngày nhất định, gọi là ngày giỗ Tổ. Mỗi dòng họ tạo nên những nét riêng, làm cho văn hoá làng xã thêm phong phú.
- ở nội thành, do dân nhiều nơi tụ hội chín người mười làng; mặt khác, do tính chất độc lập cá nhân cao, nên mối quan hệ họ hàng không có nhiều ảnh hưởng và ràng buộc như ở ngoại thành. Tuy nhiên, người Hà Nội bao giờ cũng giữ gìn và phát huy những truyền thống tốt đẹp của dòng họ mình.
I. tổ chức gia đình của người Hà nội :
1. Các thế hệ trong một gia đình:
a. Gia đình hai thế hệ: (Gia đình hạt nhân) gồm hai thế hệ sống chung: cha mẹ và con. 
b) Gia đình nhiều thế hệ: (còn gọi là Đại gia đình) gồm ba, bốn thế hệ cùng một mái nhà, kiểu gia đình truyền thống của người Hà Nội xưa. 
2. Quan hệ họ hàng:
- ở ngoại thành, quan hệ họ hàng nằm trong tổng thể nét văn hoá của làng xã. Đó là sự gắn kết, ràng buộc chặt chẽ giữa gia đình và dòng họ. 
- ở nội thành, do dân nhiều nơi tụ hội chín người mười làng; mặt khác, do tính chất độc lập cá nhân cao, quan hệ họ hàng không có nhiều ảnh hưởng và ràng buộc như ở ngoại thành. 
 Tuy nhiên, người Hà Nội bao giờ cũng giữ gìn và phát huy những truyền thống tốt đẹp của dòng họ mình.
* Củng cố bài học :
GV sơ kết lại phần đó học, nhấn mạnh những ý chính: Xã hội hiện đại ngày càng phát triển, vai trò của gia đình càng trở nên quan trọng trong cuộc sống của mỗi người. Gia đình là nguồn cội. Gốc có vững bền, cây mới phát triển xanh tốt. Chính vì vậy, chúng ta cần phải giữ gìn, phát huy truyền thống của gia đình, học cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh, xây dựng một nếp sống có văn hóa... để mỗi gia đình thực sự là tổ ấm của mọi người.
* Hướng dẫn các hoạt động tiếp theo
Chuẩn bị phần II .
Sưu tầm tranh ảnh về cỏch giao tiếp, ứng xử trong gia đỡnh.
 *****************************************
Bài 2 Ngày soạn: 14/ 8/2019
Tiết 4: GIAO TIếP, ứng xử trong gia đình
I. MụC TIÊU CầN ĐạT
	Giúp HS :
- Nắm được những nét cơ bản về tổ chức gia đình của người Hà Nội (các thế hệ trong một gia đình, quan hệ họ hàng); những mối quan hệ trong gia đình.
- Rèn luyện kĩ năng, hành vi giao tiếp ứng xử thanh lịch, văn minh đối với các mối quan hệ trong gia đình nói riêng và đối với dòng họ nói chung, có hướng điều chỉnh và có ý thức thực hiện hành vi ở mức độ đúng, dần dần nâng lên mức độ hành vi đẹp. Từ đó, xây dựng, hình thành thói quen và lối sống đẹp.
	- Luôn có ý thức rèn luyện cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh trong gia đình.
II. Phương tiện dạy học
Tư liệu, bài viết, mẩu chuyện, băng hình, tranh ảnh tham khảo về người Hà Nội
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học 
1. Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số và vệ sinh lớp học.
2. Kiểm tra bài cũ: (Kiểm tra sự chuẩn bị của HS)
3. Bài mới: Hoạt động 1:Giới thiệu bài mới 
Hoạt động của thầy và trũ 
Hoạt động 2: Hướng dẫn HS các hành vi giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh trong gia đình.
Giao tiếp, ứng xử đối với ông bà
Tục ngữ có câu:
Uống nước nhớ nguồn.
hay	 Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
 (?)Với ông bà ,chúng ta phải có thái độ và tình cảm ntn?.
Con cháu phải tôn kính và hiếu thảo đối với ông bà. Tuổi tác cuả ông bà và con cháu cách nhau khá xa, vì vậy, thường nảy sinh các “mâu thuẫn” thế hệ. Vì trong xã hội hiện đại, người già thường rất hay rơi vào tình trạng cô đơn, sống xa lạ ngay giữa con cháu, gia đình mình. Hơn nữa, tuổi già thường hay “trái tính, trái nết”, nhiều khi gây ra sự hiểu lầm, khó chịu cho con cháu. Chính vì thế, cần phải quan sát, lắng nghe và học cách thấu hiểu đối với ông bà, từ đó có cách ứng xử phù hợp với tình cảm và đạo lý truyền thống
Hãy lập một bảng thống kê tìm hiều về tâm lý, lối sống, sở thích của ông bà mình. Sau đó, thảo luận và tìm ra những tình huống mà em thường gặp, từ đó, tìm ra những hành vi giao tiếp, ứng xử khéo léo, tế nhị với ông bà của mình?
(?) Theo em, vấn đề nào là vấn đề nổi cộm, rất hay xảy ra mâu thuẫn giữa ông bà và con cháu trong gia đình? Em hãy đề xuất những hành vi ứng xử tế nhị, khéo léo để xoa dịu những mâu thuẫn ấy?
Ông bà thích truyền thống, hay nói về cái đã qua: 
 - Khi ông bà kể những chuyện cũ (có thể đã nghe nhiều lần), hãy chú ý lắng nghe bằng một thái độ vui vẻ, đừng cau có hoặc nói những câu sỗ sàng: “Có mỗi chuyện ấy mà ông bà cứ nói mãi”. Như thế, sẽ làm ông bà không vui.
- Bởi ông bà tuổi đã cao nên tiếp thu cái mới thường chậm chạp. Ngược lại, các cháu thích cái mới, nên tiếp thu cái mới nhanh. Vì thế, ông bà có gì chưa hiểu, hãy nhẹ nhàng giải thích để ông bà hiểu. Tránh cáu gắt, to tiếng dễ làm ông bà tủi thân.
Ông bà thích yên tĩnh, thường hay đau yếu:
- Đừng ồn ào, mở nhạc, hát hò, nói cười ầm ĩ làm ông bà không hài lòng. Khi ông bà nằm nghỉ, hãy đi lại nhẹ nhàng, tránh tiếng động vì người già rất dễ thức giấc.
- Hãy vui lòng nhường ti-vi khi ông bà đang xem chương trình yêu thích. 
Ông bà thích sống có nền nếp, ngăn nắp, rất trân trọng những kỉ vật cũ:- Không nên để ông bà nhắc nhở vì lối sống lộn xộn, bừa bãi. 
- Không được nghịch vào những đồ vật cũ, kỉ vật cũ của ông bà khi ông bà chưa cho phép.
- Khi nói chuyện với ông bà phải thưa gửi lễ phép. Khi nhận quà từ ông bà phải đón nhận bằng hai tay, nhớ nói lời cảm ơn.
- Hãy nhớ tới ngày sinh nhật của ông bà và tặng ông bà những món quà mình tự làm.
- Cần thường xuyên thăm hỏi, động viên ông bà. Chăm sóc chu đáo, tận tình khi ông bà bị ốm: xúc cho ông bà ăn, lấy nước cho ông bà uống, kể chuyện cho ông bà nghe, đấm lưng, dìu ông bà khi ông bà muốn đi chơi... Không lẩn tránh, cáu gắt, miệt thị...khi ông bà đau yếu. 
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.	
+ Giao bài tập thực hiện hành vi. Ví dụ: 
Em hãy tự làm một món quà thật ý nghĩa kèm theo những lời nói yêu thương, chân thành nhất dành tặng bố hoặc mẹ, làm bố mẹ bất ngờ. Sau đó, em hãy ghi lại cảm xúc của mình trước phản ứng của bố mẹ khi nhận được món quà.
 Thông qua bài tập này, HS sẽ nhận thức được ý nghĩa của những hành vi đẹp
(?)Với cha mẹ, ta phải cư xử như thế nào? 
Yêu thương, kính trọng cha mẹ, học cách làm bố mẹ vui lòng:
 - Nói năng, thưa gửi lễ phép, đúng mực. Lắng nghe, vâng lời khi cha mẹ dạy bảo.
- Chăm chỉ, cố gắng trong học tập để đạt được kết quả cao.
- Giúp đỡ bố mẹ những công việc hàng ngày: dọn dẹp nhà cửa, cơm nước, trông em...
- Không vòi vĩnh, đua đòi, yêu cầu bố mẹ đáp ứng những nhu cầu không phù hợp với lứa tuổi và hoàn cảnh gia đình.
- Có thái độ tôn trọng, lịch sự, lễ phép khi khách của bố mẹ đến nhà. Nếu bố mẹ không có nhà, hãy lắng nghe ý kiến của khách và thưa lại chính xác với bố mẹ.
Học cách quan tâm và chia sẻ cùng bố mẹ:
- Thường xuyên kể chuyện ở lớp cho bố mẹ vào buổi tối, giờ ăn cơm, hoặc lúc cả nhà quây quần vui vẻ.
-Sinh nhật của bố hoặc của mẹ, đừng quên chúc mừng và tặng bố mẹ những món quà nho nhỏ. Ví dụ như một tấm thiếp tự làm, một điểm mười, một bông hoa cắm vào lọ để ở bàn làm việc của bố mẹ kèm theo lời chúc, nấu một món ăn ngon để bố mẹ thưởng thức, dọn dẹp nhà cửa ngăn nắp, gọn gàng...
- Vào những ngày đặc biệt của bố mẹ, hãy bộc lộ tình yêu của mình với bố mẹ theo cách riêng.
- Khi bố mẹ trách mắng, hãy kiềm chế và tự đặt mình vào địa vị của bố mẹ để giữ thái độ lễ phép. Không được hỗn láo, cãi lại bố mẹ. Đợi bố mẹ nguôi giận, hãy đến gần và tâm sự vì sao mình lại làm như vậy. Nếu mình sai, hãy mạnh dạn xin lỗi và hứa sẽ sửa chữa lỗi lầm của mình.
- Khi bố mẹ có chuyện buồn, gặp khó khăn trong công việc, nếu có thể, hãy tâm sự cùng bố mẹ. Dù không giúp được gì, nhưng cũng là cách làm bố mẹ vơi đi nỗi buồn hoặc có thêm động lực vượt qua khó khăn trong cuộc sống.
 Anh em như thể chân tay
 Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần. 
Hãy bộc lộ những suy nghĩ của mình về mâu thuẫn hay gặp phải với chính anh chị em của mình để các bạn cùng tháo gỡ.
 Là anh chị em trong một nhà, chúng ta cần phải:
Yêu thương, đùm bọc, nhường nhịn lẫn nhau.
- Khi nói chuyện với anh chị cần lễ phép, đúng mực. Khi nói chuyện với các em cần nhẹ nhàng, không cáu gắt, nặng lời, quát nạt.
- Là anh chị lớn trong nhà cần giúp đỡ bố mẹ bằng cách chăm sóc cho các em như: tắm rửa, thay quần áo, dọn đồ chơi cho em....
- Hãy chia sẻ đồ ăn ngon, đồ chơi đẹp với các anh chị em trong gia đình. Chia sẻ sẽ làm ta vui vẻ và hạnh phúc hơn. Cùng nhau tổ chức sinh nhật cho mỗi anh chị em theo những cách riêng khi có điều kiện.
Tôn trọng, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ:
- Là anh chị, khi em sai phải nhẹ nhàng chỉ bảo cho em những lỗi sai để em nhận ra tự sửa và tránh. Không được cậy lớn, quát nạt hoặc gây gổ đánh em.
- Hướng dẫn em cách để đồ chơi gọn gàng, ngăn nắp. Dạy cho em cách làm hoặc chơi những trò chơi bổ ích. Không rủ em chơi những trò chơi nguy hiểm, hoặc đùa nghịch dại dột. Chỉ bảo, hướng dẫn cho em những bài tập khó. Dạy cho em những cách học hay để em học tập tiến bộ. 
- Đối với anh chị lớn cần tôn trọng, không được nghịch vào đồ của anh chị khi chưa có sự đồng ý. Không được gọi anh chị hoặc em của mình bằng những biệt hiệu xấu, hoặc lôi tật xấu của mỗi người ra để chọc ghẹo, trêu đùa.
- Không được tự tiện lấy quần, áo, mũ, tất...của anh chị em ra dùng khi chưa có sự cho phép. Khi anh chị em có chuyện buồn, hãy tâm sự, lắng nghe và chia sẻ để tình anh em thêm thắm thiết.
Mỗi gia đình Hà Nội thường nằm trong sự gắn bó khăng khít của các mối quan hệ họ hàng, dòng họ. Dòng họ nào cũng có truyền thống lâu đời. Cái đặc sắc của Hà Nội là mỗi dòng họ đều duy trì cho mình một truyền thống nhất định như: truyền thống hiếu học, truyền thống nghề nghiệp, truyền thống gia giáo hoà thuận...Vì thế, con cháu của mỗi gia đình đều ý thức rất rõ về cội nguồn dòng họ của mình.
 ?Em hiểu như thế nào về truyền thống dũng họ ?
 Các gia đình thường họp nhau ở nhà thờ tổ, thăm ngôi mộ tổ, thắp một nén nhang khi giỗ chạp, khi tết đến xuân về, kể cho nhau nghe chuyện các cụ đời trước để khuyên răn con cháu học tập và rèn luyện kế nghiệp xưa không để hổ danh dòng họ.
Họ lập tộc phả, gia phả ghi chép lại lai lịch phát triển của dòng tộc, của chi họ, của gia đình để mọi nhành biết lẫn nhau, tránh chuyện thị phi, dèm pha, công kích, tranh chấp để xảy ra chuyện đánh nhau vỡ đầu mới nhận họ.
Họ khuyến học, khuyến tài, lập quĩ khen thưởng, cấp học bổng cho con cháu có điều kiện học hành đến nơi đến chốn. Những tấm gương người tốt, việc tốt đều được nêu gương, ghi chép lại trong sổ vàng lưu tại nhà thờ họ. Người cao tuổi, vợ chồng già song toàn, con cái làm ăn phương trưởng được họ mừng thọ, tặng danh hiệu phúc - lộc - thọ. Họ còn là trung tâm để đùm bọc, cứu giúp nhau với tinh thần một giọt máu đào hơn ao nước lã, chị ngã em nâng, lá lành đùm lá rách....
ý thức được vai trò, trách nhiệm của bản thân trong gia đình nói riêng và trong dòng họ của mình nói chung để làm gì?
Chúng ta cần phải làm gì?
- Học tập và rèn luyện để xứng danh với tổ tông, với truyền thống của dòng họ.
- Thường xuyên thăm hỏi mọi người trong họ. Nếu ở xa, mỗi năm nên về thăm nhà thờ tổ, thăm mộ tổ để luôn nhớ tới nguồn gốc của mình, và biết được truyền thống của dòng họ mình.
- Tham gia vào các hoạt động chung do dòng họ phát động.
 Nội dung bài học
II. Giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh trong gia đình
 1. Giao tiếp, ứng xử trong gia đình
a. Giao tiếp, ứng xử đối với ông bà
- Con cháu phải tôn kính và hiếu thảo đối với ông bà. 
 - Quan sát, lắng nghe và học cách thấu hiểu đối với ông bà, từ đó có cách ứng xử phù hợp với tình cảm và đạo lý truyền thống.
-Hãy chú ý lắng nghe ông bà nói về cái đã qua bằng thái độ vui vẻ
- Khi ông bà chưa hiểu ,hãy nhẹ nhàng giải thích, tránh cáu gắt, to tiếng 
- Đừng ồn ào, khi ông bà nằm nghỉ, hãy đi lại nhẹ nhàng vì người già rất dễ thức giấc. 
- Không nên để ông bà nhắc nhở vì lối sống lộn xộn, bừa bãi. 
- Khi nói chuyện với ông bà phải thưa gửi lễ phép. Khi nhận quà từ ông bà phải đón nhận bằng hai tay, nhớ nói lời cảm ơn.
- Hãy nhớ tới ngày sinh nhật của ông bà và tặng ông bà những món quà mình tự làm.
- Cần thường xuyên thăm hỏi, động viên ông bà, chăm sóc chu đáo, tận tình khi ông bà bị ốm .
b.Giao tiếp ứng xử với cha mẹ
Với cha mẹ, ta phải:
Yêu thương, kính trọng cha mẹ, học cách làm bố mẹ vui lòng.
 + Lễ phép, vâng lời
+ Chăm chỉ, cố gắng trong học tập
+ Giúp đỡ bố mẹ công việc hàng ngày
+ Tôn trọng ,lịch sự với khách của bố mẹ 
- Học cách quan tâm và chia sẻ cùng bố mẹ.
+ Chia sẻ, kể chuyện ở lớp, ở trường.
 + Quan tâm đến sinh nhật của bố hoặc mẹ, bộc lộ tình yêu của mình với bố mẹ theo cách riêng.
+ Học cách kìm chế, khéo léo trong ứng xử khi bố mẹ giận dữ.
 + Học cách tâm sự...
c. Giao tiếp ứng xử đối với anh chị em
- Yêu thương, đùm bọc, nhường nhịn lẫn nhau.
+ Nói năng nhẹ nhàng,đúng mực.
+ Chăm sóc, giúp đỡ nhau.
- Tôn trọng, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ:
+ Nhẹ nhàng chỉ bảo giúp nhau sửa chữa khuyết điểm.
+ Tôn trọng những điều riêng tư của nhau
Tâm sự, lắng nghe, chia sẻ niềm vui, nỗi buồn.
 2. Giao tiếp, ứng xử đối với dòng họ:
 Dòng họ nào cũng có truyền thống lâu đời. Cái đặc sắc của Hà Nội là mỗi dòng họ đều duy trì cho mình một truyền thống nhất định như: truyền thống hiếu học, truyền thống nghề nghiệp, truyền thống gia giáo hoà thuận..., con cháu của mỗi gia đình đều ý thức rất rõ về cội nguồn dòng họ của mình.
Truyền thống dòng họ:
 + Các gia đình thường họp nhau ở nhà thờ tổ, thăm ngôi mộ tổ, thắp nhang khi giỗ chạp, khi Tết đến xuân về, kể cho nhau nghe chuyện các cụ đời trước để khuyên răn con cháu học tập và rèn luyện kế nghiệp xưa để rạng danh dòng họ.
+ Họ khuyến học, khuyến tài, lập quĩ khen thưởng, cấp học bổng cho con cháu có điều kiện học hành .
b. Cách giao tiếp ứng xử:
- ý thức được vai trò, trách nhiệm của bản thân trong gia đình và trong dòng họ của mình để có thái độ đúng mực với những người trong dòng họ.
- Học tập và rèn luyện để xứng danh với tổ tông, với truyền thống của dòng họ.
-Thường xuyên thăm hỏi mọi người trong họ. Nếu ở xa, mỗi năm nên về thăm nhà thờ tổ, thăm mộ tổ để luôn nhớ tới nguồn gốc của mình, và biết được truyền thống của dòng họ mình.
- Tham gia vào các hoạt động chung do dòng họ phát động.
* Củng cố bài học: 
- Giáo viên gọi một số học sinh đứng tại chỗ hoặc lên trước lớp và tóm tắt những ý chính của toàn bài, có thể dùng thêm từ riêng để cho hợp với khả năng của từng học sinh.
- Học sinh khác trong lớp đóng góp ý kiến bổ sung. Giáo viên nhận xét và khen ngợi.
* Hướng dẫn các hoạt động tiếp theo
Chuẩn bị bài 3.
Sưu tầm tranh ảnh về cỏch giao tiếp, ứng xử trong nhà trường.
 ***************************************
Tiết 5 Ngày soạn: 15/ 8/ 2019
Bài 3: Giao tiếp ứng xử trong nhà trường
I. MụC TIÊU CầN ĐạT:
	Giúp HS :
- Nắm được những mối quan hệ trong nhà trường : thầy cô, bạn bè, nhân viên, khách đến trường...
- Rèn luyện kĩ năng, hành vi giao tiếp ứng xử thanh lịch, văn minh đối với các mối quan hệ trong nhà trường ở từng hoàn cảnh cụ thể.
- Nhận thức, phân biệt được những hành vi đúng - sai. Từ đó, HS tự giác điều chỉnh và có ý thức thực hiện hành vi ở mức độ đúng, dần dần nâng lên mức độ hành vi đẹp, hình thành thói quen và lối sống đẹp.
II/ PHƯƠNG TIệN DạY HọC:
 Tư liệu, bài viết, mẩu chuyện, băng hình, tranh ảnh tham khảo về người Hà Nội
- Phiếu thảo luận, bảng phụ, đạo cụ 
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: 
Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số và vệ sinh lớp học.
2. Kiểm tra bài cũ: -Kiểm tra sự chuận bị của HS.
3. Bài mới: (Vào bài)
Hoạt động của thầy và trũ 
 Nội dung bài học
Ứng xử văn minh
với mụi trường 
Sư phạm
Giao tiếp, ứng xử 
với khỏch đến
trường
Giao tiếp, ứng xử
với nhõn viờn
trong trường
Giao tiếp, ứng xử
trong quan hệ
bạn bố
Giao tiếp, ứng xử
trong quan hệ 
Thầy - trũ
Giao tiếp ứng xử 
trong nhà 
trường
Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu về các yếu tố trong một nhà trường. 
- GV cần cho HS thấy được : Trường học là một môi trường đặc thù bởi những đặc trưng riêng về cơ sở vật chất, cảnh quan, môi trường.
- Về cơ sở vật chất, trường học bao gồm: khu hiệu bộ, các phòng học, phòng chức năng, thư viện, sân chơi... Trường học được trang bị bàn ghế, các công cụ hỗ trợ, tài liệu giảng dạy, sách giáo khoa, giáo cụ trực quan, các đồ dùng dạy học...giúp thầy truyền đạt và trò tiếp thu kiến thức.
- Phần này, GV chỉ giới thiệu nhanh, không quá đi sâu. Tuỳ từng trường, tuỳ từng địa phương, GV có thể cho HS giới thiệu ngay về trường mình dựa trên định hướng của tài liệu.
- Có thể dựng đoạn video nhanh giới thiệu về chính trường mình, tạo hứng thú cho HS.
Hoạt động 2: Hướng dẫn HS các hành vi giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh trong nhà trường :
- Trước tiên, GV có thể khái quát cho HS bằng sơ đồ: 
- GV cần cho HS thấy được: Trong lịch sử truyền thống của dân tộc ta, hiếu học luôn đi đôi với tôn sư trọng đạo. Kính trọng người thầy truyền dạy tri thức cho mình được coi là một nghĩa vụ và đạo lý làm người. Những người thầy chân chính lấy việc dạy học làm nghề cao quí, nên được xã hội tôn vinh, phụ huynh quí trọng, học trò kính trọng, ghi ơn sâu sắc. Bởi vậy, đối với học trò, cách giao tiếp, ứng xử đối với thầy cô luôn được coi trọng. Nó vừa thể hiện đạo đức vừa là nét văn hoá của con người.
- GV cho HS xem phim, ảnh nói về truyền thống tôn sư trọng đạo. Yêu cầu HS sưu tầm 1 số hình ảnh về những người thầy trong xã hội xưa .nhằm mục đích giúp cho HS nhận thức được ý nghĩa quan trọng của người thầy và nét đẹp tôn sư trọng đạo của dân tộc Việt nói chung và của người Hà Nội nói riêng.
Hãy nêu các tình huống ứng xử với thầy cô trong giờ học:
 - Khi thầy cô vào lớp?
- Trong giờ học?
- Khi đứng tại chỗ hoặc lên bảng?
- Khi hết giờ học?
- Hoàn thành bài tập thầy cô giao đúng hẹn, không bỏ bê hay làm qua quýt cho xong. Có chỗ nào chưa hiểu, hãy mạnh dạn nhờ thầy cô giảng lại.
- Khi bị thầy cô phê bình?
- Đối với thầy cô giáo cũ:
+ Dù các thầy cô không còn dạy mình nữa nhưng khi có điều kiện hoặc đến thăm các thầy cô giáo cũ. Điều đó sẽ làm các thầy cô rất vui và cảm động.
+ Nên dành thời gian quay trở lại trường cũ vào ngày kỉ niệm thành lập trường, 20 -11 hàng năm để thăm lại các thầy cô giáo. Dù làm gì, giữ cương vị nào, hãy luôn tỏ ra lễ phép, kính trọng chào thầy cô, hỏi thăm sức khoẻ, cùng thầy cô ôn lại những kỉ niệm cũ.
I. Các yếu tố trong một nhà trường:
	- Trường học là một môi trường đặc thù bởi những đ