Giáo án dạy theo chủ đề tích hợp Ngữ Văn Lớp 7 - Năm học 2020-2021

GIÁO ÁN DẠY THEO CHỦ ĐỀ
Chủ đề: Truyện hiện đại Việt Nam trước năm 1945
A. Nội dung
 Chủ đề : Truyện hiện đại Việt Nam trước năm 1945
 - Tôi đi học
 - Trong lòng mẹ
 - Tính thống nhất về chủ đề văn bản
 - Bố cục của văn bản
B. Mục tiêu bài học
 1. Góp phần giúp học sinh c¶m nhËn : 
 - Những kỉ niệm trong sáng cảu biểu tựu trường đầu tiên trong văn bản Tôi đi học. Nghệ thuật miêu tả tâm lí trẻ nhỏ ở tuổi đến trường trong một văn bản tự sự qua ngòi bút Thanh Tịnh.
 - Đoạn trích Trong lòng mẹ bộc lộ niềm khát khao tình cảm ruột thịt cháy bỏng của nhân vật; ý nghĩa giáo dục: những thành kiến cổ hủ, nhỏ nhen, độc ác không thể làm khô héo tình cảm ruột thịt sâu nặng, thiêng liêng.
 2. Qua chủ đề, học sinh có được kỹ năng và kiến thức sau:
 2.1. Kĩ năng đọc hiểu
 - Đọc hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm.
 - Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống bản thân.
 - Liên hệ, vận dụng những nội dung đã đọc được từ văn bản vào giải quyết các tình huống trong học tập và đời sống.
 2.2. Kĩ năng viết
 - Tạo lập được văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề và bố cục văn bản
 3. Kĩ năng nói và nghe
 - Biết trình bày trước tập thể lớp đoạn văn, bài văn đảm bảo tính thống nhất về chủ đề và bố cục văn bản
 - Lắng nghe và phản hồi để điều chỉnh bài trình bày.
 C. PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC
 1. Dạy đọc hiểu
- Hoạt động khởi động, tạo tâm thế: kĩ thuật dự đoán, học cá nhân và toàn lớp.
- Hoạt động đọc tổng quan văn bản: phương pháp đọc diễn cảm, hỏi đáp, học cặp đôi, phăn phủ bàn
- Hoạt động đọc hiểu chi tiết: Phương pháp đàm thoại gợi mở; phương pháp nêu vấn đề; phiếu học tập, học theo nhóm
- Hoạt động đọc hiểu ý nghĩa và các giá trị của văn bản; phương pháp nêu vấn đề; hoạt động nhóm.
- Hoạt động liên hệ, vận dụng thực tiễn: phương pháp tình huống; máy tính, máy chiếu; một số tranh ảnh.
 2. Dạy viết
- Hoạt động tạo hứng thú, nhu cầu viết: phương pháp nêu vấn đề
- Hoạt động viết: phương pháp thực hành viết .
 3. Dạy nói và nghe
 - Hoạt động nói: phương pháp thuyết trình; máy tính, máy chiếu.
 - Hoạt động nghe: phiếu học tập.
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 * Ổn định tổ chức
 * Bài mới
Hoạt động
Cách thức tổ chức
Nội dung kiến thức
I. Hoạt động khởi động và trải nghiệm trước lúc học
HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Văn bản: Tôi đi học
- GV: dùng phương pháp vấn đáp hướng dẫn HS thực hiện những vấn đề sau:
1.1. Hãy đọc bài thơ hoặc hát 1 bài hát nói về ngày đầu tiên đi học .
1.2. Giáo viên mời một số học sinh chia sẻ những cảm xúc của cá nhân về kỉ niệm này.
1.3. Gv cho HS lắng nghe bài hát Ngày đầu tiên đi học.
1.4. Giáo viên nêu vấn đề: Khi đọc - hiểu văn bản truyện ngắn, chúng ta có thể tìm hiểu những vấn đề gì liên quan đến kĩ năng tạo lập văn bản ?
HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
1. Đọc tổng quan văn bản
2. Đọc - hiểu chi tiết văn bản
3. Đọc hiểu ý nghĩa và các giá trị của văn bản
4. Liên hệ, vận dụng
I. ĐỌC- HIỂU (Tiết 1, 2 )
 Đọc - hiểu văn bản: Tôi đi học 
 ( Thanh Tịnh )
-GV: Trình bày những hiểu biết của em về nhà văn Thanh Tịnh ?
-GV: Hướng dẫn HS đọc, tóm tắt văn bản, tìm hiểu phần chú thích
- GV: Tổ chức cho HS hoạt động cá nhân
 + Xác định thể loại, phương thức biểu đạt của văn bản.
 + Xác định bố cục văn bản này. Cảm xúc của nhân vật được kể theo trình tự nào ?
HS: độc lập suy nghĩ, trình bày
GV: tổ chức cho HS thảo luận theo 10 nhóm ( phát phiếu học tập )
 - N1-3: Tìm những từ ngữ, chi tiết gợi tả tâm trạng của nhân vật tôi trên đường đến trường.
 - N4-6: Cảm nhận của nh©n vËt "t«i" lóc ë s©n trường được gợi tả như thế nào ?
 - N7-10: Cảm nhận của nh©n vËt "t«i" lóc ë trong lớp học được gợi tả như thế nào ?
HS: thảo luận, đại diện nhóm trình bày, nhận xét.
GV: Thu sản phẩm học tập của các nhóm, đánh giá.
GV: Để diễn tả những dòng cảm xúc ấy, tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào ? Nêu tác dụng của việc dùng biện pháp nghệ thuật ấy.
HS: bày tỏ ý kiến
Gv Thu kết quả, đánh giá
GV: H·y kh¸i qu¸t nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung t­ t­ëng cña v¨n b¶n T«i ®i häc ? 
 Em häc tËp ®­îc ®iÒu g× vÒ nghÖ thuËt kÓ chuyÖn cña Thanh Tịnh ? ( về cách miêu tả tâm lí nhân vật, về cách triển khai chủ đề và sắp xếp bố cục văn bản )
HS: Thực hiện theo yêu cầu của GV
GV: Tác phẩm này đã bồi đắp cho em những tình cảm nào ?
Em học tập được những gì về kĩ 
năng tạo lập văn bản tự sự ?
HS: liên hệ bản thân
I. T×m hiÓu chung
 1.T¸c gi¶ vµ t¸c phÈm
 a) T¸c gi¶ (1911–1988)
 - Quª : Huế 
 b) T¸c phÈm 
 - XuÊt xø : in trong tập “Quª mẹ” (1941)
 - ThÓ lo¹i : Truyện ngắn trữ t×nh 
 2. §äc, tóm tắt t×m hiÓu tõ khã.
 3. Bè côc: 3 phÇn.
II. Đọc- hiểu văn bản
1. Cảm nhận của nh©n vËt " t«i" trªn ®­êng ®Õn tr­êng
 - Nao nức, mơn man, tưng bừng, rộn r·; c¶m gi¸c trong s¸ng n¶y në trong lßng.
 - NghÖ thuËt:
 + So s¸nh
 + Dïng nhiÒu tõ l¸
 2. Cảm nhận của nh©n vËt "t«i" lóc ë s©n trường.
 - Sung s­íng ,håi hép, bì ngì pha chót lo sî 
-> Sự trưởng thành trong nhận thức và t×nh cảm ngay từ ngày đầu tiªn đi học.
 3. Cảm nhận của nh©n vËt " t«i" khi ë trong lớp học.
- G¾n bã víi tr­êng líp quª h­¬ng 
III. Tæng kÕt
 1. Néi dung
 2. NghÖ thuËt
IV. Luyện tập
1. Đọc tổng quan văn bản
2. Đọc - hiểu chi tiết văn bản
3. Đọc hiểu ý nghĩa và các giá trị của văn bản
4. Liên hệ, vận dụng
Tiết 3, 4 
Đọc - hiểu văn bản: Trong lòng mẹ 
 ( Nguyên Hồng )
-GV: Trình bày những hiểu biết của em về nhà văn Nguyên Hồng ?
-GV: Hướng dẫn HS đọc, tóm tắt văn bản, tìm hiểu phần chú thích
- GV: Tổ chức cho HS hoạt động cá nhân
 + Cho biết xuất xứ, thể loại, chủ đề của văn bản.
 + Xác định bố cục văn bản này. 
HS: độc lập suy nghĩ, trình bày
GV: sử dụng kỹ thuật khăn phủ bàn
( phát phiếu học tập, bút dạ, tổ chức cho HS thảo luận theo 4 nhóm )
 - Giới thiệu hoàn cảnh của chú bé Hồng.
- Tâm địa độc ác của người cô được 
nhà văn diễn tả như thế nào ? bằng nghệ thuật gì ?
 - Cảm nhận của em về tình yêu mẹ và tâm trạng của bé Hồng khi được ở
trong lòng mẹ ?
HS: thảo luận, đại diện nhóm trình bày. GV: Thu sản phẩm học tập của các nhóm, đánh giá.
GV: H·y kh¸i qu¸t nh÷ng nÐt đặc sắc về nội dung tư tưởng và nghệ thuật của văn bản Trong lòng mẹ )
 HS: Thực hiện theo yêu cầu của 
GV: Em rút ra bài học gì về việc giữ gìn, bảo vệ tổ ấm gia đình mình ?
HS: liên hệ bản thân
I. Tìm hiểu chung
 1. Tác giả và đoạn trích 
 a) Tác giả ( SGK)
 b) Đoạn trích 
- XuÊt xø : thuộc chương IV t¸c phÈm Nh÷ng ngµy th¬ Êu ( TiÓu thuyÕt tù thuËt - Håi kÝ) .
 2. §äc, tóm tắt t×m hiÓu tõ khã.
 3. Bè côc: 3 phÇn.
II. Đọc- hiểu văn bản
1. Nh©n vËt ng­êi c«
 a) Hoàn cảnh của chó bÐ Hồng 
 - C« đéc, đau khổ, ®¸ng th­¬ng ; lu«n khao kh¸t t×nh thương 
 b. T©m địa đéc ¸c của người c«
 - NghÖ thuËt:
 - Lạnh lïng, độc ¸c, th©m hiểm
 2. T×nh yªu thương m·nh liệt của bÐ Hồng đối với người mẹ bất hạnh
 - Trong cuộc đối thoại với người c«: yªu th­¬ng mÑ m·nh liÖt, tha thiÕt.
 - Cảm gi¸c sung sướng cực điểm khi ®­îc ở trong lßng mẹ
 3. H×nh ¶nh mÑ bÐ Hång
 - Đẹp ®Ï, kiªu h·nh, , yêu con
III. Tæng kÕt
 1. Néi dung
 2. NghÖ thuËt
IV. Luyện tập
II. LÀM VĂN ( Tiết 5,6 )
 * Tính thống nhất về chủ đề văn bản
 * Bố cục của văn bản
I. Hoạt động khởi động 
GV nêu vấn đề: Theo em có những yếu tố nào giúp ta tạo lập thành công một văn bản ?
HS: hoạt động cá nhân trình bày.
 1. Chủ đề văn bản
GV: Cho HS xÐt vÝ dô " Qua §Ìo Ngang " ( Bµ HuyÖn Thanh Quan ) 
 Sử dụng kĩ thuật khăn phủ bàn ( phát phiếu học tập )
 - N1-2: S¸u c©u th¬ ®Çu cña bµi th¬ cã ®¹i ý lµ g× ?
 - N3-4: Bèn c©u th¬ cuèi cña bµi th¬ cã ®¹i ý lµ g× ?
 - N5-6: Xác định chủ đề văn bản này.
HS: Th¶o luËn , ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt:
GV chốt chủ đề : T©m trạng buồn, c« đơn của tác giả khi bước tới §Ìo Ngang lóc xÕ tà.
GV: Em hiểu thế nào là chñ ®Ò cña v¨n b¶n ? 
 - Chñ ®Ò lµ ®èi t­îng vµ vÊn ®Ò chÝnh mµ v¨n b¶n biÓu ®¹t.
GV: Xác định chủ đề văn bản Tôi đi học .
 Cho biết giữa nhan đề, mạch cảm xúc của nhân vật trữ tình được nhà văn sắp xếp như thế nào ?
 Em hiểu thế nào là tÝnh thống nhất về chủ đề cña văn bản ? 
 TÝnh thống nhất về chủ đề thể hiện ở nh÷ng phương diện nào cña văn bản ? 
 Lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ viÕt mét v¨n b¶n ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò ? 
HS: Thảo luận theo lớp
2. TÝnh thống nhất về chủ đề của văn bản 
- V¨n b¶n cã tÝnh thống nhất về chủ đề khi chỉ biểu đạt chủ đề ®· x¸c định, kh«ng xa rời hay lạc lạc sang chủ đề kh¸c. 
 - §Ó viÕt hoÆc hiÓu mét v¨n b¶n, cÇn x¸c ®Þnh chñ ®Ò ®­îc thÓ hiÖn ë nhan ®Ò, ®Ò môc, trong quan hÖ gi÷a c¸c phÇn cña v¨n b¶n vµ c¸c tõ ng÷ then chèt th­êng lÆp ®i lÆp l¹i.
 3. Bố cục văn bản
GV: Cho HS ®äc VD "Ng­êi thÇy ®¹o cao ®øc träng " Sgk/ 24.
 Tổ chức cho HS hoạt động cặp đôi
 Có thể chia bố cục văn bản này làm mấy phần ? Nêu nội dung từng phần .
HS: Th¶o luËn theo líp ph©n tÝch VD.
GV: KÕt luËn vÒ vÝ dô vµ HD HS rót ra kiÕn thøc:
 Bè côc cña v¨n b¶n lµ g× ? 
 Bố cục của văn bản gồm mấy phần ?
 C¸c phÇn cña v¨n b¶n cã mèi quan hÖ nh­ thÕ nµo víi nhau ? 
HS: §éc lËp SN rót ra bµi häc 
- Bè côc cña v¨n b¶n lµ sù tæ chøc c¸c ®o¹n v¨n ®Ó thÓ hiÖn chñ ®Ò.
 - Bè côc cña v¨n b¶n th­êng cã 3 phÇn:
 + Më bµi: Nªu ra chñ ®Ò cña v¨n b¶n .
 + TB: Tr×nh bµy c¸c khÝa c¹nh cña chñ ®Ò.
 + KÕt bµi : Tæng kÕt chñ ®Ò cña v¨n b¶n
4. Cách bè trí, sắp xếp nội dung phần thân bài cña văn bản 
GV: Việc sắp xếp tổ chức nội dung phần thân bài tuỳ thuộc vào những yếu tố nào ? 
 Các ý ở phần thân bài được sắp xếp theo trình tự nào? 
- Néi dung phÇn th©n bµi th­êng ®­îc tr×nh bµy theo mét thø tù tuú thuéc vµo kiÓu v¨n b¶n, chñ ®Ò, ý ®å giao tiÕp cña ng­êi viÕt.
 - Th­êng ®­îc s¾p xÕp theo thø tù thêi gian, kh«ng gian, theo sù ph¸t triÓn cña sî viÖc hay theo m¹ch suy luËn sao cho phï hîp víi chñ ®Ò.
5. Luyện tập
GV: Hướng dẫn HS làm bài tập SGK
Sử dụng phương pháp vấn đáp 
Bài 1 ( SGK trang 13 )
GV: Hướng dẫn HS làm bài tập SGK
Sử dụng kĩ thuật khăn phủ bàn 
Bài tập 2( Sgk/ 36,37)
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG, MỞ RỘNG VẤN ĐỀ
1. Định hướng cho HS cách viết đoạn văn đảm bảo tính thống nhất về chủ đề và có bố cục hợp lí.
Bài 3. Víi c©u chñ ®Ò " ChÞ DËu lµ ng­êi phô n÷ biÕt nhÉn nhÞn, nh­ng khi cÇn vÉn cã thÓ ph¶n kh¸ng quyÕt liÖt ®Õn kh«ng ngê ", em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n theo c¸ch diÔn dÞch sau ®ã chuyÓn thµnh ®o¹n v¨n quy n¹p.
2. Thực hành viết
3. Nói – nghe
 -Hướng dẫn HS đọc kết quả bài tập, HS khác lắng nghe và nhận xét
E. CỦNG CỐ DẶN DÒ