Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Bài 10: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (Tĩnh dạ bút - Lý Bạch) - Hoài Nam

CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
 (Tĩnh dạ tứ) Lý Bạch 
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Kiến thức:
Tình quê hương được thể hiện một cách chân thành, sâu sắc của Lý Bạch .
Nghệ thuật đối và vai trò câu kết trong bài thơ .
Hình ảnh ánh trăng - vầng trăng tác động tới tâm tình nhà thơ .
2. Kĩ năng:
Đọc - hiểu bài thơ cổ thể qua bản dịch tiếng Việt .
Nhận ra nghệ thuật đối trong bài thơ .
Bước đầu tập so sánh bản dịch thơ và bản phiên âm chữ Hán, phân tích tác phẩm
3. Thái độ:
Giáo dục lòng yêu thương quê hương cho HS.
II. CHUẨN BỊ:
GV: bảng phụ, tranh ảnh ao làng
HS: trả lời các câu hỏi SGK.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định lớp: 
2. Kiểm tra bài cũ: 
- Để khơi nguồn cho mạch cảm xúc,bài văn biểu cảm có thể viết như thế nào?
Bài văn có bố cục mấy phần
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG KIẾN THỨC
Hoạt động 1
GV: Đọc mẫu
Gọi HS đọc bài thơ theo yêu cầu 
? nêu vài nét về tác giả tác phẩm?
Về thể thơ, bài thơ này giống với thể thơ nào đã học.
(Giống: Phò giá về kinh)
Hoạt động 2
Đọc 2 câu thơ đầu
? Tg quan sát ánh trăng từ vị trí nào?
? Vì sao em biết điều đó?
Nếu thay “ sàng” bằng từ “án” (bàn )
đình (sân) thì ý tứ câu thơ có thay đổi không? Thay đổi như thế nào?
(câu thơ sẽ mang hàm nghĩa khác nếu thay từ “ sàng” bằng 1 từ khác)
? Hai câu thơ đã gợi tả 1 đêm trăng như thế nào?
? Hai câu đầu có phải chỉ tả cảnh không? Vì sao?
 Ở 2 câu thơ này, những từ nào trực tiếp tả cảnh, tả người, những từ nào tả tình?
Cái hay của 2 câu thơ này là gì?
GV “Ngẩng đầu” động tác tất yếu để kiểm nghiệm điều đặt ra ở câu thơ 2: Vầng trăng sáng trước giường là sương hay trăng? ánh mắt của nhà thơ chuyển từ trong ra ngoài, từ mặt đất lên bầu trời, từ chỗ chỉ thấy ánh trăng ở đầu giường đến chỗ thấy cả vầng trăng. Và khi thấy vầng trăng cũng đơn côi, lạnh lẽo như mình thì lập tức cúi đầu, không phải 1 lần nữa nhìn sương trên mặt đất mà để suy ngẫm về quê hương”
Hoạt động 3
HS: Làm theo hướng dẫn
GV: Kiểm tra
I. Đọc- tìm hiểu chú thích
1. Đọc:
- Giọng trầm, buồn, tình cảm
- Nhịp 2/3
2. Chú thích:
a. Tác giả, tác phẩm: SGK
- Thể thơ: cổ thể
b. Từ khó
II. Phân tích văn bản
1. Hai câu đầu
“ Sáng tiền minh nguyệt quang
Nghi thị điệu thượng sương”
 - Câu thơ cho thấy nhà thơ đang “nằm trên gường” mà không ngủ được mới nhìn rõ ánh trăng xuyên qua cửa sổ.
- Nghi (ngờ) trăng sáng quá chuyển thành mầu trắng giống như sương.
 => Đêm trăng sáng đẹp dịu êm, mơ màng, yêu tĩnh. Dường như cả bầu trời, mặt đất đều tràn ngập trong ánh trăng
Þ Trước cảnh trăng sáng ở chốn tha hương, tác giả trằn trọc không ngủ được -> suy nghĩ, nhớ về quê nhà
2. Hai câu cuối
“ Cử đầu vọng minh nguyệt
Đê đầu tư cố hương ”
- Cử, vọng, đê, minh, nguyệt-> tả người, cảnh; tư, cố, hương -> tình
-> Tả cảnh, tả người song tình người lại được thể hiện rất rõ
- Phép đối 
+ Ngẩng đầu đối chỉnh trong khoảnh khắc.
+ Cúi đầu đã động lòng nhớ quê hương. -> tình cảm quê hương thường trực sâu nặng
III. Luyện tập
- Đọc thuộc lòng phần phiên âm
- Tìm hiểu cụ thể nghĩa của các từ trong phần phiên âm
4. Củng cố: 
Hai câu thơ đầu gợi tả gì?Cảnh đó như thế nào?
Tác giả nhìn trăng để làm gì?Thấy trăng tác giả ra sao?
5. Dặn dò: 
Đọc thuộc lòng phần phiên âm
Đọc, tìm hiểu văn bản “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê”