Bài giảng Lịch sử Lớp 7 - Tiết 24, Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (Thế kỉ XIII) (Bản đẹp)

MÔN LỊCH SỬ 7Kiểm tra bài cũ 1. Trình bày diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ (1258)?2. Nhà Trần đã thực hiện cách đánh giặc như thế nào trong cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ (1258)?BÀI 14 (Tiếp theo)1. Âm mưu xâm lược Cham-pa và Đại Việt của nhà Nguyên Tiết 24: II/ CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ HAI CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN (1285)1. Âm mưu xâm lược Cham-pa và Đại Việt của nhà Nguyên Nhà Nguyên cho quân xâm lược Cham-pa và Đại Việt nhằm mục đích gì?Tại sao Hốt Tất Liệt cho quân đánh Chăm-pa trước ? Em có nhận xét gì về kế hoạch này?- Mục đích: Mở rộng lãnh thổ, làm cầu nối thôn tính các nước ở phía Nam Trung Quốc.Vua nhà Nguyên Hốt Tất LiệtHình minh hoạ: Lược đồ quân Nguyên xâm lược Cham-pa làm bàn đạp tấn công Nam Đại ViệtCHAM - PACHÚ GIẢI Quân Nguyên tiến đánh Quân Cham-pa phản công Quân Nguyên rút vế cố thủ phía bắc Cham-pa1. Âm mưu xâm lược Cham-pa và Đại Việt của nhà Nguyên Em có nhận xét gì về kế hoạch của nhà Nguyên dùng Cham-pa làm bàn đạp tấn công Đại Việt ?- Mục đích: Mở rộng lãnh thổ, làm cầu nối thôn tính các nước ở phía Nam Trung Quốc.- Năm 1283, nhà Nguyên cử Toa Đô chỉ huy 10 vạn quân tiến đánh Cham-pa. Sau khi không chiếm được hoàn toàn Cham-pa, quân Nguyên cố thủ ở phía bắc, chờ phối hợp đánh Đại Việt.* Kế hoạch của nhà Nguyên dùng Cham-pa làm bàn đạp tấn công Đại Việt bước đầu tan vỡ .2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến Nhà Trần đã làm gì để chuẩn bị cho cuộc kháng chiến ?- Vua Trần triệu tập hội nghị Bình Than, Diên Hồng để bàn kế đánh giặc.- Cử Trần Quốc Tuấn làm tổng chỉ huy cuộc kháng chiến .- Tổ chức tập trận, duyệt binh, canh phòng nơi hiểm yếu. Đến Bình Than có Trần Quốc Toản,vì tuổi còn nhỏ nên không được vào dự hội nghị. Trần Quốc Toản tức giận quân Nguyên đến nỗi tay cầm quả cam bóp nát lúc nào không biết. Khi về nhà đã huy động gia nô và thân thuộc một nghìn người, làm binh khí, đóng chiến thuyền và may cờ thêu sáu chữ "Phá cường địch, báo hoàng ân" (phá giặc mạnh, báo ơn vua).Hung Đạo Vương- Trần Quốc Tuấn 1230-1300 "Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa, chỉ căm tức rằng chưa được xả thịt, lột da, moi gan, uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa ta cũng cam lòng". (Hịch tướng sĩ)Bình ThanSát ThátĐầu 1285, Diên HồngĐông Bộ ĐầuQuốc công tiết chế3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiếna) Diễn biến Thoát Hoan50 vạn quânTháng 1/1285Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)Quân Trần chặn đánhQuân Trần rút luiQuân Trần tiến côngQuân Nguyên tiến đánhQuân Nguyên rút chạyCuối 1/1285 khoảng 30 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan cùng A Lí Hải Nha chỉ huy từ Quảng Tây theo đường Lạng Châu tràn vào xâm lược Đại Việt. Ở Vân Nam tướng Naxirut Đin chỉ huy quân tiến xuống Đại ViệtLược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)Quân Trần chặn đánhQuân Trần rút luiQuân Trần tiến côngQuân Nguyên tiến đánhQuân Nguyên rút chạyTướng Trần Nhật Duật đóng quân tại Thu Vật (Yên Bái) đã cho quân chặn đánh rồi rút lui.Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)Quân Trần chặn đánhQuân Trần rút luiQuân Trần tiến côngQuân Nguyên tiến đánhQuân Nguyên rút chạy Vua Trần Nhân Tông và Trần Quốc Tuấn tổ chức một số trận đấu chặn đánh giặc, rồi cho quân lui về Vạn Kiếp (Chí Linh, Hải Dương)VẠN KIẾPNghe tin quân của Trần Quốc Tuấn không chặn được giặc, phải lui quân, vua Trần lo lắng, bỏ cả ăn cơm, vội vã đi thuyền đến gặp và hỏi Quốc Tuấn: thế giặc mạnh, giết hại nhân dân tàn bạo, có nên hàng giặc không. Trần Quốc Tuấn trả lời: ‘’ Nếu bệ hạ (vua) muốn hàng giặc thì trước hãy chém đầu thần rồi hãy hàng”. ( Đại Việt sử kí toàn thư )Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)Quân Trần chặn đánhQuân Trần rút luiQuân Trần tiến côngQuân Nguyên tiến đánhQuân Nguyên rút chạyVẠN KIẾPQuân Thoát Hoan tập trung một lực lượng lớn tấn công vào Vạn Kiếp. Trước thế giặc mạnh, nhà Trần lui về Thăng Long, sau đó rút về Thiên Trường. Nhân dân Thăng Long thực hiện “vườn không nhà trống”.THIÊN TRƯỜNGLược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)Quân Trần chặn đánhQuân Trần rút luiQuân Trần tiến côngQuân Nguyên tiến đánhQuân Nguyên rút chạyTHIÊN TRƯỜNGQuân Thoát Hoan kéo vào chiếm Thăng Long trống văng. Chúng không dám đóng quân trong thành, phải dựng doanh trại ở bờ bắc sông Nhị (sông Hồng)Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)Quân Trần chặn đánhQuân Trần rút luiQuân Trần tiến côngQuân Nguyên tiến đánhQuân Nguyên rút chạyTHIÊN TRƯỜNG- Toa Đô được lệnh đánh ra Nghệ An, Thanh Hóa.Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)Quân Trần chặn đánhQuân Trần rút luiQuân Trần tiến côngQuân Nguyên tiến đánhQuân Nguyên rút chạyTHIÊN TRƯỜNG3/1285 Thoát Hoan đánh xuống Thiên Trường, Toa Đô tiến quân ra bắc tạo thành thế gọng kìm hòng tiêu diệt quân chủ lực của ta và bắt sống toàn bộ đầu não kháng chiến.Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)Quân Trần chặn đánhQuân Trần rút luiQuân Trần tiến côngQuân Nguyên tiến đánhQuân Nguyên rút chạyTHIÊN TRƯỜNGTrần Quốc Tuấn rút lui thật tài tình, ông cho quân xuống phía đông rồi vượt biển vào Thanh Hóa để củng cố lực lượng, chuẩn bị cho cuộc phản công tiêu diệt địch.THANH HÓALược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)Quân Trần chặn đánhQuân Trần rút luiQuân Trần tiến côngQuân Nguyên tiến đánhQuân Nguyên rút chạyTHANH HÓABị thất bại trong âm mưu bắt sống vua Trần và tiêu diệt quân chủ lực của ta, Thóat Hoan rút về Thăng Long chờ tiếp viện, quân giặc rơi vào tình thế bị động lại thiếu lương thực trầm trọng.Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)Quân Trần chặn đánhQuân Trần rút luiQuân Trần tiến côngQuân Nguyên tiến đánhQuân Nguyên rút chạy5/1285 lợi dụng thời cơ, quân Trần tổ chức phản công đánh bại quân giặc ở Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương Rồi tiến vào giải phóng Thăng Long. TÂY KẾTHÀM TỬCHƯƠNG DƯƠNGTHĂNG LONGLược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)Quân Trần chặn đánhQuân Trần rút luiQuân Trần tiến côngQuân Nguyên tiến đánhQuân Nguyên rút chạyTÂY KẾTHÀM TỬCHƯƠNG DƯƠNGTHĂNG LONG Quân giặc hoảng hốt thoát chạy, bị quân Trần phục kích chặn đánh, nhiều tên bị giết.Thoát Hoan chui vào ống đồng bắt quân lính khiêng chạy thoát về nước.Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)Quân Trần chặn đánhQuân Trần rút luiQuân Trần tiến côngQuân Nguyên tiến đánhQuân Nguyên rút chạyTÂY KẾTHÀM TỬCHƯƠNG DƯƠNGTHĂNG LONGTướng Naxi rút Đin chạy về Vân Nam, qua huyện Phù Ninh thì bị quân Hà Đặc chặn đánh.Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285)Quân Trần chặn đánhQuân Trần rút luiQuân Trần tiến côngQuân Nguyên tiến đánhQuân Nguyên rút chạyTÂY KẾTHÀM TỬCHƯƠNG DƯƠNGTHĂNG LONGTại Tây Kế, ngày 24/61285, vua Trần đem quân chặn đánh giết chết hàng vạn quân giặc, tướng Toa Đô bị chém đầu"Chương Dương cướp giáo giặcHàm tử bắt quân thùThái bình nên gắng sứcNon nước ấu nghìn thu". ( Trần Quang Khải)3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiếna) Diễn biến: SGK/ 59, 60 và 61 b) Kết quảSau hơn 2 tháng phản công, quân ta đã đánh tan hơn 50 vạn quân xâm lược Nguyên. Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên kết thúc thắng lợi.Cho biết cách đánh giặc của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ hai chông quân Nguyên?Cách đánh giặc đúng đắn sáng tạo của nhà Trần: Trước thế giặc mạnh, ta chủ động vừa chặn giặc, vừa rút lui để bảo toàn lực lương, vừa thực hiện kế hoạch “vường không nhà trống”, chờ thời cơ phản công tiêu diệt giặc.Hướng dẫn về nhà :- Học bài và trả lời các câu hỏi trong SGK.Xem trước phần III. Cuộc kháng chiến lần thứ III chống quân xâm lược Nguyên (1287-1288) và trả lời các câu hỏi sau :1 Nêu một số dẫn chứng về việc Nhà Nguyên chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần III ?2Tường thuật diễn biến trận Vân Đồn ?3 Ý nghĩa của chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 ?Hµng ngang sè 6 gåm 9 « chữ : Tªn t­íng giÆc nµo ®· ph¶i chui vµo èng ®ång ch¹y vÒ n­íc?Hµng ngang sè 2 gåm 11 « chữ : N¬i nhµ TrÇn ®· lui qu©n vÒ sau khi rót khái Thăng Long?Hµng ngang sè 8 gåm 8 « chữ: ®©y lµ héi nghÞ c¸c b« l·o do nhµ TrÇn tæ chøc?Hµng ngang sè 4 gåm 5 « chữ: N¬i nhµ TrÇn ®· ph¶n c«ng vµ giµnh ®­îc th¾ng lîi lín?Hµng ngang sè 5 gåm 7 « chữ : Binh sĩ thêi TrÇn thÝch vµo c¸nh tay chữ gì ?Hµng ngang sè 3 gåm 12 « chữ: Tªn ng­êi anh hïng nhá tuæi ®· bãp n¸t qu¶ cam?Hµng ngang sè 1 gåm 9 « chữ:®©y lµ n¬i nhµ TrÇn ®· tæ chøc cuéc tËp trËn vµ duyÖt binh lín?Trß ch¬i « chữĐ Ô N G B Ộ Đ Â UT H I Ê N T R Ư Ờ N GT R Ầ N Q U Ố C T O Ả NH À M T Ử S Á T T H Á T T H O Á T H O A NT O A Đ Ô	D I Ê N H Ồ N GHàng ngang thứ 7 gồm 5 ô chữ: Tªn t­ướng giÆc bÞ qu©n ta chÐm ®Çu ?12345678Trß ch¬i « chữĐ Ô N G B Ộ Đ Â UT H I Ê N T R Ư Ờ N GT R Ầ N Q U Ố C T O Ả NH À M T Ử S Á T T H Á T T H O Á T H O A NT O A Đ Ô	D I Ê N H Ồ N G12345678