Kế hoạch bài dạy Mĩ thuật 7 - Bài 1: Thường thức mỹ thuật Sơ lược về mỹ thuật thời Trần (1226-1400) - Năm học 2021-2022 - Huỳnh Văn Mậu

Tuần 1 -Tiết 1
Ngày soạn:21 /09/2021
Bài 1: Thường thức mỹ thuật
SƠ LƯỢC VỀ MỸ THUẬT THỜI TRẦN
(1226 - 1400)
I. MỤC TIÊU 
1. Kiến thức: Qua bài học HS hiểu và nắm bắt được một số kiến thức chung về MT thời Trần.Thấy dược sự khác nhau giữa mĩ thuật thời trần với nền mĩ thuật của các thời kì trước đó.
HS sẽ có nhận thức đúng đắn về truyền thống NT dân tộc 
Biết trân trọng và yêu quý vốn cổ của cha ông để lại.
2. Năng lực, phẩm chất: HS có năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực tự quản lý, hợp tác nhóm, năng lực quan sát, khám khá,năng lực biểu đạt, năng lực thực hành
3.Phẩm chất: HS có phẩm chất tự tin cảm nhận thẩm mĩ tạo được thi hiếu thẩm mĩ lành mạnhvà có trách nhiệm với bản thân
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Giáo viên: + Phương tiện: Tranh minh họa trong ĐDDH về một số công trình kiến trúc tác phẩm MT thời Trần
Sưu tầm thêm một số tranh ảnh liên quan đến MT thời Trần đã in trong sách, báo, tạp chí.
2. Học sinh: Sưu tầm tư liệu và hình ảnh về bài học . 
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Hoạt động khởi động
a, Mục tiêu: Tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
b, Nội dung: GV giới thiệu bài mới
c, Sản phẩm: HS lắng nghe GV giới thiệu
d, Tổ chức thực hiện
Giới thiệu bài :Việt Nam được biết đến là một trong những cái nôi của sự phát triển loài người, lịch sử dân tộc gắn liền với sự phát triển của lịch sử mĩ thuật dân tộc đó . Hãy cùng trong chương trình môn lịch sử , các em dã dược làm quen với nền mĩ thuật của Thời Lý, thời kì đầu tiên khi xây dựng đất nước với những công trình kiến trúc có quy mô to lớn,.....
Trong bài học hôm nay chúng ta sẽ cùng đi tìm hiểu vài nét về mĩ thuật thời Trần để thấy được sự khác nhau giữa mĩ thuật thời Trần với mĩ thuật thời Lý.
2. Hoạt động hình thành kiến thức mới 
Hoạt động 1: Khái quát về bối cảnh XH thời Trần 
a, Mục tiêu: giúp học sinh tìm hiểu khái quát về bối cảnh XH thời Trần
b, Nội dung: quan sát, trực quan, vấn đáp gợi mở, luyện tập. Giao nhiệm vụ , KT hỏi-đáp, KT công não, KT mảnh ghép.
c, Sản phẩm: HS nêu Khái quát về bối cảnh XH thời Trần
d, Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
Tìm hiểu khái quát vài nét về bối cảnh XH 
thời Trần
? Nêu những biến động của xã hội Việt Nam vào đầu thế kỉ XIII
?Tình hình KT-XH có gì thay đổi
? Thời Trần có sự kiện gì đặc biệt
? Một số tp điển hình ở mỗi thời loại?
? Bối cảnh lịch sử ở thời Trần có những nét gì nổi bật?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
HS thực hiện các yêu cầu của GV
Bước 3: Báo cáo thảo luận
HS trình bày kết quả, HS khác nhận xét
Bước 4: Kết luận nhận định
Giáo viên nhận xét và chốt kiến thức
- GV nhắc lại một số thành tựu của MT thời Lý
- Sau ~ 200 năm hưng thịnh, MT Lý ptriển rực rỡ với kiến trúc, điêu khắc,hội họa,gốm TT.
- Tới đầu thế kỷ 13 triều Lý thoái trào,nhà Trần thay thế tiếp tục những chính sách tiến bộ của nhà Lý, chấn chỉnh củng cố chính quyền.
I. Khái quát về bối cảnh XH thời Trần
+ Quyền trị vì đất nước từ nhà Lý chuyển
sang nhà Trần (Trần Cảnh lên ngôi)
+ Nhìn chung chưa có sự thay đổi lớn chế độ trung ương tập quyền được củng cố, mọi kỉ cương và thể chế được phát huy
+ Ba lần đánh thắng Nguyên Mông, hào khí dân tộc dâng cao, tạo sức bật cho Văn hoá, nghệ thuật trong đó có Mĩ Thuật.
- Kiến trúc:Kinh thành TL
- Điêu khắc:
Bia ở các lăng mộ 
Tượng thật,tượng thú
- Trang trí: Hoa dây, sóng nước,rồng.
- Gốm: nhiều loại men đẹp.
- Vai trò lãnh đạo đất nước có thay đổi nhưng cơ cấu Xh không có sự thay đổi lớn, chế độ TW tập quyền được củng cố, kỷ cương thể chế vẫn được duy trì và phát huy.
- ở thời Trần, với 3 lần đánh thắng quân Nguyên-Mông tinh thần thượng võ dâng cao, trở thành hào khí dân tộc.
Hoạt động 2: Khái quát về mĩ thuật thời Trần
a, Mục tiêu: giúp học sinh tìm hiểu khái quát về mĩ thuật thời Trần
b, Nội dung: quan sát, trực quan, vấn đáp gợi mở, luyện tập. Giao nhiệm vụ , KT hỏi-đáp, KT công não, KT mảnh ghép.
c, Sản phẩm: HS nêu Khái quát về mĩ thuật thời Trần
d, Tổ chức thực hiện
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
? Quan sát vào những h/ả trong SGK hãy cho biết ở thời Trần những loai hình NT nào được phát triển?
? Thành tựu kiến trúc cung đình?
*Dự kiến tình huống phát sinh
Liên hệ về mĩ thuật thời lý- quê hương vua thời lý ở đâu?
Hstl- gv củng cố: Lý Công Uẩn( lý thái tổ)- quê ở Từ Sơn, Bắc Ninh :nhà lý dời đô từ Hoa Lư –Ninh Bình về thành Đại La sau đó Lý Thái Tổ đổi tên là Thăng Long-Hà Nội
? Vậy quê hương các vị vua trần ở đâu?
-Nam Định
? Kể tên một số công trình kiến trúc?
? Kiến trúc Phật giáo có đặc điểm gì?
? Tại sao nói MT thời Trần là sự nối tiếp của MT thời Lý?
? Điêu khắc thời Trần được thể hiện trên những chất liệu gì?
? Đặc điểm về nghệ thuật điêu khắc của thời Trần?
? So sánh đặc điểm giữa hình ảnh rồng Lý - Trần?
? Đặc điểm về chạm khắc trang trí?
? Hãy kể tên 1 số tp chạm khắc trang trí thời Trần?
? Nhận xét gì về gốm thời Trần?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
HS thực hiện các yêu cầu của GV
Bước 3: Báo cáo thảo luận
HS trình bày kết quả, HS khác nhận xét
Bước 4: Kết luận nhận định
Giáo viên nhận xét và chốt kiến thức
II. Khái quát về mĩ thuật thời Trần
1. Kiến trúc:
- NT kiến trúc thời kỳ này cũng phân thành 2 loại:
- Kiến trúc cung đình:
+ Tiếp thu toàn bộ di sản kiến trúc cung đình của triêù Lý đó là kinh thành Thăng Long.
+ Qua 3 lần xâm lược của quân Nguyên Mông thành Thăng Long bị tàn phá nặng nề sau đó nhà Trần đã xd lại đơn giản hơn.
- XD khu cung điện Thiên Trường (Nam Định) là nơi các vua Trần dừng chân nghỉ ngơi mỗi khi về thăm Thái Thượng Hoàng và quê hương; Xd khu lăng mộ an sinh (Q.Ninh) là nơi chôn cất và thờ các vua Trần; thành Tây Đô ( Thanh Hoá) còn gọi là thành nhà Hồ,nơi Hồ Quý Ly cho dời từ Thăng Long về.
- Kiến trúc Phật giáo:
+ Thể hiện ở những mhôi chùa tháp được xây dựng không kém phần uy nghi, bề thế. VD: Tháp chùa Phổ Minh (Nam Định), tháp Bình Sơn (Vĩnh Phúc)...
+ Do chiến tranh nổ ra khắp nơi nên dân chúng nảy sinh tâm lý dựa vào thần quyền. Vì vậy chùa làng được xây dựng ở nhiều nơi. Chùa kết hợp thờ Phật với thờ Thần.
- Vì nền Mt thời TRần dựa trên nền tảng sẵn có của nền MT Lý trước đây về kiến trúc, điêu khắc và chạm khắc trang trí. Tuy nhiên nhà Trần vừa kế thừa nhưng vừa làm phát triển hơn so với thời Lý.
2. Điêu khắc và trang trí:
* Điêu khắc:
- Chủ yếu là tạc tượng tròn. Tạc trên đá và gỗ nhưng phần lớn tượng gỗ đã bị chiến tranh tàn phá.
- Tượng Phật được tạc nhiều để thờ cóng, ngoài tượng Phật còn có các tượng con thú, quan hầu.
- Ngoài ra còn có các bệ rồng ở một số di tích như chùa Dâu (Bắc Ninh), khu lăng mộ An Sinh (Quản Ninh)...
- Hình rồng uốn lượn kiểu thắt túi, đầu rồng mang đậm tính chất trang trí, hình có tính biểu tượng cao.
- Rồng Trần có thân mập mạp, uốn khúc mạnh mẽ hơn, gần gũi hơn rồng thời Lý.
- Điêu khắc và trang trí luôn gắn với các công trình kiến trúc.
- Phổ biến là chạm khắc trang trí bệ đá hoa sen.
- Những bức chạm khắc gỗ với cảnh nhạc công, người chim, rồng ở chùa Thái Lạc (Hưng Yên), bệ đá hoa sen, dâng hoa tấu nhạc...
3. Đồ gốm:
- Phát huy truyền thống gốm thời Lý và có những nét nổi bật hơn như:
+ Xương gốm dày,thô và nặng hơn;
+ Đồ gốm gia dụng phát triển mạnh, phục vụ quảng đại quần chúng nhân dân.
+ Nhiều loại men: hoa nâu hoa lam với nét vẽ khoáng đạt.
+ Hình trang trí : Chủ yếu là hoa sen, hoa cóc cách điệu với những nét vẽ khoáng đạt
Hoạt động 3: Đặc điểm của mỹ thuật thời Trần
a, Mục tiêu: giúp học sinh tìm hiểu Đặc điểm của mỹ thuật thời Trần
b, Nội dung: quan sát, trực quan, vấn đáp gợi mở, luyện tập. Giao nhiệm vụ , KT hỏi-đáp, KT công não, KT mảnh ghép.
c, Sản phẩm: HS nêu Khái quát về Đặc điểm của mỹ thuật thời Trần
d, Tổ chức thực hiện
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
GV giới thiệu đặc điểm của MT thời Trần.
- Cho HS tóm tắt lại đặc điểm chính của các loại hình nghệ thuật. Qua đó rút ra đặc điểm chính của MT thời Trần.
- Tóm tắt tìm ý chính
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
HS thực hiện các yêu cầu của GV
Bước 3: Báo cáo thảo luận
HS trình bày kết quả, HS khác nhận xét
Bước 4: Kết luận nhận định
Giáo viên nhận xét và chốt kiến thức
III. Đặc điểm của mỹ thuật thời Trần
- Mỹ thuật thời Trần mang dáng dấp chắc khỏe, phóng khoáng, cách tạo hình mập mạp và giàu tính dân tộc.
3. Hoạt động luyện tập
- Gv hướng dẫn để Hs thực hành
- Mĩ thuật thời trần giàu chất hiện thực hơn MT thời Lý, cách tạo hình khoẻ khoắn và vì thế gần gũi với nhân dân lao động hơn.
4. Hoạt động vận dụng
 - XH thời Trần có gì thay đổi?
- Nêu đặc điểm của mĩ thuật thời Trần? Vì sao nói mĩ thuật thời Trần giàu tính hiện thực?
- GV kết luận, bổ sung, tuyên dương những em trả lời tốt 
- Học thuộc bài ở nhà
- Tranh ảnh, bài viết về các công trình MT thời Trần.
Ký duyệt của tổ chuyên môn
Ngày: