Giáo án môn Ngữ Văn Khối 7 - Chương trình học cả năm

CHỦ ĐỀ 1 Ngữ văn 7
TẠO LẬP VĂN BẢN QUA CÁC TÁC PHẨM VĂN BẢN NHẬT DỤNG
Giáo viên: Vũ Thị Xoan
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 
Phẩm chất	
Biết quan tâm đến người thân, tôn trọng thầy cô; biết nhường nhịn, vị tha; biết yêu mến cảm thông, chia sẻ niềm vui, nỗi buồn, tình yêu thương đối với những người xung quanh cũng như với các nhân vật trong tác phẩm, tôn trọng sự khác biệt về hoàn cảnh, văn hóa, biết tha thứ, độ lượng với người khác
2. Năng lực: 
- Năng lực chung: Tự học, giao tiếp, sáng tạo.
- Năng lực chuyên biệt: đọc - hiểu văn bản, phân tích chi tiết, hình ảnh, nhận xét nghệ thuật, cảm thụ tác phẩm văn học, liên hệ với việc học tập của bản thân thông qua việc trình bày cảm nhận của cá nhân về kỉ niệm trong ngày đầu tiên đi học.
Qua bài học, HS biết:
a. Đọc hiểu: 
- Nêu được ấn tượng chung về văn bản, nhận biết được các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện, nhân vật trong văn bản
- Nhận biết được chủ đề, thông điệp mà văn bản muốn gửi gắm đến người đọc
- Nhận biết được tình cảm, cảm xúc của người viết qua phương tiện ngôn ngữ
- Tóm tắt một cách ngắn gọn
- Nhận biết được tính cách nhân vật thể hiện qua các cử chỉ, hành động, lời thoại, qua ý nghĩ của các nhân vật khác trong truyện, qua lời người kể chuyện.
- Nhận biết được tác dụng của của việc thay đổi kiểu người kể chuyện (người kể chuyện ngôi thứ nhất và người kể chuyện ngôi thứ ba trong một văn bản
- Nêu được những trải nghiệm trong cuộc sống giúp bản thân hiểu thêm về nhân vật, sự việc trong tác phẩm
b. Viết : 
- Viết được bài văn kể lại sự việc có thật liên quan đến nhân vật (tương đồng), trong đó có sử dụng yếu tố miêu tả
- Bước đầu biết viết bài phân tích đặc điểm nhân vật trong tác phẩm văn học
c. Nói và nghe
- Trình bày được ý kiến cá nhân về các vấn đề phát sinh trong quá trình học tập
- Kể được một kỉ niệm đáng nhớ của bản thân, thể hiện cảm xúc và suy nghĩ về kỉ niệm đó 
- Nắm bắt được nội dung chính mà nhóm đã trao đổi, thảo luận và trình bày lại được nội dung đó
- Nghe tóm tắt được nội dung thuyết trình của người khác và nhận biết được tính hấp dẫn của bài trình bày; chỉ ra được những hạn chế (nếu có) của bài 
II. PHƯƠNG TIỆN VÀ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC 
1. Phương tiện dạy học:
 	- Máy tính, máy chiếu, bộ loa.
- Bài soạn 
- Sách giáo khoa, sách giáo viên, phiếu học tập
2. Hình thức tổ chức dạy học:
- Dạy học cá nhân, nhóm, cả lớp; 
- HS thuyết trình, giới thiệu, trao đổi thảo luận...
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
ĐỌC HIỂU (4 TIẾT)
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: CỔNG TRƯỜNG MỞ RA
1. Hoạt động khởi động và tạo tâm thế
- Gv đặt ra một số câu hỏi cho hs:
+ Đêm trước ngày khai trường em có tâm trạng như thế nào? 
+ Em đã chuẩn bị gì cho ngày khai trường?
+ Bố/ me, người thân đã làm những gì giúp em?
+ Mục tiêu trong năm học mới của em là gì?
- Gv gọi một số hs trả lời
- Gv yêu cầu Hs gấp sách và dự đoán: Bài học hôm nay của chúng ta cũng liên quan đến những kỉ niệm về ngày đầu tiên đi học, tiêu đề là Cổng trường mở ra. Em hãy dự đoán xem tác giả sẽ viết gì trong văn bản này
(Gv không kết luận, để học sinh tự do trình bày các phán đoán)
Đọc và tìm hiểu chung về văn bản
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung
GV hướng dẫn HS tìm hiểu chung. HS làm việc cá nhân qua hệ thống câu hỏi cùng phiếu bài tập
GV: Tác giả của văn bản này là ai?
HS: Nhà văn Lý Lan sinh ngày 16 tháng 7 năm 1957 tại Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 
- Bà là giáo viên tiếng Anh, nhà ăn, nhà thơ, và là một dịch giả nổi tiếng với truyện Harry Potter bản tiếng Việt. Bà có rất nhiều tác phẩm viết cho lứa tuổi học trò như: Tập truyện thiếu nhi “Ngôi Nhà Trong Cỏ” (NXB Kim Đồng, Hà Nội, 1984) được giải thưởng văn học thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam; “Bí mật giữa tôi và thằn lằn đen” (NXB Văn Nghệ - 2008).
GV: Em biết gì về xuất xứ của văn bản: Cổng trường mở ra"?
HS: Tùy bút “Cổng trường mở ra” của nhà văn Lý Lan được in trên báo “Yêu trẻ” - TP.HCM số 166 ngày 1/9/2000. Khi bắt đầu chương trình cải cách, lập tức, “Cổng trường mở ra” được chọn làm bài giảng đầu tiên trong sách Ngữ văn lớp 7 (khoảng 2002, 2003). Khi đó, nhà văn Lý Lan đang du học nước ngoài
GV hướng dẫn cách đọc: giọng dịu dàng, chậm rãi, đôi khi thì thầm, thể hiện được tình cảm tha thiết, tâm trạng bâng khuâng, xao xuyến của người mẹ trong đêm không ngủ được.
GV đọc mẫu, gọi HS đọc tiếp bài
HS đọc bài
GV Nhận xét cách đọc của HS
GV cho HS đọc thầm chú thích Sgk. Yêu cầu HS giải thích các từ Hán Việt 
GV:Từ văn bản đã đọc, hãy tóm tắt đại ý của bài văn bằng 1 câu ngắn gọn?
HS: Văn bản viết về tâm trạng của người mẹ trong đêm không ngủ trước ngày khai trường đầu tiên của con.
GV: Nội dung của văn bản đề cập đến vấn đề gì? Thuộc kiểu văn bản nào đã học ở kì II-lớp 6? Hãy nhắc lại đặc trưng của văn bản ấy?
HS: - Đề cập đến vai trò của giáo dục, quan hệ giữa gia đình, nhà trường và trẻ em.
 - Đó là văn bản nhật dụng (đề cập đến những vấn đề vừa quen thuộc vừa gần gũi hàng ngày, vừa có ý nghĩa lâu dài, trọng đại mà tất cả chúng ta cùng quan tâm hướng tới).
GV :VB chia làm mấy phần,nội dung chính từng phần ?
HS : 1.Từ đầu – ngày đầu năm học :Tâm trạng của 2 mẹ con trong buổi tối trước ngày khai trường.
 2.Còn lại : ấn tượng tuổi thơ và liên tưởng của người mẹ.
GV: Văn bản được kể với ngôi kể thứ mấy? Tác dụng của ngôi kể này?
HS: Ngôi kể thứ 1. Giúp bộc lộ rõ tình cảm cảm xúc và những tâm tư sâu kín trong lòng người mẹ. 
I. Đọc và tìm hiểu chung
1. Tác giả, tác phẩm
- Tác giả: Lý Lan sinh ngày 16 tháng 7 năm 1957 tại Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. (là người đã dịch Harry Porter sáng tiếng Việt)
- Tác phẩm: Trích từ báo Yêu trẻ số 166 TPHCM ngày 1/9/2000
2. Đọc - chú thích
3. Thể loại, bố cục
* Thể loại: văn bản nhật dụng.
* Bố cục: 2 phần
4. Ngôi kể và tác dụng của ngôi kể
Đọc hiểu chi tiết văn bản
GV hướng dẫn HS tìm hiểu chi tiết văn bản. HS làm việc cá nhân qua hệ thống câu hỏi.
GV :VB này tác giả viết về ai ? Về việc gì?
HS: Bài văn viết về tâm trạng của người mẹ trong đêm không ngủ trước ngày khai trường lần đầu tiên của con.
GV: Hãy cho biết qua lời kể của mẹ, cuộc sống của cậu bé trong buổi tối trước ngày khai giảng đầu tiên vào lớp 1 hiện ra qua các chi tiết nào ?
+ Giấc ngủ đến dễ dàng như uống 1 li sữa
+ Chỉ bận tâm việc dạy sao cho kịp giờ
+ Hăng hái dọn đồ chơi, c.bị sách vở cùng mẹ
GV: Các chi tiết trên cho thấy tâm trạng của cậu bé trước ngày khai trg đầu tiên ntn?
HS: háo hức nhưng thanh thản, nhẹ nhàng, vô tư.
GV: Vào hôm trước ngày khai trường đầu tiên của con, người mẹ đã làm những công việc gì?
HS: - Trìu mến quan sát những việc làm của cậu bé lớp 1
(giúp mẹ thu dọn đồ chơi từ chiều, háo hức về việc ngày mai thức dậy cho kịp giờ...)
 - Vỗ về để con ngủ, đắp mền cho con, buông mùng, ém góc cẩn thận.
 - Xem lại những thứ đã chuẩn bị cho con ngày đầu tiên đến trường.
GV: Qua những chi tiết này, em thấy đc tâm trạng và tình cảm của người mẹ dành cho con ntn?
HS: Mẹ hồi hộp, phấp phỏng; mẹ quan tâm và dành cho con những tình cảm dịu ngọt nhất.
GV: Nhận xét về NT miêu tả nhân vật của tg?
HS: NT: Miêu tả tâm lí nhân vật rất tinh tế. 
Gv bình: Lấy sự kiện là đêm trước ngày đầu tiên bước vào lớp 1 của con, tùy bút CTMR ko nói nhiều về đứa con mà tập trung nói về tâm trạng của ng mẹ. Với cách miêu tả tâm lí nvật rất tinh tế, VB có nhiều chi tiết kể cụ thể về sự trằn trọc của ng mẹ, những cử chỉ chăm chút của mẹ với con.Thậm chí khi mọi việc xong xuôi, mẹ vẫn ko sao ngủ đc. Ngày con vào lớp 1 đã trở thành - 1 sự kiện trọng đại không chỉ của riêng con.
Người mẹ đã trằn trọc suy nghĩ về những điều gì?
- Cái ấn tượng khắc sâu mãi mãi trong lòng 1 con người về cái ngày "Hôm nay tôi đi học" ấy, mẹ muốn nhẹ nhàng cẩn thận và tự nhiên ghi vào lòng con.
- Mẹ nghe nói ở Nhật...
GV: Từ suy nghĩ ấy người mẹ đã hồi tưởng về điều gì?
HS: Cứ nhắm mắt lại là dường như vang lên tiếng...
 - Mẹ còn nhớ sự nôn nao, hồi hộp khi cùng...
=> Hồi tưởng lại kỉ niệm sâu đậm, không thể nào quên của bản thân về ngày đầu tiên đi học.
GV cung cấp thêm thông tin về tác giả Lý Lan: Nhà văn Lý Lan tâm sự: “Đó là một bài văn tôi viết khoảng mười năm trước, lúc cháu tôi sắp vào lớp một. Tôi chứng kiến tất cả sự chuẩn bị và cảm thông nỗi lòng của em tôi. Chị em tôi mồ cô mẹ khi còn quá nhỏ, các em tôi không hề có niềm hạnh phúc được mẹ cầm tay dẫn đến trường. Hình ảnh đó là nỗi khao khát mà khi làm mẹ em tôi mới thực hiện được. Mãi mãi hình ảnh mẹ đưa con đến trường là biểu tượng đẹp nhất trong xã hội loài người.”
GV: Lời văn trong bài có phải là lời người mẹ đang nói trực tiếp với con không? Theo em người mẹ đang tâm sự với ai? Cách viết này có tác dụng gì? (HS khá - giỏi)
GV bình: Người mẹ không trực tiếp nói với con mà thực ra là đang tâm sự với chính mình như những dòng nhật ký nhỏ nhẹ, tâm tình, sâu lắng, tác giả đã miêu tả và làm nổi bật tâm trạng người mẹ. Người viết đi vào thế giới tâm hồn của người mẹ để miêu tả 1 cách tinh tế những bâng khuâng, xao xuyến; những nôn nao, hồi hộp của người mẹ trong đêm trước ngày khai trường của con; những điều mà nhiều khi không thể nói trực tiếp được.
GV: Qua phân tích ở trên, em thấy mẹ là người mẹ như thế nào?
HS: Yêu thương con, hết lòng vì con
GV: Ngày khai trường ở Nhật bản diễn ra ntn? Em nhận thấy ở nước ta ngày khai trường có diễn ra như vậy không? Hãy miêu tả 1 vài chi tiết mà em cho là ấn tượng nhất trong ngày khai trường mà em đã tham gia?
- HS phát biểu ý kiến theo SGK /7 
- Tự do so sánh ngày khai trường ở nước ta...
GV: dù ở đâu, nước nào, cả xã hội, cộng đồng đều quan tâm đến giáo dục, đều đầu tư cho giáo dục, coi giáo dục là quốc sách hàng đầu...
GV: Câu văn nào trong bài nói lên tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ?
HS: " Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm trong giáo duc sẽ ảnh hưởng đến cả một thế hệ mai sau và sai lầm một li có thể đưa thế hệ ấy đi chệch cả hàng dặm sau này."
GV bình: Câu văn khẳng định vai trò quan trọng, to lớn hàng đầu của giáo dục, giáo dục không được phép sai lầm vì giáo dục đào tạo con người - những người quy định tương lai của đất nước. Thành ngữ "Sai 1 li, đi 1 dặm" được vận dụng khéo léo để thấy rõ sự tai hại, hậu quả nghiêm trọng của sai lầm trong gd: 1 li - 1 dặm.
GV: Từ những trăn trở suy nghĩ đến những mong muốn của mẹ trong đêm trước ngày con vào lớp 1, em có cảm nhận ntn về người mẹ trong bài?
HS: Mẹ là người chu đáo, hết mực yêu thương, lo lắng, làm tất thảy vì con. Bà coi trọng vai trò của nhà trường đối với xã hội nói chung và con mình nói riêng.
Gv bình : Có lẽ chính bởi đc viết lên bằng tình yêu thương và khát khao đc mẹ cầm tay đến trg mà “CTMR” chất chứa biết bao cảm xúc. Người mẹ nói chung và người mẹ VN nói riêng luôn là thế – 1 lòng vì con. Đức hi sinh thầm lặng ấy tự bao đời nay đã trở nên gần gũi với chúng ta qua những nhịp ca dao:
“ Con là mầm đất tươi xanh
Nở trong tay mẹ, mẹ ươm mẹ trồng
 Hai tay mẹ bế mẹ bồng
Như con sông chảy nặng dòng phù sa.”
GV: Em nghĩ thế nào về câu nói của mẹ: “ Đi đi con sẽ mở ra”? Em hiểu thế giới kì diệu đó là gì? (Thảo luận nhóm bàn - 2 phút) Hoàn thành phiếu bài tập 2 phần phụ lục.
HS: - Điều hay lẽ phải, đạo lý làm người
- Tri thức, hiểu biết về mọi lĩnh vực trong cuộc sống đầy lý thú, hẫp dẫn, kỳ diệu mà con chưa từng biết.
- Thời gian kỳ diệu của tình thầy trò, tình bạn, 
- Thời gian của ước mơ hi vọng, niềm tin, ý chí, nghị lực và có thể cả những thất bại, đắng cay... giúp ta thành người ...
GV bình:
- Từ mái ấm gia đình, tuổi thơ được chắp cánh đến mái trường thân yêu, các em có thầy cô, lớp học, bạn bè... được chăm sóc, dạy dỗ. Từng ngày chúng ta lớn lên, ngày càng vững vàng trong cuộc sống, trưởng thành về nhân cách, trí tuệ rồi lại đươc chắp cánh bay cao, bay xa trong cuộc đời... Tất cả những điều đó đều được vun trồng từ thời gian kì diệu, nhà trường.Điều đó lí giải tại sao ngay từ xa xưa ông cha ta đã đề cao vai trò của giáo dục, của thầy cô: " Không thầy...
II. Tìm hiểu nội dung văn bản
1. Nỗi lòng của người mẹ trong đêm trước ngày khai trường của con
- Mẹ hồi hộp, phấp phỏng; mẹ quan tâm và dành cho con những tình cảm dịu ngọt nhất. 
- Mẹ nôn nao nghĩ về ngày khai trường năm xưa của chính mình.
=> Là người mẹ thương yêu, chăm chút, quan tâm đến con.
2. Cảm nghĩ của mẹ về vai trò của Nhà trường đối với mỗi con người
- Nhà trường có vai trò vô cùng to lớn đối với cuộc sống của mỗi con người.
=> Thể hiện TY con và lòng tin sắt đá của mẹ vào sự giáo dục của nhà trường.
Tìm hiểu ý nghĩa khái quát của văn bản
GV hướng dẫn HS tổng kết văn bản.
HS hoạt động nhóm bàn (3p).
Giáo viên nêu tình huống sau: Sau khi học xong văn bản này, giả dụ có ai hỏi em: văn bản này thể hiện nội dung gì? Nội dung ấy đã được thể hiện thông qua các biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng của các biện pháp ấy? 
HS: - ND :Bài văn thể hiện được tấm lòng thương yêu,tình cảm sâu nặng của người mẹ đối với con và vai trò quan trọng của nhà trường đối với cuộc sống của mỗi con người
 - NT :- Ngôn ngữ tâm tình,thiết tha, giản dị mộc mạc
 - Miêu tả tâm trạng sâu sắc.
GV: Em học tập được gì qua nghệ thuật kể chuyện của nhà văn?
HS: Trả lời
III. Tổng kết
1. ND :Bài văn thể hiện được tấm lòng thương yêu,tình cảm sâu nặng của người mẹ đối với con và vai trò quan trọng của nhà trường đối với cuộc sống của mỗi con người
2. NT :- Ngôn ngữ tâm tình,thiết tha, giản dị mộc mạc
 - Miêu tả tâm trạng sâu sắc.
Hướng dẫn cách đọc hiểu văn bản truyện
 Giáo viên hướng dẫn học sinh những lưu ý khi đọc hiểu văn bản truyện:
 - Khi đọc hiểu văn bản truyện, ta cần phải nắm được cốt truyện, phân tích được nhân vật chính (ngoại hình, tâm trạng, tính cách, xuất thân, lai lịch...), xác định và chỉ ra được tác dụng của ngôi kể...
Liên hệ, mở rộng
- Bác Hồ - vị lãnh tụ tài ba của dân tộc ta từ xưa đã đề cao vai trò của giáo dục. Em hãy tìm những câu nói hoặc chính sách thể hiện sự quan tâm đến giáo dục của Bác?
- Em thấy hiện nay Đảng và Nhà nước có quan tâm đến giáo dục không? Hãy kể một vài chính sách mà em biết? 
- Rõ ràng chúng ta thấy Nhà nước rất quan tâm đến giáo dục, tạo mọi điều kiện, chính sách để phát triển giáo dục, thu hút nhân tài. Tuy nhiên hiện nay có hiện tượng" chảy máu chất xám", em suy nghĩ thế nào về vấn đề này?
7. Giao nhiệm vụ học tập
*Hướng dẫn học bài cũ:
- Viết 1 đoạn văn ghi lại cảm xúc của bản thân về ngày khai trường đầu tiên.
- Sưu tầm và đọc một số văn bản về ngày khai trường.
*Hướng dẫn chuẩn bị bài mới:
- Chuẩn bị: Mẹ tôi
	+ Tìm hiểu kĩ về tác giả, tác phẩm
	+ Đọc kĩ văn bản, đọc diễn cảm, đọc sáng tạo
	+ Chia bố cục, trả lời câu hỏi SGK.
	+ Viết đoạn văn biểu cảm về mẹ.
	+ Câu chuyện cảm động về mẹ sưu tầm.
THỰC HÀNH ĐỌC HIỂU
VĂN BẢN: MẸ TÔI
- Phần thực hành giúp HS biết vận dụng kiến thức và cách đọc đã có ở giờ đọc hiểu văn bản chính vào tự đọc các văn bản tương tự
1. Hoạt động khởi động và tạo tâm thế
GV: Các em hãy kể tên những bài thơ, hát, ca dao...viết về hình ảnh người mẹ? 
GV: Chia lớp thành ô nhóm, nhóm nào tìm được nhiều đáp án sẽ chiến thắng
HS: Đại diện các nhóm treo lên bảng sản phẩm.
- GV nhận xét, động viên, dẫn dắt: Mời các em quan sát sản phẩm mà các nhóm đã làm
- Có thể khẳng định rằng mẹ chính là một kì quan đặc biệt của tạo hóa nên có vô số nhà văn nhà thơ đã lấy làm nguồn cảm hứng sáng tạo. Hôm nay cô trò chúng ta sẽ tìm hiểu thêm một tác phẩm viết về mẹ. Đó chính là văn bản: “ Mẹ tôi”.
2. Đọc và tìm hiểu chung về văn bản
GV yêu cầu học sinh nhắc lại cách đọc hiểu tác phẩm truyện?
HS: Trả lời
GV hướng dẫn HS tìm hiểu chung qua phiếu học tập (Phụ lục) 
HS làm việc theo nhóm để hoàn thành bài ra.
Dự kiến sản phẩm: 
* Tác giả : 
- A-mi-xi ( 1846-1908).
- Nhà văn Ý 
* Tác phẩm
- Trích trong “Những tấm lòng cao cả” – tp nổi tiếng nhất trong sự nghiệp sáng tác của tg
GV bổ sung thông tin: A-mi-xi sinh 31/10/1846 trên bờ biển tây bắc nước Ý, mất :12/3/1902.
- Vào quân đội, là sĩ quan chưa đầy 20 tuổi.
- Hai năm sau, chiến tranh kết thúc ông dời quân ngũ đi du lịch nhiều nước.
- 1891: tham gia Đảng XH Ý, chiến đấu cho công bằng xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân lao động.
- Cuốn "Những tấm ..." là tp nổi tiếng nhất trong sự nghiệp sáng tác của ông. Cuốn sách gồm nhiều mẩu chuyện có ý nghĩa giáo dục sâu sắc.
GV: Văn bản đọc như thế nào cho phù hợp?
HS trả lời GV định hướng
GV hd đọc: cần thể hiện được những tâm tư và tình cảm buồn, khổ của người cha trứớc lỗi lầm của con và sự trân trọng của người cha với người vợ.
- GV đọc mẫu, HS đọc nối tiếp
- nhận xét và uốn nắn phần đọc của HS
GV định hướng HS giải nghĩa từ: Khổ hình, vong ân bội nghĩa, bội bạc. (chú thích SGK)
Dự kiến sản phẩm: 
- Thể loại: Thư (nhật kí) - Là VB nhật dụng.
- PTBĐ chính: biểu cảm (xen kẽ tự sự, nghị luận)
- Bố cục: 2 phần
+ P1: Từ đầu đến vô cùng: vì sao bố phải viết thư
+ P2 Còn lại: nội dung bức
- Ngôi kể: Thứ nhất – xưng tôi
Tác dụng:
Giúp câu chuyện trở nên chân thực hơn, giàu sự tin tưởng hơn. 
Giúp nhân vật bộc lộ được tâm trạng, tình cảm dễ dàng hơn. Giúp người đọc hiểu rõ về nhân vật hơn
3. Đọc hiểu chi tiết văn bản
Gv hướng dẫn học sinh tìm hiểu chi tiết văn bản thông qua hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm
Thảo luận nhóm 2 bàn - 3 phút
Nhóm 1, 2, 3:
+ Em đã bao giờ viết thư cho ai chưa? Theo em, hình thức viết thư có ưu điểm gì vượt trội so với hình thức nói trực tiếp? Từ đó, lí giải vì sao bố của En-ri-cô trong văn bản lại chọn cách viết thư khi ông muốn nói chuyện với En-ri-cô?
Nhóm 4, 5, 6:
+ Văn bản "Mẹ tôi" giới thiệu nguyên nhân và mục đích người bố viết thư cho con trai, đó là gì? Sáng tạo ra hoàn cảnh xảy ra câu chuyện như vậy có tác dụng ntn?
Dự kiến sản phẩm:
Nhóm 1, 2, 3:
- Tình cảm sâu sắc thường tế nhị và kín đáo, nhiều khi không thể nói trực tiếp được. Nói qua 1 bức thư thì ý tứ sẽ chi tiết hơn; có thể bộc bạch mọi nỗi niềm.
- Viết thư chỉ nói riêng cho người mắc lỗi biết vừa kín đáo, tế nhị, vừa không làm người mắc lỗi mất đi lòng tự trọng, người con sẽ phải suy nghĩ 1 cách nghiêm túc và sâu sắc về thái độ của mình.
- Đây cũng là bài học về cách ứng xử trong cuộc sống gia đình cũng như trong nhà trường và xã hội, 1 cách ứng xử có văn hoá.
Nhóm 4, 5, 6:
 - Nguyên nhân: En-ri-cô đã hỗn láo với mẹ khi cô giáo đến thăm.
 - Mục đích: để cảnh cáo, phê phán, nghiêm khắc thái độ sai trái ấy, bày tỏ thái độ của người bố.
=> Câu chuyện tự nhiên hơn, xúc động hơn.
GV chuyển: Đọc xong thư của bố En-ri-cô rất xúc động. Chúng ta tìm hiểu tiếp xem trong thư bố viết những gì khiến E lại có tâm trạng như vậy.
Thảo luận nhóm 2 bàn - 3 phút
Nhóm 1, 2: Tâm trạng của người bố với E được thể hiện qua những chi tiết nào? Nhận xét về nghệ thuật? Em hiểu gì về tâm trạng của người bố lúc đó?
Dự kiến sản phẩm:
- "Sự hỗn láo của con như 1 nhát dao đâm vào tim bố" 
- "Bố không thể nén được cơn tức giận đối với con"
- " Con mà lại .... mẹ con ư"
- " Thật đáng xấu hổ ... đó"
=>Sử dụng phép so sánh diễn tả sự đau đớn, buồn giận và thất vọng đến tột độ trước sự hỗn láo của đứa con.
GV bình: đối với người cha, việc En-ri-cô thiếu lễ độ với mẹ là 1 việc không thể chấp nhận và tha thứ. Đó là biểu hiện của sự vong ân, bội nghĩa, sự xúc phạm đến tình cảm thiêng liêng của người mẹ dành cho con.
Nhóm 3, 4: Thông qua lời nói của bố,hình ảnh người mẹ được hiện lên qua những chi tiết nào? Nhận xét về giọng văn? Em cảm nhận ntn về người mẹ của En ?
Dự kiến sản phẩm:
 - Mẹ thức suốt đêm, quằn quại khóc nức nở vì sợ mất con...
- Người mẹ sẵn sàng bỏ 1 năm hp để tránh cho con 1 giờ đau đớn 
- Mẹ đi ăn xin để nuôi con, sẵn sàng hi sinh tính mạng để cứu sống con!
+ Giọng văn tha thiết, trân trọng
- Hình ảnh mẹ hiện lên qua lời của bố nên rất khách quan, chân thực
=> Mẹ giàu đức hi sinh với tấm lòng yêu thương con lớn lao, cao cả
Nhóm 5, 6: Người bố muốn nhắn nhủ tới E những gì về mẹ? Em cảm nhận ntn về vai trò của người mẹ trong cuộc đời của mỗi đứa con?
Dự kiến sản phẩm:
- Ngày buồn thảm nhất... Con mất mẹ.
- Con sẽ mong ước thiết tha được... của mẹ 
- Con sẽ cay đắng...
- Con sẽ không thanh thản...
- Lương tâm không phút nào được yên tĩnh...
- Tâm hồn con luôn bị khổ hình...
=> Mẹ có vai trò vô cùng to lớn trong cuộc đời. 
GV bình: người mẹ có vai trò hết sức lớn lao trong cuộc đời mỗi con người: Công lao của mẹ thật to lớn: Sinh thành, dưỡng dục, chăm sóc, quan tâm từng miếng ăn, giấc ngủ; là chỗ dựa nâng đỡ con suốt cả cuộc đời vì " Con là hạt máu cắt đôi của mẹ "Mồ côi cha ăn cơm cá, mồ côi mẹ liếm lá đầu đường”, “ Nếu còn mẹ xin đừng làm mẹ khóc/ Để đừng buồn trên mắt mẹ nghe không” ?.
GV: NX gì về cách sử dụng hình ảnh, lời lẽ giọng điệu qua đoạn văn vừa phân tích? Tác dụng của những BPNT ấy?
HS: Lời văn biểu cảm vừa mạnh mẽ, dứt khoát vừa tha thiết nhẹ nhàng đầy thuyết phục, hình ảnh so sánh, có ý nghĩa tượng trưng.
GV: Nêu cảm nhận của em về 2 câu văn : "Tình yêu thương kính trọng cha mẹ... chà đạp lên tình yêu thương đó"?
- HS tự bộc lộ
GV bình: Đó là câu nói hay nhất, cảm động nhất và có ý nghĩa sâu sắc nhất. Đó là tiếng nói tâm huyết cao đẹp của 1 người cha. Nó vừa khẳng định tình cảm thiêng liêng, cao cả của cha mẹ đ.với con cái lại vừa cho En bài học về lòng hiếu thảo và đạo làm con. Lời khuyên thật thấm thía, sâu xa bởi lẽ lòng hiếu thảo là cái gốc của đạo làm con, làm người. Đó cũng là thông điệp mà tác giả muốn gửi tới người đọc.
GV: Từ thái độ hết sức nghiêm khắc đó, người bố đã nói gì với con? Sử dụng kiểu câu gì ? Tác dụng?
HS: - Không bao giờ con được thốt ra lời nói nặng với mẹ.
 - Con phải xin lỗi mẹ.
 - Hãy cầu xin mẹ hôn con.
 + NT: Giọng điệu linh hoạt (dứt khoát mà mềm mại, ra lệnh mà như khuyên nhủ); sd câu cầu khiến => đầy sức thuyết phục
GV: Theo em tại sao trong thư, người bố rất tức giận, nghiêm khắc phê phán cũng nhưng trong bức thư người bố luôn lặp lại những lời lẽ: En-ri- cô của bố ạ; En-ri- cô à! En - ri - cô này; Bố rất yêu con, con là niềm hi vọng tha thiết nhất trong đời bố...? Dùng những lời lẽ như vậy, có tác dụng gì? 
HS: Làm cho lời lẽ trong bức thư (trở nên) nghiêm khắc dứt khoát nhưng vẫn trìu mến, tha thiết, tràn đầy tình yêu thương; Giọng người bố trở nên thiết tha tâm tình, thủ thỉ, lời giáo huấn cứ thấm sâu vào tâm hồn con. 
GV: Qua đó giúp em hiểu thêm điều gì về người bố của E?
HS: Yêu thương con sâu sắc.
GV: NX gì về cách sử dụng hình ảnh, lời lẽ giọng điệu qua đoạn văn vừa phân tích? Tác dụng của những BPNT ấy?
HS: Lời văn biểu cảm vừa mạnh mẽ, dứt khoát vừa tha thiết nhẹ nhàng đầy thuyết phục, hình ảnh so sánh, có ý nghĩa tượng trưng.
GV bình: qua bức thư, ta thấy lời lẽ có người bố nhẹ nhàng mà thiết tha, không quát tháo, mắng mỏ mà đọc lên nghe đau nhói cả cõi lòng. Đọc những lời này chắc cậu bé E hối hận vô cùng, còn chúng ta trong đời ai chẳng 1 lần phạm lỗi khiến mẹ phiền lòng, cha tức giận, thì khi đọc những lời văn này cũng cảm thấy nôn nao, ân hận.
4. Tìm hiểu ý nghĩa khái quát của văn bản
HS hoạt động nhóm bàn (3p)
GV: Yêu cầu HS khái quái giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản.
Dự kiến sản phẩm:
1. Nghệ thuật
- Sáng tạo tình huống
- Thể loại viết thư với phương thức biểu cảm
- Sử dụng chi tiết hình ảnh đặc sắc về người mẹ
2. Nội dung
- Vai trò của người mẹ vô cùng quan trọng trong gia đình.
 - Tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng nhất đối với mỗi con người.
I. Đọc – tìm hiểu chung
1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
* Tác giả
- A-mi-xi ( 1846-1908).
- Nhà văn Ý 
* Tác phẩm
- Trích trong “Những tấm lòng cao cả” – tp nổi tiếng nhất trong sự nghiệp sáng tác của tg
2. Đọc, chú thích
3. Thể loại, bố cục
- Thể loại: Thư (nhật kí) - Là VB nhật dụng.
- PTBĐ chính: biểu cảm (xen kẽ tự sự, nghị luận)
- Bố cục: 2 phần
+ P1: Từ đầu đến vô cùng: vì sao bố phải viết thư
+ P2 Còn lại: nội dung bức
4. Ngôi kể và tác dụng của ngôi kể
- Ngôi kể: Thứ nhất – xưng tôi
II. Tìm hiểu nội dung văn bản
1. Hoàn cảnh người bố viết thư
- Nguyên nhân: En-ri-cô đã hỗn láo với mẹ khi cô giáo đến thăm.
- Mục đích: để cảnh cáo, phê phán, nghiêm khắc thái độ sai trái ấy, bày tỏ thái độ của người bố.
2. Nội dung bức thư của người bố
a. Thái độ của bố:
- Bố đau đớn, tức giận, thất vọng trước nỗi lầm của con.
b. Hồi tưởng về mẹ:
- Mẹ thức suốt đêm, quằn quại khóc nức nở vì sợ mất con...
- Người mẹ sẵn sàng bỏ 1 năm hp để tránh cho con 1 giờ đau đớn 
- Mẹ đi ăn xin để nuôi con, sẵn sàng hi sinh tính mạng để cứu sống con!
=> Mẹ giàu đức hi sinh với tấm lòng yêu thương con lớn lao, cao cả
c. Lời nhắn nhủ:
- Mẹ có ý nghĩa vô cùng to lớn trong cuộc đời. 
- Tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng nhất, chà đạp lên tình cảm đó thật là xấu hổ và nhục nhã.
=> Lời nhắn nhủ rất thấm thía, sâu sắc, chân thành.
d. Yêu cầu của bố En-ri-cô:
- Nhắc nhở, khuyên nhủ con; thành khẩn xin lỗi mẹ, cầu xin sự tha thứ, giữ đúng đạo làm con 
gYêu thương con sâu sắc
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
- Sáng tạo tình huống
- Thể loại viết thư với phương thức biểu cảm
- Sử dụng chi tiết hình ảnh đặc sắc về người mẹ
2. Nội dung
- Vai trò của người mẹ vô cùng quan trọng trong gia đình.
 - Tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng nhất đối với mỗi con người.
Liên hệ, mở rộng
VB là 1 bức thư của bố gửi cho con nhưng tại sao tác giả lại lấy nhan đề "Mẹ Tôi"? Có phải nhan đề đó không phù hợp với nội dung văn bản không?
GV định hướng
- Nhan đề ấy do chính tác giả đặt cho đoạn trích. Mỗi truyện nhỏ trong "Những tấm lòng cao cả" đều có 1 nhan đề do tác giả đặt.
- Tuy người mẹ không xuất hiện trực tiếp nhưng đó lại là tiêu điểm mà các nhân vật khác hướng tới để làm sáng tỏ. Qua bức thư, hình tượng người mẹ hiện lên thật cao cả và lớn lao. Không để người mẹ xuất hiện trực tiếp, tác giả sẻ dễ dàng mô tả cũng như bộc lộ những tình cảm và thái độ quý trọng ... => cách đặt nhan đề là phù hợp. 
6. Giao nhiệm vụ học tập
* Đối với bài cũ
- Sưu tầm những bài ca dao, thơ nói về tình cảm của cha mẹ dành cho con và tình cảm của con dành cho cha mẹ.
- Tóm tắt văn bản, nhớ nội dung, nghệ thuật văn bản
- Đọc phần đọc thêm /12/13
*Đối với bài mới
- Chuẩn bị: Cuộc chia tay của những con búp bê
+ Đọc kĩ văn bản
+Trả lời các câu hỏi ở phần đọc hiểu
THỰC HÀNH ĐỌC HIỂU
VĂN BẢN: CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ
- Phần thực hành giúp HS biết vận dụng kiến thức và cách đọc đã có ở giờ đọc hiểu văn bản chính vào tự đọc các văn bản tương tự.
1. Hoạt động khởi động và tạo tâm thế
Cách 1: Cho học sinh nghe bài 3 ngọn nến lung linh
Giai điệu, ca từ của bài hát gợi lên điều gì?
Hs tự bộc lộ (tình cảm gia đình, sự hòa thuận, yêu thương, gắn bó, thấu hiểu...)
Cách 2: Ở Việt Nam, ngày nào được nhắc đến là ngày Gia đình Việ Nam (28/6)
Nêu ý nghĩa của ngày này (nhắc nhở mọi người biết yêu thương, trân trọng người thân, gia đình, xây dựng gia đình hòa thuân, ấm áp....)
	Tổ ấm gia đình vô cùng quý giá và quan trọng. Song không phải ai cũng được lớn lên trong những mái ấm tình thương như vậy. Có những đứa trẻ ngay từ bé đã phải chịu đựng nỗi mất mát và đau đớn về mặt tinh thần do không được hưởng tình thương trọn vẹn của cha, của mẹ. “Cuộc chia tay của những con búp bê” là văn bản đề cập đến chủ đề tế nhị đó.
Cách 3 Giáo viên đọc bài thơ: “Hai chị em” - Vương Trọng.
- Nín đi em, Bố Mẹ bận ra toà!
Chị lên bảy dỗ em trai ba tuổi
 Thằng bé khóc bụng chưa quen chịu đói 
 Hai bàn tay xé áo chị đòi cơm.
 Bố mẹ đi từ sáng, khác mọi hôm
 Không nấu nướng và không hề trò chuyện
 Hai bóng nhỏ hai đầu ngõ hẻm
 Cùng một đường sao chẳng thể chờ nhau? 
 Biết lấy gì dỗ cho em nín đâu
Ngoài hai tiếng ra toà vừa nghe nói
Chắc nó nghĩ như ra đồng, ra bãi
Sớm muộn chi rồi bố mẹ cũng về.
 Mẹ bế em âu yếm, vuốt ve
 Bố xách nước khi mẹ vừa nhóm bếp 
 Nó sung sướng vào ra tíu tít
 Rồi quây quần, nồi cơm mở vung ra! 
 Nó biết đâu bố mẹ nó ra toà
 Đối mặt nhau, đối mặt cùng pháp lý 
 Chẳng phải chỗ năm xưa đi đăng ký 
 Chẳng phải lời dịu ngọt tháng ngày xa.
 Nó biết đâu Bố Mẹ nó ra toà
 Là cầm cưa xẻ ngang tình đoàn tụ 
 Đứa còn Mẹ thì thôi, không còn Bố
 Hai chị em rồi sẽ mất nhau 
 - Nín đi em! Em khản giọng khóc gào 
 Chị mếu máo, đầm đìa nước mắt 
 Những bố mẹ bên bờ chia cắt
 Phút giây thôi, hãy nghe tiếng con mình!
- Dẫn vào bài: Đó chỉ là một câu chuyện buồn trong vô vàn những câu chuyện về các gia đình hiện đại bên bờ vực tan vỡ hạnh phúc mà hậu quả là những đứa trẻ ngơ ngác nhìn cha mẹ chia tay trước rồi chị em, anh em chia lìa sau... Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu thêm một câu chuyện buồn nữa để cùng cảm thông chia sẻ với những bạn nhỏ có hoàn cảnh bất hạnh như vậy nhé...
2. Đọc và tìm hiểu chung về văn bản
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG
GV: Hướng dẫn HS tìm hiểu tác giả, tác phẩm qua phiếu bài tập.
Dự kiến kết quả:
- Khánh Hoài (Bút danh khác: Bảo Châu)
- Tên Khai sinh: Đỗ Văn Xuyền, sinh ngày 10 tháng 7 năm 1937. Quê gốc: xã Đông Kinh, Đông Hưng, Thái Bình. Nơi ở hiện nay: thành phố Việt Trì. Tốt nghiệp Đại học sư phạm (khoa sinh ngữ). Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam (1981).
- Tác phẩm: đạt giải nhì trong cuộc thi thơ văn viết về quyền trẻ em – 1992 .
GV: Hướng dẫn HS đọc văn bản
GV: Đọc mẫu => gọi HS đọc => GV nhận xét cách đọc của học sinh.
GV: Định hướng HS tìm hiểu từ khó dựa vào chú thích SGK.
* Dự kiến kết quả
- Thể loại: Văn bản nhật dụng 
- PTBĐ: tự sự + MT, BC. Tự sự là chính vì đây là 1 truyện ngắn kể lại cuộc chia tay...
- Truyện viết về cuộc chia tay của anh em Thành Thuỷ khi bố mẹ chúng bỏ nhau.
- Nhân vật chính: Thành - Thuỷ. (Vì xuất hiện từ đầu đến cuối văn bản; mọi sự việc đều xoay quanh 2 nhân vật, chúng đóng vai trò chủ yếu trong việc thể hiện chủ đề tư tưởng tác phẩm.)
- Truyện kể theo ngôi 1 - xưng tôi là bé Thành (người trong cuộc, trực tiếp chứng kiến, tham gia) => Giúp tác giả thể hiện một cách sâu sắc những suy nghĩ tình cảm và tâm trạng nhân vật, làm tăng tính chân thực, xúc động, tạo sức thuyết phục, hấp dẫn đối với người đọc. 
Bố cục: 3 phần:
+ Từ đầu => hiếu thảo như vậy: tâm trạng của Thành và Thủy lúc chia đồ chơi;
+ Tiếp => trùm lên cảnh vật: chia tay ở trường 
+ Còn lại: anh em chia tay
3. Đọc hiểu chi tiết văn bản
GV định hướng cho HS tìm hiểu chi tiết văn bản. HS hoạt động cá nhân kết hợp hoạt động nhóm theo yêu cầu.
GV: Hoàn cảnh nào đã dẫn