Giáo án Ngữ Văn Lớp 7 - Tiết 8+9: Văn bản Ngàn sao làm việc - Năm học 2022-2023

Ngày soạn: 2/9/2022
Ngày giảng: 
Tiết 8,9 VĂN BẢN: NGÀN SAO LÀM VIỆC
 –Võ Quảng– 
 I. MỤC TIÊU
1. Về năng lực:
- HS nêu ấn tượng chung về văn bản, nhận biết được đề tài, nhân vật trữ tình trong bài thơ.
- Nhận biết và nhận xét được nét độc đáo của bài thơ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật
- HS cảm nhận được vẻ đẹp của khung cảnh êm đềm và nhịp sống bình yên nơi đồng quê, của vũ trụ bao la mà vẫn gần gũi thân thuộc, vui nhộn;
- HS hình thành, phát triển năng lực thẩm mĩ, trí tưởng tượng.
2. Phẩm chất
Cảm nhận và biết yêu thiên nhiên.
Biết yêu quý tuổi thơ và trân trọng giá trị của cuộc sống
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- Máy chiếu, máy tính, bảng phụ và phiếu học tập.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
HOẠT ĐỘNG 1: Mở đầu 
* Mục tiêu
 HS có tâm thế hứng thú vào tìm hiểu nội dung tiết học.
* Tổ chức thực hiện
 Em đã từng được quan sát bầu trời cao rộng lúc hoàng hôn hay khi đêm xuống chưa? Hãy chia sẻ cho các bạn những cảm nhận của em về khung cảnh đó. 
Hs chia sẻ. GV dẫn dắt vào bài
	Cuộc sống ngày càng phát triển với những tiện nghi hiện đại thì con người dường như càng rời xa thiên nhiên. Chúng ta đôi khi quên mất rằng, con người chúng ta chính là một phần của thiên nhiên tươi đẹp đó. Các em hãy một lần thả hồn và hòa mình vào khung cảnh thiên nhiên để thêm yêu, thêm trân trọng thế giới tự nhiên xung quanh mình như nhân vật “tôi” của Võ Quảng trong bài thơ “Ngàn sao làm việc”.
HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức mới 
* Mục tiêu
	- HS nêu ấn tượng chung về văn bản, nhận biết được đề tài, nhân vật trữ tình trong bài thơ.
- Nhận biết và nhận xét được nét độc đáo của bài thơ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật
- HS cảm nhận được vẻ đẹp của khung cảnh êm đềm và nhịp sống bình yên nơi đồng quê, của vũ trụ bao la mà vẫn gần gũi thân thuộc, vui nhộn;
- HS hình thành, phát triển năng lực thẩm mĩ, trí tưởng tượng.
* Tổ chức thực hiện
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung chính
GV hướng dẫn cách đọc diễn cảm văn bản: Đọc to, rõ ràng, giọng nhẹ nhàng, trong trẻo, vui tươi.
HS đọc văn bản theo cách đọc trên.
 HS nhận xét,Gv nhận xét .Có thể đọc lại VB.
HS HĐCN - 3p hoàn thiện phiếu học tập (Tìm hiểu tác giả , văn bản)
HS chia sẻ ý 1 trong PHT (Tác giả). GVKL/SL
Tác giả
- Võ Quảng (1920-2007) quê ở Quảng Nam.
- Một đời cầm bút, Võ Quảng dành trọn tình yêu, tài năng và tâm huyết cho trẻ em.
- Thơ viết cho thiếu nhi của ông giản dị, trong sáng, gợi nhiều liên tưởng bất ngờ, độc đáo.
 - Tác phẩm tiểu biểu: Nắng sớm (1965), Anh đom đóm (1970), Quê nội (1970), 
HS chia sẻ ý 2 trong PHT (Văn bản). GVKL/SL
- Văn bản “Ngàn sao làm việc” trích trong Tuyển tập Võ Quảng, tập II, NXB Văn học, Hà Nội, 1998, tr.170-171).
Hỏi: Xác định nhân vật trữ tình trong bài thơ?
HS chia sẻ.GVKL
Nhân vật “tôi”- một bạn nhỏ sống ở làng quê.
HS HĐCĐ -2p hoàn thiện phiếu học tập (Tìm bố cục văn bản)
HS chia sẻ . GVKL/ SL
 Chia 2 phần
- Hai khổ đầu: Cảnh vật đồng quê và tâm trạng của nhân vật “tôi”.
- Bốn khổ thơ cuối: Vẻ đẹp của dải Ngân Hà và các chòm sao.
 GV yêu cầu HS đọc khổ 1 và 2.
HS HĐN4 - 5p hoàn thiện câu hỏi .
1. Cảnh vật ở 2 khổ thơ đầu miêu tả trong không gian, thời gian nào?
2. Em có nhận xét gì về nghệ thuật tả cảnh của tác giả (hình ảnh, ngôn ngữ, phép tu từ, )?
HS chia sẻ . GVKL
HS HĐCN - 2p câu hỏi
 Nhân vật “tôi” được nhắc đến trong bài thơ là ai, đang làm gì ? Cảm nhận của em về tâm trạng của nhân vật tôi trong hai khổ thơ đầu?
HS chia sẻ . GVKL
Nhân vật trữ tình “tôi”:
Là một bạn nhỏ sống ở làng quê.
Dắt trâu về giữa khung cảnh làng quê yên bình
Tâm trạng vui tươi, hạnh phúc (như bước giữa ngàn sao)
GV bình
Trong hai khổ thơ đầu, nhân vật “tôi” xuất hiện với tâm trạng vui tươi, hạnh phúc. Bạn dắt trâu về nhà trong khung cảnh êm đềm, thơ mộng của đồng quê: bóng chiều tỏa, trời trở tối, người và trâu đi giữa trời đêm như “bước giữa ngàn sao”. 
* Củng cố
 Cảm nhận của em về hai khổ thơ đầu của bài thơ?
 HS chia sẻ, GV chốt lại
- Cảnh vật làng quê buổi chiều tối thanh bình yên tĩnh
- Tâm trạng nhân vật trữ tình 'tôi" vui vẻ, hạnh phúc.
* Hướng dẫn học bài
 Về nhà học nội dung bài , học thuộc lòng văn bản.
 Chuẩn bị : Soạn bài trả lời câu hỏi 3,4 SGK. 
Tiết 9
- Kiểm tra bài cũ
 Đọc thuộc lòng hai khổ thơ đầu? Cảm nhận của em về cảnh vật đồng quê và tâm trạng của nhân vật “tôi”?
- Khởi động
 GV dẫn dắt vào bài 
 HS đọc 4 khổ thơ tiếp (phần 2)
HS HĐN4 - 6p câu hỏi
1. Những sự vật nào trên bầu trời đêm được nhân vật “tôi” quan sát và miêu tả? Những sự vật ấy được miêu tả như thế nào?
2. Tác giả đã sử dụng những biện pháp tu từ nào miêu tả khung cảnh bầu trời đêm trong bốn khổ thơ trên? 
HS chia sẻ câu hỏi 1. GVKL/SL
(1) Những sự vật trên bầu trời đêm được nhân vật “tôi” quan sát và miêu tả. 
- Dải Ngân Hà như một dòng sông (chảy giữa trời lồng lộng)
- Chòm sao Đại Hùng như chiếc gàu tát nước.
- Chòm sao Thần Nông như chiếc vó bằng vàng.
- Sao Hôm như đuốc đèn soi cá.
HS chia sẻ câu hỏi 2. GVKL
 (2) NT so sánh.
 Nhân hóa các vì sao hăng say, nhộn nhịp, tươi vui như con người.
HS HĐCĐ - 2p 
 Tìm những nét chung ở những hình ảnh so sánh trên.? Tác dụng của việc so sánh đó?
HS chia sẻ . GVKL
Các chòm sao đều được so sánh với những vật dụng lao động của người nông dân: rất quen thuộc, gần gũi, sống động, nhộn nhịp, tươi vui;
HĐCN-2p ấn tượng chung về khung cảnh bầu trời đêm hiện lên qua trí tưởng tượng của nhân vật tôi?
HS chia sẻ.GVKL
-Khung cảnh rộng lớn, mênh mông và không khí tươi vui, rộn rã. Ngàn sao tỏa sáng, những chòm sao hiện lên sống động như những con người đang mải miết, cần mẫn, hăng say trong công việc lao động thường ngày
Hỏi: Em có cảm nhận như thế nào về tâm hồn của nhân vật “tôi” trong bài thơ?
 HS chia sẻ
GV: Tâm hồn của nhân vật “tôi”: rộng mở, giao hòa với thiên nhiên, với vũ trụ; nhân vật tôi có sự quan sát tinh tế, sự cảm nhận sâu sắc; có tình yêu và sự gắn bó với quê hương.
Hỏi: Khái quát nét đặc sắc về nghệ thuật, nội dung của văn bản?
Hs chia sẻ.GVKL
Hỏi: Học song văn bản em rút ra cho bản thân mình thông điệp gì?
Hãy sống hòa mình với thiên nhiên. 
Hỏi: Sau khi học xong văn bản, em học tập được điều gì ở tác giả khi làm thơ? 
Hs chia sẻ,GV chốt lại.
- Lựa chọn thể thơ.
- Lựa chọn đề tài gần gũi với cuộc sống. 
- Ngôn ngữ bình bình dị, gợi cảm
- Hình ảnh so sánh, liên tưởng độc đáo.. 
- Nhân vật chữ tình hoàn mình, thả hồn vào văn chi tiết trong bài thơ.
I. Đọc và tìm hiểu chung.
1. Tác giả (SGK)
2. Văn bản
- Đề tài: Trẻ em (Tuổi thơ và thiên nhiên)
- Xuất xứ: trích trong Tuyển tập Võ Quảng, tập II, NXB Văn học, Hà Nội, 1998, tr.170-171).
- Thể loại: Thơ 5 chữ
3. Bố cục văn bản: 
 Chia 2 phần
II. Tìm hiểu văn bản
 1. Hai khổ thơ đầu: Cảnh vật đồng quê và tâm trạng của nhân vật “tôi”
 -Thời gian: Bóng chiều, bỗng chốc tối mò,
Không gian: bờ bụi rậm, đồng quê đang xanh thẫm, trời yên tĩnh, ngàn sao
Nghệ thuật tả cảnh tài tình, hình ảnh chọn lọc, tiêu biểu, ngôn ngữ bình dị, giàu sức gợi tả... 
Cánh đồng quê vào buổi chiều tối hiện lên thật đẹp thanh 
thanh bình, yên tĩnh.
 Tâm trạng nhân vật “tôi” vui tươi, hạnh phúc
2. Bốn khổ thơ cuối: Vẻ đẹp của dải Ngân Hà và các chòm sao
- Dải Ngân Hà như một dòng sông (chảy giữa trời lồng lộng)
- Chòm sao Thần Nông như chiếc vó bằng vàng.
- Sao Hôm như đuốc đèn soi cá.
- Chòm sao Đại Hùng tinh như chiếc gàu tát nước.
- Lối so sánh độc đáo, nhân hóa làm hiện lên khung cảnh thiên nhiên với ngàn sao rộng lớn, mênh mông, không khí tươi vui, rộn rã tựa như một ngày lao động hăng say của con người.
Tâm hồn nhân vật “tôi” rộng mở, giao hòa với thiên nhiên
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
- Giọng điệu nhẹ nhàng, tươi vui;
- Ngôn ngữ bình dị, gợi cảm;
- Hình ảnh so sánh độc đáo, sinh động, gợi nhiều liên tưởng.
2. Nội dung – Ý nghĩa
- Bài thơ đã khắc hoạ ấn tượng vẻ đẹp của khung cảnh êm đềm và nhịp sống bình yên nơi đồng quê, của vũ trụ bao la mà vẫn gần gũi, thân thuộc.
 - Tác phẩm đã góp phần bồi đắp cho mỗi chúng ta tình yêu mến thiên nhiên, yêu vẻ đẹp thôn quê.
HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP
* Mục tiêu
 Củng cố kiến thức trong bài học thông qua việc phân tích các chi tiết gợi tả đặc sắc và giá trị của các từ láy.
* Tổ chức thực hiện
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung chính
 HS HĐCN-5p
- GV tổ chức cho HS làm việc cá nhân để thực hiện các yêu cầu sau:
Chọn và phân tích một chi tiết gợi tả đặc sắc mà em yêu thích nhất.
HS tự chọn và phân tích.
HS chia sẻ, GV sử chữa
IV.Luyện tập
Chọn và phân tích một chi tiết gợi tả đặc sắc mà em yêu thích nhất
 Gợi ý
- Các chi tiết gợi tả đặc sắc như: đồng quê xanh thẫm chuyển sang tối mò; hình ảnh trâu đi đủng đỉnh giữa ngàn sao, 
- Các chi tiết gợi tả rất độc đáo, ấn tượng; gợi những liên tưởng thú vị; thể hiện trí tưởng tượng phong phú và cái nhìn vui tươi, hồn nhiên, trong sáng của trẻ thơ.
 HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG
 * Mục tiêu: Trên cơ sở thẩm thấu bài thơ, kết hợp trí tưởng tượng của bản thân, HS viết đoạn văn miêu tả.
* Tổ chức thực hiện
 GV giao nhiệm vụ, HS về nhà thực hiện. 
	Dựa vào bài thơ “Ngàn sao làm việc” của Võ Quảng, kết hợp với trí tưởng tượng, em hãy viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) miêu tả vẻ đẹp cảnh vật đồng quê vào buổi chiều và bầu trời lúc về đêm.
Gợi ý
- Bước 1: HS chọn các chi tiết cảnh vật đồng quê vào buổi chiều (bóng chiều, ánh sáng, con trâu ) và bầu trời lúc về đêm (Các hình ảnh: sông Ngân Hà, sao Thần Nông, sao Đại Hùng, sao Hôm).
 - Bước 2: Triển khai ý cho đoạn văn (Lần lượt miêu tả theo sự vận động của thời gian từ chiều tối đến về đêm; từ không gian đồng quê đến không gian vũ trụ bao la, )
Bước 3: Viết;
Bước 4: Chỉnh sửa và hoàn thiện.
HS viết đoạn văn và tự đánh bài viết bằng bảng kiểm
Bảng kiểm
 Kĩ năng viết đoạn văn
STT
Tiêu chí
Đạt
 Chưa đạt
1
Đảm bảo hình thức đoạn văn với dung lượng khoảng 5 - 7 câu.
2
Đoạn văn đúng chủ đề: miêu tả vẻ đẹp cảnh vật đồng quê vào buổi chiều và bầu trời lúc về đêm.
3
Đoạn văn đảm bảo tính liên kết giữa các câu trong đoạn văn.
4
Đoạn văn đảm bảo về yêu cầu về chính tả, cách sử dụng từ ngữ, ngữ pháp.
Đoạn văn tham khảo
	Miêu tả vẻ đẹp cảnh vật đồng quê vào buổi chiều và bầu trời lúc về đêm. Bóng chiều lan toả xuống mặt đất, nhanh chóng len khắp các bờ cây, bụi rậm. Cánh đồng quê xanh thẫm bỗng chốc trở nên tối mò. Chú trâu đã ăn no nê, cái bụng căng tròn, bóng nhẫy. Cảnh vật yên tĩnh, trâu tôi đủng đỉnh, thong thả bước đi giữa ngàn sao lấp lánh. Dải Ngân Hà hiện ra như một dòng sông chảy giữa trời lồng lộng, sao Thần Nông toả rộng như chiếc vó, đón những ngôi sao dọc ngang về cùng, tíu tít như tôm cua bơi lội, còn ngôi sao Hôm rờ rỡ, toả sáng như đèn đuốc. Bên sông Ngân, sao Đại Hùng như chiếc gàu cần mẫn lo tát nước suốt đêm thâu. Ngàn sao hăng say, phấn khởi làm việc cho đến lúc hừng đông, khi ngày mới bắt đầu, ngàn sao rủ nhau về nghỉ.
*Hướng dẫn học bài
	Hoàn thiện bài tập vào vở; Tìm đọc thêm các tác phẩm khác của Võ Quảng.
	Chuẩn bị nội dung viết : Tóm tắt văn bản theo những yêu cầu khác nhau về độ dài.
	 Trả lời các câu hỏi, bài tập trong sgk